Της Μαργαρίτας Κουλεντιανού

Στην έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατά του Σχολικού Εκφοβισμού, όπου συμμετείχαν περισσότεροι από 16 χιλιάδες μαθητές από όλη την Ευρώπη (και όπου η Ελλάδα κατέλαβε την τέταρτη θέση!), διαπιστώθηκε ότι η βία στα σχολεία αυξάνεται διαρκώς, ενώ τα θύματα της βίας αυτής συχνά οδηγούνται σε ακραίες πράξεις, ακόμη και στην αυτοκτονία.

Η βία στα σχολεία δεν είναι καινούργιο φαινόμενο. Πάντα τα αγόρια δέρνονταν μεταξύ τους, ενώ τα κορίτσια κουτσομπόλευαν ή διέδιδαν ψέματα για να πληγώσουν άλλα κορίτσια. Αγόρια και κορίτσια απομόνωναν μερικούς άτυχους και τους «κόλλαγαν» παρατσούκλια: «ο κοντός», «η κουτσή», «το φυτό».

Ομως οι ενήλικες είχαν έτοιμη πάντα την ίδια απάντηση: αν γινόταν καβγάς, αν έπεφτε ξύλο, αν ένα παιδί έκλαιγε, τιμωρούσαν και τον θύτη και το θύμα, βάζοντάς τους έτσι στην ίδια θέση, που τους επέτρεπε να δημιουργήσουν μια συμμαχία απέναντι στην εξουσία του γονέα ή του δάσκαλου. Ο οποίος από τη θέση του τιμωρού δίδασκε και τη δικαιοσύνη και την ισότητα.

Στο παράπονο του μικρού παιδιού «Με κλότσησε ο Γιαννάκης» η συνηθισμένη απάντηση ήταν «Κλότσα τον κι εσύ». Ετσι, τα παιδιά έμεναν παιδιά και έβρισκαν τις ισορροπίες μεταξύ τους, ενώ οι μεγάλοι, στον ρόλο του διαιτητή, παρενέβαιναν μόνο για να δώσουν κίτρινες κάρτες σε δικαίους και αδίκους.

Ομως, όλο και περισσότερο αυτή η στάση κρίθηκε λανθασμένη. Η «αυτοδικία» στις παιδικές ομάδες απαγορεύτηκε.

Ετσι, στρατιές παιδιών έμειναν απροστάτευτες απέναντι στη βία, που συνέχισε ακάθεκτη την πορεία της στις παιδικές συντροφιές, συνεπικουρούμενη από γλαφυρές εικόνες και περιγραφές πραγματικής και σκληρής βίας που προβάλλονται καθημερινά στις τηλεοράσεις, αναπαράγονται στα παιδικά παιχνίδια και καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο χώρο στην καθημερινότητα των παιδιών.

Σήμερα, το ξύλο στην αυλή του σχολείου έχει γίνει σχολικός εκφοβισμός, «μπούλινγκ», το οποίο οι μεν δάσκαλοι παρακολουθούν αμέτοχοι, η δε κοινωνία το αναλύει ως «ανησυχητικό φαινόμενο». Και το φαινόμενο παίρνει διαστάσεις, ανάλογα με τις πιέσεις που βιώνουν τα παιδιά και με την ανεκτικότητα των μεγάλων.

Μέχρι που γίνεται ανεξέλεγκτο, όπως στην περίπτωση της νεαρής διεμφυλικής μαθήτριας νυχτερινού σχολείου, την οποία οι συμμαθητές της προσπάθησαν να κάψουν.

Δεν δικαιολογώ τη φοβική συμπεριφορά των συμμαθητών που δεν άντεχαν στην ιδέα της διαφορετικότητας. Την εξηγώ όμως, διαβάζοντας αυτά που καταγγέλλει η ίδια η μαθήτρια. Οτι δηλαδή ο διευθυντής του σχολείου, αφού προσπάθησε με το καλό και με το κακό να την αποθαρρύνει να γραφτεί και να παρακολουθεί τα μαθήματα, τελικά την υποχρέωσε να ντύνεται αγόρι για να πηγαίνει στο σχολείο, με το ατράνταχτο επιχείρημα ότι στα χαρτιά φαινόταν πως είναι αγόρι.

Οταν ομάδα παιδιών βάλθηκε να χλευάζει και να απειλεί τη μαθήτρια, να της πετάει πέτρες και μπουκάλια, ακόμη και να εκθέτει σε κίνδυνο τη σωματική της ακεραιότητα, περιλούζοντάς την με εύφλεκτο υλικό για να την κάψει, ο διευθυντής αντιδρούσε λέγοντας πως εκείνη προκαλεί με τη συμπεριφορά της και πως αυτά είναι παιδικά πράγματα.

Και σαν να μην αρκούσε αυτή η ενθάρρυνση του σχολικού εκφοβισμού, υπήρχε κι άλλη: η σιωπή των καθηγητών του σχολείου. Κανείς δεν έβλεπε και κανείς δεν άκουγε.

Εκτός από τη φιλόλογο, που πήρε θέση υπέρ της μαθήτριας, για να καταλήξει σήμερα να διώκεται από τον διευθυντή της και να βρίσκεται αντιμέτωπη με ΕΔΕ. Σαν να μην είναι ξεκάθαρο ποιο φαινόμενο μας ανησυχεί.