Ο σπουδαίος σκηνοθέτης με τη μεγάλη εμπειρία είχε την «προκλητική» ιδέα να ανεβάσει την τραγωδία με αποκλειστικά αντρικό θίασο και πρωταγωνιστή τον Γιώργο Κιμούλη. «Δεν είναι τίποτα καινούργιο», μας λέει, «όλοι αυτοί οι τερατώδεις γυναικείοι ρόλοι του αρχαίου δράματος παίζονταν από άντρες» 

 

Της Εφης Μαρίνου

 

«Δεν υπάρχει πιο φοβερή και αθεράπευτη οργή απ’ αυτήν που γεννιέται ανάμεσα σε ανθρώπους που είχαν αγαπηθεί». Ο ορκοπάτης Ιάσων δεν θα τα βγάλει πέρα με τη βάρβαρη Μήδεια, μια μάγισσα σοφή και αδίστακτη, την εγγονή του Ηλιου. Τη «Μήδεια» του Ευριπίδη θα δούμε απόψε και αύριο στο αρχαίο θέατρο Επιδαύρου σε μια ιδιαίτερη παράσταση: με αντρικό θίασο και στον ρόλο της Μήδειας τον Γιώργο Κιμούλη. Ο σκηνοθέτης Σπύρος Ευαγγελάτος μάς μιλά γι’ αυτό το ξεχωριστό ανέβασμα της τραγωδίας και όχι μόνο. «H ιδέα της Μήδειας με αντρικό θίασο ήταν δική μου. Ιδέα ερεθιστική, προκλητική στην υλοποίησή της. Αλλά αυτή η ανάγνωση δεν είναι κάτι καινούργιο. Οπως ξέρουμε, στην αρχαιότητα όλοι αυτοί οι τερατώδεις γυναικείοι ρόλοι του αρχαίου δράματος παίζονταν από άντρες.

 

Είναι γραμμένοι για να παιχτούν από άντρες. Κι αυτό δίνει μια άλλη διάσταση στα ίδια τα έργα, χαμένη στην εποχή μας αφού, πλην σπάνιων εξαιρέσεων, οι γυναικείοι ρόλοι ερμηνεύονται από γυναίκες μετά την Αναγέννηση, τότε που άρχισαν να αποκτούν δυναμικό παρόν στη σκηνή».

 

• Στόχος ήταν να προσεγγίσετε εκείνο το αρχαϊκό ερμηνευτικό ζητούμενο;

 

«Δεν πρόκειται περί αρχαϊκής παράστασης σε καμία περίπτωση. Μια σύγχρονη παράσταση είναι. Αλλά όταν σε ένα στάσιμο ο γυναικείος, υποτίθεται, χορός μιλάει για τα δίκαια των γυναικών και πίσω από τις μάσκες βρίσκονται άντρες, ε τότε, πράγματι, δημιουργείται μια άλλη διάσταση ερμηνείας του κειμένου».

 

• Πώς προβάλλεται αυτό πρακτικά;

 

«Στην παράσταση υπάρχει μια αδρότητα και μια αυστηρότητα στην ερμηνεία. Μη φανταστείτε Μήδεια με θηλυκούς ακκισμούς. Και μόνο οι αντρικές φωνές μέσω των ρόλων και του χορού συνιστούν ένα ενδιαφέρον και έμμεσο σχόλιο. Στο ελισαβετιανό θέατρο ο Σέξπιρ έγραφε για άντρες. Τα νεαρά αγόρια μάλιστα ήταν περιζήτητα γιατί μπορούσαν να παίζουν λεπτότερες φύσεις, για παράδειγμα την Οφηλία, την Ιουλιέτα. Τι έχουμε στη «Δωδέκατη νύχτα» ή στο «Οπως σας αρέσει»; Ενα αγόρι ηθοποιός παίζει τη Ροζαλίντα ή τη Βιόλα, που είναι γυναικείοι ρόλοι. Στη διάρκεια του έργου η υποτιθέμενη αυτή γυναίκα μεταμφιέζεται σε άντρα. Ετσι έχουμε έναν άντρα που υποδύεται μια γυναίκα που υποδύεται τον άντρα. Στην άλλη περίπτωση έχουμε τον άντρα που υποδύεται τη γυναίκα που υποδύεται τον άντρα. Η πρωταρχική σχέση των κειμένων με τα φύλα χάνεται και δημιουργείται το θεατρικό παιχνίδι».

