→Η ανησυχητική αντίφαση στην Τυνησία δεν είναι μεταξύ ισλαμιστών και κοσμικών, αλλά μεταξύ δημοκρατίας και δικτατορίας. Αυτό είναι το αληθινό πρόβλημα

Συνέντευξη στη Βίκυ Καπετανοπούλου

Συναντήσαμε ίσως την πιο εξέχουσα μορφή της Αριστεράς στην Τυνησία και επικεφαλής του Λαϊκού Μετώπου, Χάμα Χαμαμί, τη νύχτα του περασμένου Σαββάτου στο υπό κατάληψη Ραδιομέγαρο της «πειρατικής» ΕΡΤ. Είχε καταφτάσει μαζί με την δικηγόρο του για να εκφράσει κι αυτός την αλληλεγγύη του στους εργαζομένους της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης, μία μέρα μετά την ομιλία του στο Resistance Festival 2013 μαζί με τον Αλέξη Τσίπρα, σε εκδήλωση με θέμα «Ελπίδα διεξόδου: μια νέα Μεσογειακή Ανοιξη των Λαών».

• Κύριε Χαμαμί, είναι τιμή μας που βρίσκεστε στην Ελλάδα και μας δίνετε αυτή τη συνέντευξη σε μια κρίσιμη συγκυρία τόσο για την Τυνησία όσο και για όλους τους λαούς της Μεσογείου. Ποια είναι η εκτίμησή σας για την κατάσταση στην πατρίδα σας, δυόμισι χρόνια μετά την επανάσταση; Υπάρχει φόβος για εμφύλιο πόλεμο, όπως αναφέρουν πολλοί αναλυτές;

Η κατάσταση στην Τυνησία είναι δύσκολη, σύνθετη και η συγκυρία πολύ ευαίσθητη. Γίνονται πάρα πολλές προσπάθειες να σβήσει αυτή η επανάσταση και οι επιδιώξεις της. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος αυτή τη στιγμή για την πατρίδα μου προέρχεται από την ίδια την κυβέρνηση, στην οποία η βασική δύναμη είναι το ισλαμικό κόμμα Ενάχντα. Εχουν σύρει τη χώρα σε πολιτική κρίση, το νέο Σύνταγμα καθυστερεί, δεν ξέρουμε πότε και πώς θα γίνουν οι εκλογές, η βία και η τρομοκρατία έχουν ενταθεί, ενώ ταυτόχρονα δεν υπάρχει πρόοδος στους τομείς της εκπαίδευσης, της διοίκησης και της ασφάλειας. Η οικονομία έχει επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο σε σχέση με το τι συνέβαινε την περίοδο της δικτατορίας, η ανεργία έχει αυξηθεί, οι συνθήκες διαβίωσης για τον πληθυσμό έχουν χειροτερέψει. Φαίνεται πλέον καθαρά ότι αυτή η κυβέρνηση δεν μπορεί να πετύχει τους στόχους της επανάστασης. Ταυτόχρονα ο κίνδυνος εμφύλιου πολέμου -όπως είπατε- είναι υπαρκτός, ακριβώς επειδή μέσα στους κόλπους και αυτής της κυβέρνησης αναπτύσσονται η βία και η τρομοκρατία. Είναι ένα πάρα πολύ άσχημο ενδεχόμενο, το οποίο μόνο το κίνημα του λαού μπορεί να αποτρέψει και πιστεύουμε ότι θα τα καταφέρει. Υπάρχουν πολιτοφυλακές, που συνδέονται με το Ενάχντα. Υπάρχουν, όμως, κι άλλες ομάδες σαλαφιστών, που έχουν σχέσεις με την Αλ Κάιντα. Μάλιστα, αυτές οι ακραίες ομάδες αποτελούν μέρος ενός σχεδίου που προέρχεται από τη Σαουδική Αραβία, το Κατάρ, χώρες οι οποίες δεν θέλουν η Τυνησία να οδηγηθεί σε μια προοδευτική διέξοδο. Αυτές οι ομάδες δεν είναι απλά ακραίες ισλαμικές. Αποτελούνται από ανθρώπους που βρίσκονταν στη φυλακή και μετά πήγαν στη Σαουδική Αραβία κι επέστρεψαν με ένα μακρύ μούσι, έχοντας μετατραπεί σε εξτρεμιστές ισλαμιστές. Μέρος αυτού του σχεδίου είναι ένας εμφύλιος πόλεμος και να υπάρχει μια συνεχής ανωμαλία, όπως συμβαίνει στη Συρία και τη Σομαλία. Οταν δολοφονήθηκε τον περασμένο Φεβρουάριο ο Τσόκρι Μπελαΐντ, ένας σημαίνων ηγέτης του Λαϊκού Μετώπου, βγήκαν στους δρόμους της Τύνιδας 1.400.000 άνθρωποι και σε όλη την επικράτεια 3-4 εκατομμύρια. Σκεφτείτε ότι η Τυνησία έχει 10 εκατομμύρια κατοίκους. Αυτή είναι η πιο σημαντική απάντηση και εγγύηση ότι δεν θα επικρατήσει η βία.

