Της Μαρίνας Κουβέλη
Το καλοκαίρι του 1969 ένας δεκαεξάχρονος Γερμανός ταξιδευτής οδεύει προς το Μαρόκο. Εκείνη την εποχή δεν υπήρχε καμία τουριστική αξιοποίηση της περιοχής, αλλά εκείνος δεν αναζητά το πλήθος. Ψάχνει μουσικές, μέρη που θα τον εμπνεύσουν, ανθρώπους που θα μοιραστούν μαζί του ιστορίες. Αυτό ήταν το πρώτο ταξίδι του Στεφάν Μίκους. Μέχρι σήμερα θα ακολουθήσουν εκατοντάδες. Ετσι έμαθε να ζει: ένας αμετανόητος ταξιδιώτης, ένα σπάνιος μουσικός που δίνει αξία στη world μουσική, ένας πολίτης του κόσμου που γεφυρώνει το χθες με το αύριο μέσα από μια διαχρονική αναζήτηση.
Τυχεροί λοιπόν οι θεατές του Ρωμαϊκού Ωδείου Πάτρας που θα τον υποδεχτούν το Σάββατο για μια βραδιά -στο πλαίσιο του Διεθνούς Φεστιβάλ Πάτρας (στις 21.30). «Θέλω να γνωρίζω τους λαούς από πολύ κοντά. Δεν μπορείς να αφουγκραστείς τη μουσική ενός τόπου αν δεν ζήσεις, περπατήσεις, γευτείς τα φαγητά του», λέει ο σημαντικός συνθέτης. «Στη χώρα σας έχω πολλούς φίλους που συνεχώς μου μεταφέρουν τα νέα σας. Δεν είναι της αρμοδιότητάς μου να μιλήσω για την κρίση και τα όσα δεινά τραβάτε, αλλά ως Γερμανός σάς λέω ότι κατανοώ πλήρως τις δυσκολίες σας. Ηθελα όμως να ξέρετε πως ο μέσος Γερμανός πολίτης δεν έχει σαφή εικόνα των θυσιών σας. Κακώς στρέφεστε εναντίον τους».
Ο ίδιος βέβαια δεν είναι αυτό που θα λέγαμε «τυπικός Γερμανός». Γεννημένος το 1953 αποφάσισε, από την εφηβεία ήδη, ότι για να γευτεί την πραγματική ουσία της μουσικής δεν μπορεί να ανήκει σε μια μόνο χώρα. Η Ινδία και η Ιαπωνία παραμένουν μεγάλες του εμπνεύσεις και αδυναμίες, ωστόσο η μόνιμη βάση του είναι πια η Μαγιόρκα.
«Οταν πρωτοπήγα στο Μαρόκο, οι γονείς μου θεώρησαν ότι κάτι δεν πάει καλά με μένα. «Πού θα πας; Εκεί δεν υπάρχει ψυχή από επισκέπτες. Είσαι τρελός;»» μου έλεγαν. Ευτυχώς δεν τους άκουσα κι έτσι σήμερα μπορώ να πω ότι είμαι ευτυχισμένος και πολύ τυχερός. Διότι κατάφερα να συνδυάσω στη ζωή μου τις δυο μεγάλες μου αγάπες: τη μουσική και την περιπλάνηση. Δεν θα σταματήσω ποτέ να εντυπωσιάζομαι από τον τρόπο που διατηρείται ζωντανή η παράδοση, από τη μαγεία που νιώθεις όταν ανακαλύπτεις μια νέα κουλτούρα, από τη χαρά που αισθάνεσαι όταν αυτές τις γνώσεις τις κάνεις δικές σου».
Μα υπάρχουν ακόμα πράγματα να ανακαλύψει μετά από τέσσερις δεκαετίες ατελείωτων ταξιδιών; «Κοιτάξτε, συνήθως κάνω 4-5 μεγάλα και αρκετά μικρότερα ταξίδια μέσα στη χρονιά. Η αλήθεια λοιπόν είναι πως συνεχώς μειώνονται οι πιθανότητες να βρω κάτι καινούργιο. Ομως ποτέ δεν ξέρεις. Η ζωή είναι γεμάτη εκπλήξεις. Πριν από μερικές εβδομάδες που ήμουν σε ένα φεστιβάλ στο Σαν Φρανσίσκο, με πλησίασε ένας Σουηδός και μου έδειξε ένα μουσικό όργανο που δεν είχα ξαναδεί ποτέ στη ζωή μου, παρόλο που στη Σουηδία έχω πάει άπειρες φορές».
