Οι δύο ηθοποιοί, μετά τη μεγάλη επιτυχία τους τον χειμώνα, με το «Οταν έκλαψε ο Νίτσε», επαναλαμβάνουν τη συνεργασία τους με το ελάχιστα παιγμένο στην Ελλάδα «Ερωτας και ραδιουργία» τού Σίλερ
Της Εφης Μαρίνου
Μια «αστική τραγωδία» ηλικίας διακοσίων σαράντα ετών, που μιλά για την αιώνια αυθαιρεσία της εξουσίας, γραμμένη στην ποιητική γλώσσα του Φρίντριχ Σίλερ. Το έργο «Ερωτας και ραδιουργία» παρουσιάζεται στην Πειραιώς 260 στις 30 Ιουνίου, αλλά και 1 με 3 Ιουλίου, σε σκηνοθεσία Ακύλλα Καραζήση – Νίκου Χατζόπουλου. Είναι και οι πρωταγωνιστές της παράστασης.
«Μας το πρότεινε ο Χάρης Φραγκούλης» λέει ο Ακύλλας Καραζήσης. «Στην Ελλάδα είναι σχεδόν άγνωστο -ανέβηκε στη δεκαετία του 1970 στο ΚΘΒΕ, με τη Λυδία Φωτοπούλου στον ρόλο της Λουίζα-, αλλά στη Γερμανία είναι πολυπαιγμένο. Εγινε επίσης η όπερα του Βέρντι, «Λουίζα Μίλερ». Τα μοτίβα του έργου είναι δεδομένα. Μια ερωτική σχέση που συνθλίβεται από το σύστημα. Ο γιος υψηλότατου αξιωματούχου ερωτεύεται την κόρη ενός φτωχού μουσικού. Μια λαϊκή κοπέλα από τη μια κι ένας πάμπλουτος κληρονόμος απ’ την άλλη. Ο έρωτας των δύο νέων είναι ανεπιθύμητος σ’ αυτό το δεσποτικό και τυραννικό δουκάτο. Οι ερωτευμένοι θυσιάζονται για μια ραδιουργία, που τελικά μένει ατελέσφορη».
• Ο Σίλερ επιτίθεται στο σύστημα, στους αυλικούς, που με τις πλεκτάνες τους δημιουργούν την εγκληματική ζωή του κόσμου. Αλλά μας αφορά σήμερα μια ερωτική ιστορία, θυσία στον βωμό της κοινωνικής και ταξικής υπεροχής;
«Το θέμα μοιάζει, αλλά δεν είναι ξεπερασμένο» λέει ο Ακύλλας Καραζήσης. «Δεν μπορώ να φανταστώ ότι με χαρά θα υποδεχτεί ένας Ελληνας μεγαλοαστός ως νύφη του ένα λαϊκό κορίτσι από τη Δραπετσώνα. Το έργο αναφέρεται σε μια κατακερματισμένη σε δουκάτα Γερμανία, τα περισσότερα εκ των οποίων ήταν φτωχά. Το μόνο που είχαν να πουλήσουν ήταν το ανθρώπινο δυναμικό τους σε πολέμους. Ηταν, δηλαδή, ένα είδος άτυπων δουλεμπόρων. Κι αυτό καταγγέλλει με δριμύτητα ο Σίλερ. Μιλάει για την αίσθηση του δικαιώματος, την επιλογή του ανθρώπου απέναντι στην Εκκλησία, την πολιτεία, τον ιερό νόμο που επιβάλλει ότι δεν μπορείς να παντρεύεσαι κάποιον από άλλη τάξη».
Η παράσταση δεν φιλοδοξεί να αναδείξει την ατμόσφαιρα του 1785, όταν ο Σίλερ έγραφε το έργο. Το σκηνικό είναι απλό, ενιαίο, αλλά με διαγεγραμμένα το φτωχικό σπίτι των Μίλερ, το παλάτι της Μυλαίδης και το προεδρικό Μέγαρο. Τα κοστούμια δεν φέρουν εποχή, αλλά την αίσθηση των χαρακτήρων. «Εποχή είναι η γλώσσα. Πολύ περισσότερο από τα δευτερεύοντα ζητήματα σκηνικής όψης», λέει ο Ακύλλας Καραζήσης.