• Εσείς προσωπικά είχατε φυλακιστεί και υποστεί βασανιστήρια και η οικογένειά σας, η σύζυγος και τα παιδιά σας, υφίσταντο συστηματικό εκφοβισμό επί σειρά ετών κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μπεν Αλί. Μετά την εξέγερση, εξελέγη πρώτη δύναμη το ισλαμικό κόμμα Ενάχντα. Ομως, η πολιτική καταπίεση συνεχίζεται, με πολιτικές δολοφονίες, όπως του συντρόφου σας Τσόκρι Μπελαΐντ. Πώς εξελίσσεται η διαμάχη μεταξύ ισλαμικών και κοσμικών δυνάμεων στην Τυνησία;

Το Ενάχντα προέρχεται από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και θέλει να εγκαθιδρύσει μια δεξιά, δικτατορική κυβέρνηση.

Στους κόλπους του υπάρχουν σαλαφιστές και εξτρεμιστές. Την εποχή του Μπεν Αλί και παλιότερα του Μπουργκίμπα είναι αλήθεια ότι είχαμε υποστεί φυλάκιση και βασανισμούς. Τώρα, έχουμε δολοφονίες, καταπίεση και απειλές. Φυσικά δεν εννοώ ότι ο Μπεν Αλί ήταν καλύτερος από το Ενάχντα. Το θέμα είναι ότι αυτό το κόμμα δεν αφήνει τους στόχους της επανάστασης να επιτευχθούν και γι’ αυτό επιστρατεύει όλες του τις δυνάμεις και μετέρχεται όλους τους δυνατούς τρόπους, που μοιάζουν με τις παλιές μεθόδους της δικτατορίας. Η ανησυχητική αντίφαση στην Τυνησία δεν είναι μεταξύ ισλαμιστών και κοσμικών, αλλά μεταξύ δημοκρατίας και δικτατορίας. Αυτό είναι το αληθινό πρόβλημα. Μέσα στο Ενάχντα υπάρχουν και κοσμικοί που εφαρμόζουν δικτατορικές μεθόδους, ενώ στους κόλπους των δημοκρατικών δυνάμεων υπάρχουν και μουσουλμάνοι που δεν είναι ισλαμιστές. Ο Μπεν Αλί ήταν ένας κοσμικός δικτάτορας. Το Ενάχντα προσπαθεί τώρα να συγκαλύψει τη δικτατορική του στάση στο όνομα της θρησκείας. Σήμερα, λοιπόν, ο σημαντικός αγώνας είναι ο αγώνας για τη δημοκρατία. Από την άλλη πλευρά, όλα αυτά τα ακραία στοιχεία, όπως οι σαλαφιστές, προσπαθούν να εκμεταλλευτούν την υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ και να χρησιμοποιήσουν τη θρησκεία ως μέσο νέας καταπίεσης. Ομως ο λαός της Τυνησίας έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται αυτό το παιχνίδι με τη θρησκεία.

