Του Τάσου Παππά
«Μεγάλες διαδηλώσεις θα οργανωθούν, η πολιτική καθεστηκυία τάξη θα απολέσει τη νομιμότητά της και ενδέχεται να ξεσπάσει επανάσταση». Η πρόβλεψη ανήκει στον Ζακ Αταλί, ο οποίος έχει διατελέσει σύμβουλος του Μιτεράν, του Σαρκοζί, σήμερα βρίσκεται στο πλευρό του Ολάντ, και περιλαμβάνεται στο τελευταίο βιβλίο του (βλ «Εφ.Συν.» 28-5-2013). Δεν είναι ριζοσπάστης ο Αταλί, δεν θέλει την επανάσταση, σίγουρα τη φοβάται, ωστόσο προειδοποιεί τις ηγετικές ελίτ ότι αν δεν λάβουν μέτρα υπέρ των αδυνάτων, αν δεν μαλακώσουν τις πολιτικές λιτότητας, αν μ’ άλλα λόγια δεν πάρουν τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για να εκτονωθεί η κοινωνική δυσαρέσκεια, θα αντιμετωπίσουν εξεγέρσεις, που θα απειλήσουν την υπάρχουσα κατάσταση πραγμάτων.
Η ανάλυσή του από πρώτη ματιά δικαιώνει όσους στην Αριστερά θεωρούν ότι είναι ώριμες οι συνθήκες για την αντικαπιταλιστική επανάσταση και την κομμουνιστική διεθνιστική προοπτική και ως εκ τούτου το κίνημα οφείλει να αγωνιστεί για να υλοποιηθεί αυτός ο στόχος. Ας αφήσουμε κατά μέρος τις ενστάσεις για τη βασιμότητα προβλέψεων που έχουν να κάνουν με τη δράση των ανθρώπων και την κίνηση των κοινωνιών, ας παρακάμψουμε τη βασική αρχή που λέει ότι οι εξεγέρσεις ούτε προαναγγέλλονται ούτε διατάσσονται κι ας δούμε την πραγματικότητα.
Πουθενά στον κόσμο, ούτε καν στη Λ. Αμερική, όπου εκδηλώνεται η πιο ισχυρή αντίσταση στον επελαύνοντα νεοφιλελευθερισμό, δεν υπάρχει στην ημερήσια διάταξη το θέμα της επανάστασης. Εκεί, τα λαϊκά μέτωπα που είναι στην εξουσία, σεβόμενα τις κοινοβουλευτικές διαδικασίες, μάχονται σε αντίξοες συνθήκες και κυριολεκτικά κάτω από τη μύτη των ΗΠΑ να προστατεύσουν τα λαϊκά στρώματα, να ενδυναμώσουν τη δημοκρατία, να περιφρουρήσουν την εθνική ανεξαρτησία των χωρών τους και σιγά σιγά με συμμαχίες χτίζουν τις προϋποθέσεις για την υπέρβαση του καπιταλισμού-καζίνο.
Στην Ευρώπη, ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι καθόλου ενθαρρυντικά. Η άνευ όρων προσχώρηση της σοσιαλδημοκρατίας στον νεοφιλελευθερισμό, η δραματική συρρίκνωση της επιρροής των συνδικάτων, η πολυδιάσπαση της ριζοσπαστικής Αριστεράς -απόρροια των εμμονών τμημάτων της στη λογική της ιδεολογικής καθαρότητας και του αποκλεισμού στο όνομα της επαναστατικής ορθοδοξίας- έχουν επιτρέψει στη συντηρητική παράταξη να προβάλλει τη στρατηγική της σαν μονόδρομο. Το αποτέλεσμα είναι προφανές. Οι δυνάμεις της εργασίας έχουν υποστεί βαριά πλήγματα.
Δεν είναι μόνο η βίαιη αναδιανομή του εισοδήματος υπέρ των εχόντων, μέσω των πολιτικών της δημοσιονομικής προσαρμογής. Αυτό που συνιστά τη μεγαλύτερη ήττα είναι η ακύρωση σχεδόν όλων των κατακτήσεων του εργατικού κινήματος. Η μερική και κακοπληρωμένη απασχόληση, η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, η αποψίλωση των μηχανισμών που προστάτευαν τους εργαζόμενους από τις απολύσεις και τις αυθαιρεσίες της εργοδοσίας, ο περιορισμός του δικαιώματος της απεργίας, είναι ο κανόνας, κυρίως στις χώρες του Νότου.
Η απελπισία που παράγει αυτή η εξέλιξη δεν έχει μεταφραστεί μέχρι τώρα σ’ έναν ριζοσπαστισμό με προοδευτικό πρόσημο. Αντιθέτως, ενισχύονται τα ρεύματα της ακροδεξιάς, της μισαλλοδοξίας, του ρατσισμού και του ευρωσκεπτικισμού. Δεν είναι περίεργο. Εχει ξανασυμβεί στο παρελθόν. Εναν άνθρωπο που βρίσκεται σε απόγνωση (άνεργος, υποψήφιος άνεργος, χρεωμένος, ανασφαλής) πιο εύκολα τον κινητοποιείς κατασκευάζοντας εχθρούς και αποδιοπομπαίους τράγους, παρά υποσχόμενος μια ιδανική κοινωνία, όχι στο τώρα, αλλά στο απώτερο μέλλον.
Η Αριστερά, αυτή που δεν έχει παραιτηθεί από τις αρχές και τις αξίες της, που παραμένει δηλαδή πιστή στα ιδανικά της ελευθερίας, της αλληλεγγύης, της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ισότητας, για να επανασυνδεθεί με τις τάξεις που θέλει να εκφράσει -τις οποίες πλαγιοκοπεί ο δημαγωγικός και λαϊκίστικος λόγος της ακροδεξιάς- οφείλει να αναμετρηθεί με τα καθημερινά προβλήματα. Συγκεντρώνοντας τις δυνάμεις της, θέτοντας ρεαλιστικούς στόχους, προτείνοντας πειστικές εναλλακτικές λύσεις, δείχνοντας τον πραγματικό αντίπαλο και αγωνιζόμενη με συνέπεια και αποφασιστικότητα μπορεί να πετύχει μικρές νίκες που θα βελτιώσουν τη ζωή των πολιτών και θα τους δώσουν αυτοπεποίθηση για τη συνέχεια.
Αδιαφορώντας για τα μικρά βήματα, με το σκεπτικό ότι μπορεί να αποπροσανατολίσουν τους πολίτες γιατί θα τους κάνουν να συμφιλιωθούν με την ιδέα ότι το σύστημα παίρνει επιδιόρθωση, και ποντάροντας μόνο στον μεγάλο στόχο, το πιθανότερο είναι να χάσει παντού. Το ζητούμενο σήμερα δεν είναι ο σοσιαλισμός (άλλωστε δεν τον αντιλαμβάνονται όλοι με τον ίδιο τρόπο), το ζητούμενο σήμερα είναι η αλλαγή της φοράς των πραγμάτων. Σε λογικές παραίτησης δεν οδηγούν οι μικρές νίκες, αλλά οι αλλεπάλληλες ήττες.