• Με τον Νίκο Χατζόπουλου έγινε δίδυμο που συν-σκηνοθετεί και παίζει;
«Δεύτερη φορά το κάνουμε μετά τον “Νίτσε”. Το ίδιο συμβιωτικά στη σκηνοθεσία θα μπορούσαν να λειτουργήσουν κι άλλοι ηθοποιοί μαζί μας, αν για παράδειγμα επρόκειτο για έργο με τρεις ρόλους. Επ’ ουδενί δεν τάσσομαι υπέρ μιας ομαδικής σκηνοθεσίας. Ομως δεν καταλαβαίνω γιατί δύο ηθοποιοί δεν μπορούν να σκηνοθετήσουν. Κατά τη γνώμη μου, ο σκηνοθέτης πρέπει να είναι και ηθοποιός, να έχει δηλαδή οργανική γνώση αυτού που λέμε σκηνή».
Ο Ακύλλας Καραζήσης πολύ νέος πέρασε από το ΚΚΕ. Αλλά, όπως λέει, έφυγε νωρίς. Τώρα βλέπει το αδιέξοδο της ελληνικής κοινωνίας με θλίψη, δεν ταυτίζεται με τίποτα, πέραν της προσωπικής του κατάθεσης στο θέατρο.
«Η δουλειά μου είναι απόλυτα κοινωνική δράση. Αν όλοι προσπαθούσαμε, ο καθένας στο πόστο του, θα επιχειρούσαμε μια συνεχή και πειστική απάντηση στην κρίση. Το θέατρο ήταν πάντα σε κρίση. Κι όπως λένε, σε γενικευμένη κρίση οι άνθρωποι επιστρέφουν στο θέατρο. Η τηλεόραση είναι ανυπόληπτη, η δημόσια τηλεόραση πια νεκρή. Είναι χρόνια τώρα που, όπως κι άλλοι της γενιάς μου, δεν μπορώ να εκφραστώ πολιτικά. Αυτή η αδυναμία τώρα οξύνθηκε. Καμιά από τις “προτεινόμενες” λύσεις δεν με ικανοποιεί. Τι να πεις για την κακοδαιμονία του πολιτικού συστήματος, την πνευματική ένδεια, το άθλιο ελληνικό Δημόσιο; Ολα μού φαίνονται απελπιστικά, εξαιρουμένου του Μπουτάρη, που προσπαθεί για την πόλη που αγαπά, ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Τείνουμε να αντιμετωπίζουμε τα συμβαίνοντα στην Ελλάδα ως κάτι ειδικό. Λες και η χώρα μας είναι μια μεγάλη εξαίρεση είτε προς το καλό είτε προς το κακό. Αλλα όλη η Ευρώπη βρίσκεται σε μεγάλο κλυδωνισμό με την άνοδο ετερόκλητων δυνάμεων στην παγκόσμια σκακιέρα και χάνει την πρωτοκαθεδρία σε πολλά. Το πρώτο που χάνει είναι τον πολιτισμό, τις κοινωνικές παροχές. Η Ελλάδα απλώς τα χάνει άγαρμπα, όπως άγαρμπα τα είχε κατακτήσει».
• Σε απόσταση δηλαδή από τη σημερινή Αριστερά;
«Τους δήθεν επαναστάτες που υποστηρίζουν το πελατειακό κράτος, τους δεκάδες χιλιάδες που πλημμύρισαν τις δημόσιες υπηρεσίες, που εμποδίζουν να εκφραστούν τα υγιή κομμάτια της κοινωνίας, που μένουν μπλοκαρισμένα, στομωμένα από εκείνη την Αριστερά που αναπαράγει βλακώδη πρότυπα εκατό ετών; Πες μου ποια είναι η πρόταση της Αριστεράς για τον πολιτισμό ή την ουσιαστική κοινωνική αλληλεγγύη; Οι άνθρωποι αυτοί είναι ανίκανοι να πιάσουν τον παλμό της εποχής. Το 1979 ήμουν στη Γερμανία. Σε ηλικία είκοσι δύο χρόνων με διέγραψαν από το ΚΚΕ. Μέρα υπέρτατης χαράς. Πήγα στα βιβλιοπωλεία της εναλλακτικής τότε και ακμάζουσας Αριστεράς και αγόρασα όλα τα απαγορευμένα από την κομματική γραμμή βιβλία. Ναι, η διαγραφή μου από το ΚΚΕ, συνεπικουρούμενη από τη μοδάτη τότε ινδική κάνναβη, μου άλλαξε τα μυαλά».
INFO: Φεστιβάλ Αθηνών (Πειραιώς 260 Κτίριο Ε) Μετάφραση: Γιώργος Δεπάστας. Σκηνικά – Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη. Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος. Ερμηνεύουν ακόμα: Πολυξένη Ακλίδη, Γιάννης Νταλιάνης, Μαρία Σκουλά, Χάρης Φραγκούλης, 30 Ιουνίου και 1-3 Ιουλίου, 21.00