• Εκτός από τον θρησκευτικό απολυταρχισμό, υπάρχει και ο νεοφιλελεύθερος, δημοσιονομικός απολυταρχισμός, που επιβάλλει η κυβέρνηση του Ενάχντα στον λαό της Τυνησίας. Πρόσφατα ζητήσατε να κηρυχθεί τριετής παύση πληρωμών του εξωτερικού χρέους της χώρας. Εδώ στην Ελλάδα αντιμετωπίζουμε αντίστοιχα σοβαρά προβλήματα με την τρόικα. Πώς πιστεύετε ότι οι αδύναμες οικονομικά χώρες μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τον παγκόσμιο καπιταλισμό;

Εχουμε κι εμείς τρόικα στην Τυνησία! Το Ενάχντα είναι ένα θρησκευτικό κόμμα, αλλά στα θέματα της οικονομίας ακολουθεί μια ακόμη πιο φιλελεύθερη πολιτική σε σύγκριση με τον Μπεν Αλί. Σήμερα η κυβέρνηση του Ενάχντα ξεπουλάει όλη τη χώρα. Προβαίνουν σε ιδιωτικοποιήσεις, χωρίς όμως μεγάλη επιτυχία γιατί υπάρχει ένα ισχυρό κίνημα που αντιστέκεται. Ξεπουλάνε τη γη αν και αυτό απαγορεύεται. Προσπαθούν να έρθουν σε συμφωνία με το ΔΝΤ, χωρίς να τα έχουν ακόμα καταφέρει. Η ανεργία και η φτώχεια αυξάνονται κι εμείς ως Λαϊκό Μέτωπο λέμε ότι όλα αυτά έρχονται σε πλήρη αντίθεση από τους στόχους που έθεσε η επανάσταση. Σ’ αυτό το θέμα έχουμε στο πλευρό μας πάρα πολλές κοινωνικές και πολιτικές ομάδες, καθώς και τα συνδικάτα. Το επαναστατικό κίνημα επεδίωκε βελτίωση της εθνικής οικονομίας, που πρέπει να αλλάξει κατεύθυνση προς όφελος του λαού. Δεν μπορούμε να γυρίσουμε πίσω στα παλιά. Τα οικονομικά ζητήματα βρίσκονταν στον πυρήνα της εξέγερσης. Το Λαϊκό Μέτωπο τάσσεται κατά της σύναψης νέων συμφωνιών, αντίθετα πρέπει να εγκαταλειφθούν οι υπογεγραμμένες συμφωνίες με το ΔΝΤ, την Ευρωπαϊκή Ενωση και την Παγκόσμια Τράπεζα. Αντί για δάνεια, πρέπει να αναπτύξουμε τη βιομηχανία, τη γεωργία μας και άλλους ζωτικούς τομείς της οικονομίας. Προτείνουμε τρία πράγματα, που πρέπει να γίνουν άμεσα: να μην πληρώνουμε το χρέος για τρία χρόνια, να γίνει λογιστικός έλεγχος του χρέους (audit control) και να προχωρήσουμε σε δημοσιονομική μεταρρύθμιση, γιατί ισχύει ακόμα το φορολογικό σύστημα του Μπεν Αλί, σύμφωνα με το οποίο οι πλούσιοι δεν πληρώνουν σχεδόν τίποτα. Την περίοδο της δικτατορίας, οι μισθωτοί κάλυπταν με τους φόρους τους το 85% του κρατικού προϋπολογισμού, ενώ οι πλούσιοι το 15%. Τώρα είναι αναγκαίο να θεσπιστεί φόρος μεγάλης περιουσίας, γιατί υπάρχουν άνθρωποι που είχαν συγκεντρώσει τεράστιες περιουσίες από την εποχή του Μπεν Αλί και δεν πλήρωναν τίποτα.

