→Το ζήτημα δεν ήταν αν θα έφευγε, αλλά πότε και υπό μια διαφορετική προσέγγιση, αν τελικά αποχώρησε ή εκδιώχτηκε…
Του Πάρι Τσάρτα*
H ιδιαίτερα δύσκολη πολιτική απόφαση της ΔΗΜΑΡ να συμμετάσχει στην τρικομματική κυβέρνηση θα είχε για πολλούς λόγους ημερομηνία λήξης πολύ νωρίτερα από την πιθανή ημερομηνία ολοκλήρωσης του πολιτικού βίου της συγκεκριμένης κυβέρνησης. Η εκτίμηση αυτή συνδέεται με πολλά ζητήματα, τα οποία απασχόλησαν την πολιτική ζωή της χώρας. Δύο παρατηρήσεις αρχικά:
Eντυπωσιάζει ο μεγάλος αριθμός άρθρων και παρεμβάσεων στον Tύπο σχετικά με το θέμα της ΔΗΜΑΡ. Προκαλεί όμως έκπληξη ότι υψηλό ποσοστό από αυτά παρουσίαζε την αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ από την τρικομματική κυβέρνηση ως ενδεικτική της έλλειψης ωριμότητας της «υπεύθυνης Αριστεράς» ή ως μια αντίδραση θυμού του Φώτη Κουβέλη στις πιέσεις που υφίστατο από τη μη ισότιμη συμμετοχή στην κυβέρνηση. Ετσι αναδεικνύεται άμεσα η γνωστή μανιχαϊστική και απλοϊκά διπολική αντίληψη στις πολιτικές αναλύσεις στη χώρα: η ώριμη και η ανώριμη στάση, οι μνημονιακοί και οι αντιμνημονιακοί, τελικά το άσπρο και το μαύρο.
Μια δεύτερη παρατήρηση είναι πως, ενώ προφανώς η θρυαλλίδα για αυτή τη δύσκολη απόφαση δεν ήταν η απαράδεκτη πολιτικά και δεοντολογικά διαδικασία που ακολουθήθηκε στο κλείσιμο της ΕΡΤ, η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ φαίνεται να μπορεί αντίθετα να λειτουργήσει ως θρυαλλίδα για προβληματισμούς και ορισμένα συμπεράσματα που αφορούν το μέλλον της πολιτικής κατάστασης.
Ενας πρώτος προβληματισμός αφορά το ότι αυτή η απόφαση συνδέεται με ένα κόμμα με μικρό χρόνο ζωής αλλά με μεγάλη «προϊστορία» ως πολιτικός χώρος στην περίοδο της Μεταπολίτευσης. Ενας πολιτικός χώρος με κοινωνικές ευαισθησίες, σημαντική παρουσία στις εξελίξεις στον χώρο της Αριστεράς, ουσιαστική συμβολή στον εκδημοκρατισμό της χώρας και σημαντικό αριθμό στελεχών με σταθερή θέση στο ζήτημα της –υπό όρους- ανάγκης συμμετοχής στη διακυβέρνηση της χώρας, με στόχο την ανάπτυξη και τον εκσυγχρονισμό.
Ο δεύτερος προβληματισμός συνδέεται με αυτό το παρελθόν: η απόφαση της ΔΗΜΑΡ για συμμετοχή στην τρικομματική κυβέρνηση αποτέλεσε ένα πολλαπλά ουσιαστικό βήμα για έναν πολιτικό χώρο ο οποίος κυρίως γνώριζε τη συνήθως ανέξοδη κριτική προσέγγιση της Αριστεράς στην πολιτική. Υπέρτατο ζήτημα σε αυτή την επιλογή αποτέλεσε η ανάγκη να σωθεί η χώρα, κάτι το οποίο χρεώνεται στα θετικά αυτής της επιλογής.
Ο τρίτος προβληματισμός συνδέεται με την προφανή αδυναμία της ηγεσίας της τρικομματικής κυβέρνησης να ληφθούν υπόψη οι ιδιαιτερότητες και ευαισθησίες των πολιτικών χώρων που τη συναπαρτίζουν, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για κόμματα που έχουν διαφορετική κουλτούρα και δομή στη λειτουργία τους.