Με την ίδια επιμονή στη λεπτομέρεια αντιμετωπίζει και τις συναυλίες του. Γι’ αυτό και πολλοί τις παρομοιάζουν με συναντήσεις διαλογισμού. Και ενώ θα περίμενε κανείς πως θα ήθελε να ζει σε μια ήσυχη και απόμακρη περιοχή, τα τελευταία 17 χρόνια έχει επιλέξει ως μόνιμη κατοικία τη Μαγιόρκα.
«Γενικά δεν αγαπώ τις μεγάλες πόλεις. Πάντα ονειρευόμουν να βρω ένα μέρος που να μη χρειάζεται να μένω μέσα στο σπίτι. Ηθελα να κοιμάμαι έξω. Μου αρκούσε μια τέντα. Καταλαβαίνετε ότι αυτό στη Γερμανία δεν είναι όλες τις εποχές εφικτό. Οσο δεν είχα παιδιά, τους χειμώνες έφευγα μακριά, οπότε κάπως βολευόταν η κατάσταση. Οταν απέκτησα την κόρη μου, ήταν αδύνατον να φεύγουμε συνεχώς, γιατι είχε υποχρεώσεις στο σχολείο. Ετσι έψαξα να βρω μέρος με ευχάριστο κλίμα. Να σας πω την αλήθεια, η πρώτη μου σκέψη ήταν ένα ελληνικό νησί. Αλλά φοβήθηκα την προβληματική «συγκοινωνία». Ο πατέρας μου ήταν μετανάστης στην Ιμπιζα πριν από χρόνια, οπότε πήγα προς τα εκεί».
Διδάχτηκα από ντόπιους οργανοπαίκτες
Εννοείται πως τους δίσκους του ο Στεφάν Μίκους τούς ηχογραφεί ολομόναχος με πολυκάναλη πρακτική. Μεταξύ των κυκλοφοριών του στην ECM (από το 1976 έχει κυκλοφορήσει 20 και πλέον άλμπουμ) είναι και αυτή με τίτλο «Athos»,εμπνευσμένη από την τριήμερη παραμονή του στο Αγιο Ορος. Ενώ η πιο πρόσφατη έχει τίτλο «Panagia» και περιλαμβάνει ύμνους προς τη Θεοτόκο. Στην Πάτρα άραγε τι από όλα θα παίξει; «Πάντοτε φροντίζω να προσαρμόζω το πρόγραμμα που παρουσιάζω ανάλογα με το μέρος που με φιλοξενεί. Σε αυτό το υπέροχο αρχαίο θέατρο της Πάτρας θα ερμηνεύσω αποσπάσματα από την «Panagia», αλλά και συνθέσεις με καταγωγή από την Αφρική, την Ιαπωνία, την Αρμενία».
Είναι σαφές πως ελάχιστοι άνθρωποι ταξίδεψαν στις πέντε ηπείρους όσο ο Μίκους. Γνώρισε λαούς από πολύ κοντά και αναζήτησε μουσικές στην πιο ανόθευτη μορφή τους. «Είναι σαν να σπουδάζω κάθε φορά δεκάδες τεχνικές και όργανα από τους ντόπιους ανά τη Γη. Θέλω να βρίσκω τους πρακτικούς οργανοπαίκτες και μαζί να επιχειρούμε το ταξίδι στον χρόνο», λέει. Εχει διδαχτεί διάφορα σπάνια και άγνωστα στο ευρύ κοινό όργανα. Ανάμεσά τους τα duduk (αρμένικο πνευστό με διπλό καλάμι, που γίνεται από ξύλο βερικοκιάς και έχει ένα διακριτικό ηχόχρωμα), shakuhachi (ιαπωνικό φλάουτο από μπαμπού), bavarian zither, kalimba (linguaphone από την Τανζανία), nohkan (μπαμπού φλάουτο που χρησιμοποιείται στο ιαπωνικό θέατρο Νο) και πολλά άλλα το ίδιο γοητευτικά…