• Θα ήθελα να σας ρωτήσω και για την Τουρκία. Τις πρώτες μέρες του ξεσηκωμού στην πλατεία Ταξίμ, ο Ταγίπ Ερντογάν βρέθηκε στην Τυνησία για επίσημη επίσκεψη. Διάβαζα ότι ήσασταν μεταξύ των καλεσμένων στο δείπνο προς τιμήν του, αλλά αρνηθήκατε να παρευρεθείτε λέγοντας ότι δεν μετέχετε σε γιορτές τυράννων και συνωμοτών. (Γελάει…) Ως γνωστόν και το κόμμα του Ερντογάν είναι ισλαμικό. Ποια είναι η γνώμη σας για την εξέγερση στην Τουρκία και τη βίαιη καταστολή των διαδηλώσεων;

Πράγματι, ο Ερντογάν επισκέφτηκε την Τύνιδα, μας ήρθε -όπως είπατε- η πρόσκληση για το δείπνο κι εμείς απαντήσαμε ότι δεν γευματίζουμε με δικτάτορες. Οργανώσαμε, μάλιστα, και συγκέντρωση διαμαρτυρίας έξω από την τουρκική πρεσβεία. Η κυβέρνηση Ερντογάν είναι μια κυβέρνηση που εξυπηρετεί τους πλούσιους, αλλά και την Αμερική και το Ισραήλ, όχι όμως τον λαό της Τουρκίας. Γι’ αυτό και ο λαός βγήκε στους δρόμους. Το καθεστώς του Ερντογάν δεν είναι δημοκρατικό, καταπιέζει τους Κούρδους, τους Αρμένιους και τους Αραβες. Η εξέγερση στην Τουρκία έδειξε δύο πράγματα: πρώτον, ότι ο λαός δεν είναι ευχαριστημένος και δεύτερον, ότι το καθεστώς του Ερντογάν στην πραγματικότητα δεν διαφέρει από το καθεστώς του Μόρσι στην Αίγυπτο και το καθεστώς του Ενάχντα. Είναι ένα αυταρχικό καθεστώς. Οταν ο Ερντογάν σχεδίαζε την περιοδεία του στην Τυνησία και το Μαρόκο, του έλεγαν «μην πας, υπάρχει κρίση σ’ αυτές τις χώρες» κι ο ίδιος απαντούσε ότι δεν τον ενδιαφέρει τι κάνει ο λαός, αν ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους. Ανατράπηκε η προσπάθειά του να δημιουργήσει κάλυψη στα ισλαμικά καθεστώτα σ’ όλη την περιοχή.

• Στο παρελθόν είχατε διατελέσει διευθυντής σε εφημερίδα εκτός νόμου. Πριν από λίγες μέρες, η εκλεγμένη ελληνική κυβέρνηση έβαλε ξαφνικά λουκέτο στη δημόσια ραδιοτηλεόραση. Πώς πιστεύετε ότι η τρέχουσα, ρευστή πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα συνδέεται με τη χειραγώγηση των ΜΜΕ, ιδιαίτερα των δημόσιων;

Πιστεύω ότι οι πιέσεις και τα χτυπήματα στα μέσα ενημέρωσης είναι η απαρχή της δικτατορίας. Παντού οι δικτατορίες ξεκινούν από κει. Δεν έχει να κάνει με τις εκλογές. Κι ο Χίτλερ με εκλογές ανέβηκε στην εξουσία. Υπάρχει σοβαρή διαφορά μεταξύ δημόσιων και κυβερνητικών ΜΜΕ. Η κυβέρνηση εδώ, όπως και η κυβέρνηση του Ενάχντα θέλουν κυβερνητικά ΜΜΕ. Εμείς ζητάμε να είναι δημόσια. Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης, όμως, είναι πάρα πολύ «επικίνδυνα», γιατί μέσα απ’ αυτά μπορεί να ακουστεί η φωνή του φτωχού και του εργάτη. Γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να τα προστατεύουμε, να υποστηρίξουμε τη σημασία της ΕΡΤ στην υπηρεσία του λαού της Ελλάδας. Στην Τυνησία αντιμετωπίσαμε διάφορες παρόμοιες καταστάσεις καταπίεσης και σε κάποιες περιπτώσεις πετύχαμε να τις ανατρέψουμε. Ωστόσο αυτός ο αγώνας δεν σταματά, γιατί οι επιθέσεις της κυβέρνησης συνεχίζονται. Πιστεύω πως οι εργαζόμενοι στα δημόσια μέσα ενημέρωσης είναι οι φύλακες της ελευθερίας.

-Φωτογραφία Β. Καπετανοπούλου