Ο τέταρτος προβληματισμός αφορά σωρεία λαθών από την πλευρά της κυβέρνησης, όπως το σύμφωνο συνεργασίας των τριών κομμάτων (το οποίο δεν τηρήθηκε), με τις συνεχείς και δημοσιοποιημένες τριβές σε ζητήματα αιχμής, με τη σταθερή προσπάθεια να εφαρμοστεί ουσιαστικά η πολιτική ατζέντα του πρώτου κόμματος (Ν.Δ.), με την πλήρη απουσία του αναγκαίου διαλόγου ανάμεσα στα κόμματα.
Είναι χαρακτηριστικά τα παραδείγματα της λάθος πολιτικής απέναντι στις πρωτοβουλίες των υπουργών: Μανιτάκη (Δημόσια Διοίκηση, διαδικασία μετακίνησης δημοσίων υπαλλήλων), Ρουπακιώτη (Δικαιοσύνη, αντιρατσιστικό), Παπαθεοδώρου (Παιδεία, δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια) και Σκοπούλη (Υγεία, φαρμακευτική δαπάνη).
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις υπήρξαν συνεχή αρνητικά δημοσιεύματα με προσωπικούς χαρακτηρισμούς για τους υπουργούς και τελικό αποδέκτη τη ΔΗΜΑΡ και τις πολιτικές της θέσεις και απόψεις τις οποίες είχε και επιχειρούσε να προωθήσει. Το γεγονός αυτό διαμόρφωσε ένα σταθερά εχθρικό κλίμα για τον «μικρό απείθαρχο εταίρο». Αρα το ζήτημα δεν ήταν αν θα έφευγε, αλλά πότε και, υπό μια διαφορετική προσέγγιση, αν τελικά αποχώρησε ή εκδιώχτηκε… Επιπλέον, οι ευθύνες για αυτήν την εξέλιξη δεν φαίνεται να αφορούν τη ΔΗΜΑΡ, αλλά αυτό που έχει σημασία δεν είναι το ίδιο το γεγονός αλλά τα ενδιαφέροντα συμπεράσματα/επιπτώσεις που μπορεί να προκύψουν:
1. Η ενασχόληση τόσο πολλών με το ζήτημα αυτό δείχνει την ιδιαίτερη σημασία που έχει αυτός ο πολιτικός χώρος, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της συζήτησης για τη λεγόμενη Κεντροαριστερά, αλλά και για την ευρύτερη πολιτική συζήτηση που αφορά το μέλλον της χώρας στην εποχή του Μνημονίου.
2. Η ανάγκη να εμπεδωθεί όλο και περισσότερο στο πλαίσιο της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος η κουλτούρα των συνεργασιών που, είτε κάποιοι το θέλουν είτε όχι, ευτυχώς θα είναι απαιτητή στη λειτουργία του πολιτικού συστήματος για αρκετά χρόνια.
3. Η αντοχή που θα χρειαστεί να επιδείξει η ΔΗΜΑΡ στη διόλου αδιάφορη λειτουργία της πλέον ως κόμματος που προσφέρει στήριξη με σημασία και μακροπρόθεσμη στόχευση σε ζητήματα που αφορούν π.χ. το κοινωνικό κράτος, την ανεργία, τον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη.
4. Η ανάγκη να επαναπροσδιορίσουν, τόσο τα κόμματα του Δημοκρατικού Τόξου όσο και ο κάθε ενεργός πολίτης, τις απόψεις τους για την πολιτική στα πλαίσια μιας νέας πραγματικότητας, όπου οι συνεργασίες στη βάση προγραμματικών συμφωνιών θα αποτελούν μονόδρομο.
Τέλος, η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ μπορεί να συμβάλει επίσης στην ουσιαστική ανατροπή του απλοϊκού δίπολου, το οποίο βολεύει μόνο όσους δεν θέλουν να αλλάξει τίποτε και λειτουργεί εδώ και τρία χρόνια σε σχέση με το Μνημόνιο. Αναφέρομαι στον διαχωρισμό των πολιτών σε αντιμνημονιακούς και μνημονιακούς με προφανή τα παράδοξα και τις αντιφάσεις όταν σκεφτεί κάποιος ποιοι εντάσσονται στο ένα μπλοκ και ποιοι στο άλλο. Η ανάλυση πλέον πρέπει να είναι «πολυπαραγοντική» και η αποχώρηση της ΔΗΜΑΡ μάς βοηθάει πιθανότατα προς αυτή την κατεύθυνση.
…………………………………………………………………………………
* Πρύτανης Πανεπιστημίου Αιγαίου
