Του Κώστα Χ. Χρυσόγονου*
Η χρηματοδότηση των κομμάτων στην Ελλάδα είναι ένα από τα κύρια σημεία διαφοροποίησης του πολιτικού μας συστήματος από εκείνα των άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Ο τρόπος και οι πηγές της χρηματοδότησης αυτής δικαιολογούν τον χαρακτηρισμό του ελληνικού συστήματος ως κλεπτοκρατικού (βλ.αναλυτικά Κ. Χρυσόγονου, Κλεπτοκρατία, περιοδικό «Το Σύνταγμα» 2009, σ. 10 επ.) δεδομένου ότι η διαφθορά δεν αφορά μόνο τα πρόσωπα και δεν αποτελεί παθολογικό σύμπτωμα, αλλά καταλαμβάνει τα ίδια τα κόμματα και συνιστά οργανική ιδιότητα του συστήματος αυτού.
Τα ελληνικά πολιτικά κόμματα χρηματοδοτούνται εμφανώς σχεδόν κατ΄αποκλειστικότητα:
α) από τον κρατικό προϋπολογισμό και
β) από τραπεζικό δανεισμό (κυρίως από την πρώην Αγροτική Τράπεζα, την εποχή που εκείνη ελεγχόταν από το κράτος) με «εγγύηση» τις κρατικές χρηματοδοτήσεις επόμενων ετών.
Οι εισφορές μελών και φίλων αποτελούν ελάχιστο ποσοστό των προϋπολογισμών τους. Από την οπτική γωνία αυτή θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως κρατικοδίαιτα και μάλιστα θα επρόκειτο για υποβοηθούμενη (από το κράτος) αναπαραγωγή ενός συγκεκριμένου κομματικού συστήματος, αφού η χρηματοδότηση κατανέμεται με ιστορικά κριτήρια (δηλ. την επίδοση του κόμματος σε προηγούμενες βουλευτικές εκλογές).
Τούτο όμως ισχύει μόνο κατ΄επίφαση, αφού στην πραγματικότητα οι ισολογισμοί τους είναι πλασματικοί.Τα κόμματα δεν υποχρεούνται στην τήρηση αξιόπιστων λογιστικών βιβλίων, ενώ ο «έλεγχος» των οικονομικών τους είναι πρακτικά ανύπαρκτος. Η αρμόδια κατά τον ν. 3023/2002 επιτροπή αποτελείται κατά πλειοψηφία από βουλευτές (άρα οι ελεγχόμενοι είναι έμμεσα και ελέγχοντες) και πάντως στερείται της απαραίτητης οργανωτικής υποδομής και υποστήριξης από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, ενώ τα μέλη της δεν απαλλάσσονται από τα κύρια (βουλευτικά ή δικαστικά) καθήκοντά τους και άρα την αντιμετωπίζουν ως πάρεργο.
Είναι κοινό μυστικό ότι υπάρχουν άτυπες αλλά σχεδόν «θεσμοποιημένες» ροές μαύρου πολιτικού χρήματος από διαπλεκόμενα με την πολιτική εξουσία κέντρα οικονομικής ισχύος (κυρίως εργολάβους και προμηθευτές του Δημοσίου, αρκετοί από τους οποίους ελέγχουν και μέσα μαζικής «ενημέρωσης») ιδίως προς συγκεκριμένα κόμματα. Η κορυφή του παγόβουνου φάνηκε όταν απόφαση του Ειρηνοδικείου Μονάχου τον Αύγουστο του 2009 καταδίκασε σε ποινή φυλάκισης (με αναστολή) τον πρώην διευθύνοντα σύμβουλο της Siemens στην Ελλάδα, επειδή αυτός ομολόγησε ότι δωροδοκούσε με ποσοστό 2% του κύκλου εργασιών της εταιρείας αυτής τα δύο τότε μεγάλα κόμματα, σε σταθερή βάση. Εφόσον αυτά συνέβαιναν, επί σειρά ετών, με μια τόσο μεγάλη πολυεθνική ο καθένας μπορεί να αντιληφθεί τι συμβαίνει με μικρότερες και περισσότερο προσωποπαγείς εγχώριες επιχειρήσεις εργολάβων και προμηθευτών.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η αρμόδια για την καταπολέμηση της διαφθοράς επιτροπή (GRECO) του Συμβουλίου της Ευρώπης (πανευρωπαϊκού οργανισμού, με τη συμμετοχή και των κρατών που δεν ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση) έχει διατυπώσει από το 2010 μια σειρά συστάσεων για αναμόρφωση της εθνικής μας νομοθεσίας, διαπιστώνοντας ότι η κομματική δραστηριότητα στη χώρα μας καλύπτεται από πέπλο αδιαφάνειας. Σχεδόν τρία χρόνια αργότερα, καμία από αυτές τις συστάσεις δεν έχει ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο, αποδεικνύοντας έτσι ότι το κλεπτοκρατικό σύστημα δεν έχει καμία πρόθεση για αυτοκάθαρση.
……………………………………………………………………….
*Καθηγητής Νομικής ΑΠΘ
