Του Μανώλη Γ. Δρεττάκη*
Η προσπάθεια της κυβέρνησης να δημιουργήσει κλίμα ευφορίας για (πλασματική) βελτίωση της οικονομικής κατάστασης ακυρώθηκε από τις πρόσφατες προβλέψεις του ΟΟΣΑ και της Τράπεζας της Ελλάδος. Σύμφωνα με τις προβλέψεις αυτές η ύφεση, για έκτο κατά σειράν έτος, θα συνεχιστεί, με αποτέλεσμα τη μείωση του συνολικού ΑΕΠ της χώρας στη διάρκεια της εξαετίας 2008-2013 κατά 25%, και η ανεργία στο τέλος του 2013 θα έχει υπερτριπλασιαστεί σε σχέση με το 2008 και θα πλησιάζει το 30%.
Στόχος της πολιτικής των Μνημονίων είναι η δημοσιονομική εξυγίανση. Το αν και κατά πόσο έχει επιτευχθεί ο στόχος αυτός αποτυπώνεται συνοπτικά στο ύψος του δημόσιου χρέους, το οποίο το 2009 είχε φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη εξαιτίας της αλόγιστης πολιτικής που εφαρμόστηκε από τη Ν.Δ. και το ΠΑΣΟΚ από το 1974 μέχρι το 2009. Η πολιτική των Μνημονίων τα δύο πρώτα χρόνια εφαρμογής της αντί να βελτιώσει χειροτέρευσε την κατάσταση, δεδομένου ότι αύξησε το δημόσιο χρέος. Για τον λόγο αυτό έγινε το κούρεμα PSI (Private Sector Involvement), δηλαδή η διαγραφή μέρους της αξίας των ελληνικών ομολόγων τα οποία διακρατούσε ο ιδιωτικός τομέας, και διατυμπανίστηκε ότι το δημόσιο χρέος μειώθηκε κατά 100 δισ. ευρώ και περισσότερο. Εχουν, όμως, έτσι τα πράγματα;
Το «κούρεμα» αυτό είχε τις γνωστές επιπτώσεις στις τράπεζες, η ανακεφαλαιοποίηση των οποίων απαίτησε νέα δάνεια, ενώ στα χρεοκοπημένα ασφαλιστικά ταμεία δεν έγινε καμιά ανακεφαλαιοποίηση, και η επιχορήγησή τους συνέβαλε στη διατήρηση του δημόσιου ελλείμματος σε υψηλά επίπεδα, οπότε αναμένεται στα τέλη του 2013 το δημόσιο χρέος, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Eurostat, να ανέλθει στα 321 δισ. ευρώ, όταν πριν από το «κούρεμα» βρισκόταν στα 355 δισ. ευρώ. Η πραγματική, επομένως, μείωσή του, εξαιτίας των νέων δανείων και ελλειμμάτων, θα είναι μόνον 34 δισ. ευρώ στα τέλη του 2013, δηλαδή το ένα τρίτο του ποσού που διαφημιζόταν. Επιπλέον, θα είναι υψηλότερο από τα 299 δισ. ευρώ στα οποία ανερχόταν το 2009.
Το χειρότερο, όμως, είναι ότι η ίδια πολιτική στα τέλη του 2013 θα έχει προκαλέσει, όπως προαναφέρθηκε, παραπέρα μείωση του ΑΕΠ τόσο σε τρέχουσες όσο και σε σταθερές τιμές, με αποτέλεσμα το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ από 129% το 2009 και 156,9% το 2012 να εκτιναχθεί στο 175,6% στα τέλη του 2013. Με βάση, επομένως, τη σχέση αυτή, που είναι ένα από βασικά κριτήρια της Συνθήκης του Μάαστριχτ, η πολιτική που εφαρμόστηκε επί τρία χρόνια και το PSI, αντί να βελτιώσουν σε σχέση με το 2009, επιδείνωσαν το βασικό αυτό πρόβλημα του δημόσιου χρέους της χώρας, καθιστώντας την επίλυσή του ακόμη πιο δύσκολη.
Μπροστά σ’ αυτήν την παταγώδη αποτυχία της πολιτικής των Μνημονίων, η κυβέρνηση, γαντζωμένη στην εξουσία, προσπαθεί τώρα να καλλιεργήσει -πάντοτε με τη βοήθεια των διαπλεκόμενων με αυτήν μέσων μαζικής ενημέρωσης- ελπίδες για ένα νέο «κούρεμα» το 2014 ή το 2015. Αυτό, όμως, το «κούρεμα» θα αφορά πλέον ελληνικά ομόλογα τα οποία βρίσκονται στον επίσημο τομέα. Πρόκειται για το λεγόμενο OSI (Oficial Sector Involvement), δηλαδή ομόλογα που διακρατούν κράτη και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, όχι όμως κι εκείνα που διακρατεί το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, τα οποία δεν επιτρέπεται να «κουρευτούν».
Υπάρχει, άραγε, πιθανότητα να εφαρμοστεί ένα τέτοιο «κούρεμα»; Αποκαλυπτική ήταν η απάντηση του νέου (σκληροτράχηλου) προέδρου του Eurogroup, Ολλανδού υπουργού Οικονομικών Γερούν Ντάισεμπλουμ, σε σχετικό ερώτημα σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή» της 23.5.13, ο οποίος είπε:
«Εχουμε αποφασίσει ότι αν η Ελλάδα εφαρμόσει πλήρως τις δεσμεύσεις του προγράμματος, τότε κι εμείς είμαστε έτοιμοι να κάνουμε περισσότερα για να τη βοηθήσουμε. Θα συναντηθούμε κάποια στιγμή μέσα το καλοκαίρι για να δούμε τι περισσότερο θα χρειαστεί η Ελλάδα, υπό την προϋπόθεση πάντα ότι οι στόχοι που έχει θέσει θα έχουν επιτευχθεί. Ακόμη δεν έχουμε λάβει αποφάσεις για το τι μορφή θα πάρει η ελάφρυνση του χρέους και αν θα περιλάβει διαγραφή μέρους των διμερών δανείων».
Παρά από την κάθε άλλο από επιβεβαιωτική για νέο «κούρεμα» αυτή απάντηση του νέου προέδρου του Eurogroup, άμεση ήταν η απάντηση του Μίχαελ Μάιστερ, αντιπροέδρου της κοινοβουλευτικής ομάδας του κυβερνώντος, μαζί με τους Φιλελεύθερους, Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, ο οποίος δήλωσε κατηγορηματικά ότι η Γερμανία δεν θέλει ούτε να ακούσει τα περί «κουρέματος», και αν ακόμη η Ελλάδα μπορέσει (πράγμα εξαιρετικά αμφίβολο) να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των δανειστών της. Τι, επομένως, είναι πιθανόν να γίνει;
Οταν πέρυσι συζητήθηκε το θέμα αυτό στα αρμόδια όργανα του Eurogroup, έγινε νύξη ότι το νέο «κούρεμα» μπορεί να συνίσταται σε παράταση του χρόνου αποπληρωμής του χρέους ή/και μείωσης των επιτοκίων. Με το δημόσιο, όμως, χρέος να αυξάνεται, να παραμένει ή να μειώνεται ελάχιστα σε σχέση με το επίπεδο στο οποίο θα βρεθεί στα τέλη του 2013, τα μέτρα που προαναφέρθηκαν συνεπάγονται διαιώνιση των Μνημονίων και συνέχιση ή επιδείνωση των οδυνηρών συνεπειών που υφίσταται από την εφαρμογή τους ένα ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της χώρας.
………………………………………………………..
*πρώην: αντιπρόεδρος, της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
