Του Γιώργου Σταματόπουλου
Το ότι και σήμερα ακόμη μπορούν να γίνουν θαύματα στο ασφυκτικά δομημένο και απάνθρωπο εν τέλει περιβάλλον που ζούμε, ότι ακόμη μπορούμε να ονειρευόμαστε μια ωραία πόλη μάς το απέδειξε περίτρανα το χθεσινό ρεπορτάζ της Χαράς Τζαναβάρα στην «Εφ.Συν.», μέσα από τις προτάσεις πέντε αρχιτεκτόνων για την «αναδόμηση» της Θεσσαλονίκης με προβάδισμα τον δημόσιο χώρο.
Και ιδού η λαμπηδών της κοινότητας. Γράφει η συνάδελφος (και αξίζει να δώσουν προσοχή σ' αυτά που γράφει, άπαντες οι κατέχοντες κάποια αρμοδιότητα, όπως δήμαρχοι, περιφερειάρχες, υπουργοί αλλά και νέοι αρχιτέκτονες και όσοι επιστήμονες ενασχολούνται με το περιβάλλον):
«Κοινός παρονομαστής και των πέντε προτάσεων… ήταν οι αφορμές που δίνουν στους πολίτες κάθε ηλικίας να βγουν από το «καβούκι» τους και να ανακαλύψουν τα πλεονεκτήματα της κοινότητας. Αλλωστε, η συλλογικότητα, η κοινωνικότητα και η αλληλεγγύη είναι για πολλούς φωτισμένους ερευνητές η πιο ενδεδειγμένη απάντηση στην πολύπλευρη κρίση της κοινωνίας μας».
Οι πέντε αρχιτεκτονικές προτάσεις είναι ήπιες και ανθρώπινες. Δεν αρκούνται στις πεζοδρομήσεις, ούτε στο να φυτέψουν μερικά δέντρα. Διεισδύουν στον πυκνοδομημένο χώρο, σε υποβαθμισμένες εργατικές κατοικίες, σε αδόμητα οικόπεδα και φέρνουν τα πάνω κάτω. Γραμμικές λωρίδες με χωριστές προβλέψεις για πεζούς, ποδηλάτες και οχήματα με διαχωριστικό στοιχείο το πράσινο. Επίσης: Υπόγεια πάρκινγκ, επαναφορά της αλάνας (!), θεματικές λαϊκές αγορές (ημέρα φρούτου, θαλασσινά…), φυλλοβόλα αναρριχώμενα φυτά για σκίαση το καλοκαίρι και άπλετο ηλιακό φως τον χειμώνα, αυλές, αλέες με καθιστικά και παιδότοπους, υπαίθρια γυμναστήρια.
Απίστευτα όλα αυτά; Οχι. Υπό κανονικές συνθήκες δόμησης θα συγκροτούσαν την αυτονόητη έκταση-λειτουργία μιας μεγαλούπολης, δηλαδή τις πολλές μικρές κοινότητες με τη χαρά και την αξιοπρέπεια της συνύπαρξης.
Οι παρεμβάσεις των αρχιτεκτόνων δεν είναι, άρα, μόνο τεχνική γνώση. Είναι σήματα που οδηγούν σ' έναν άλλο τρόπο συμβίωσης, αλλά και σκέψης, που διαμορφώνουν έναν καλλιεργημένο ψυχισμό, που ωθούν την αισθητική αντίληψη σε άλλα επίπεδα, που γεωργώνουν την κουλτούρα της ομορφιάς και διακινούν τον πολιτισμό της καθεμέρας με σεβασμό στην ψυχή και το αστικό περιβάλλον.
Προτάσεις που πυργώνουν την κοινωνία απέναντι στην απληστία των πολυεθνικών και στη βαρβαρότητα που διέπει τους εγκεφάλους αυτών.
Και όλα αυτά τα σημαντικά με ελάχιστο κόστος. Προηγήθηκε διαγωνισμός και για την Αθήνα. Εκεί σκόνταψαν στα γρανάζια της γραφειοκρατίας ή στην κωφότητα του δημάρχου και των στελεχών του.
Αλλά δεν είναι ανάγκη να γίνονται προτάσεις μόνο σε διαγωνισμούς. Νέοι, άνεργοι, ανενεργοί επιστήμονες (αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι, δικηγόροι κ.ά.) μπορούν άριστα να συνεργαστούν και να σώσουν ό,τι είναι δυνατόν ακόμη να σωθεί.