 

• Η όψη της παράστασης είναι σύγχρονη;

 

«Τα ρούχα δεν είναι ιστορικά, αλλά διαθέτουν μια συνθετική ικανότητα. Δεν προσδιορίζουν χρόνο, κάποιες φανταστικές θα έλεγα εποχές, ούτε φύλο. Οι ποδήρεις χιτώνες, ας πούμε, δεν είναι αρχαίοι, αλλά ούτε θυμίζουν κάτι συγκεκριμένο. Η μουσική του Θάνου Μικρούτσικου, με δικά του προσωπικά στοιχεία, εντάσσεται στην ατμόσφαιρα της παράστασης. Τα σκηνικά του Γιώργου Πάτσα προσιδιάζουν σε χώρο μη ρεαλιστικό, εντελώς αφαιρετικό, που υποδηλώνει και που στο τέλος δικαιώνεται. Το φινάλε ναι, θα έχει μια παραξενιά, μια έκπληξη, χωρίς να ισχυρίζομαι ότι θα πέσετε ξεροί…»

 

• Προσπαθώ να φανταστώ τον Γιώργο Κιμούλη στον ρόλο μιας προδομένης γυναίκας, εκρηκτικής, γεμάτης πάθος…

 

«Δεν του λείπουν δα του Γιώργου το πάθος και οι εκρήξεις… Παρόλο που δεν έχω δουλέψει μαζί του στο παρελθόν, η συνεργασία μας είναι άψογη. Είναι αφοσιωμένος, εργατικός μέχρις υπερβολής, με φαντασία και δυνατότητα να υλοποιεί το όραμά του. Λιτός και σοβαρός στον ρόλο. Το έργο το έχω ανεβάσει ξανά με την Λήδα Τασοπούλου και τον Μιχαήλ Μαρμαρινό. Ηταν και εκείνη η παράσταση μια ξεχωριστή εμπειρία, μια ιδιότυπη παράσταση. Δεν θα το σκηνοθετούσα ξανά με γυναίκες. Αυτό είναι κάτι εντελώς διαφορετικό, πραγματικά ειδικού ενδιαφέροντος».

 

• Εχετε κλείσει πενήντα χρόνια στο θέατρο. Πώς αποτιμάτε ένα τόσο πλούσιο παρελθόν;

 

«Διατηρώ το κέφι και τη ζωντάνια που δίνει η ενασχόληση με τη σκηνοθεσία. Δεν είναι μόνο τα διακόσια είκοσι έργα που έχω σκηνοθετήσει. Μέχρι σήμερα έχω ένα πλήθος δραστηριοτήτων, όπως είναι οι πανεπιστημιακές και φιλολογικές έρευνες καθώς και η μουσική με την έννοια της σκηνοθεσίας όπερας, η συνεργασία μου με μουσικοσυνθέτες. Η ζωή μου ήταν πάντα μοιρασμένη σε πολλά πράγματα».

 

• Ανάμεσα σε όλα και πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών.

 

«Η θέση είναι τιμητική. Μονοετούς θητείας με τη διοίκηση να ασκείται από τον γενικό γραμματέα -του οποίου η θητεία είναι πενταετής και ανανεώνεται- σε συνεργασία με τον πρόεδρο και τη Σύγκλητο. Ο ρόλος μου είναι υπεύθυνος στον βαθμό της διατήρησης της ειρήνης και του δημιουργικού πνεύματος, όταν κάποτε δημιουργούνται οξύνσεις. Οι άνθρωποι δεν συμφωνούν πάντα. Ευτυχώς…»

 

• Αλήθεια, πώς λύνονται οι διαφωνίες; Τι είναι αυτό που πρέπει να πρυτανεύσει εκατέρωθεν;

 

«Οι διαφωνίες ή λύνονται ή δεν λύνονται. Στη ζωή άλλωστε είναι περισσότερες από τις συμφωνίες. Κι έπειτα υπάρχει η πλειοψηφία που επικρατεί. Αυτό που χρειάζεται πάντα είναι ψυχραιμία.

 

Οι εμπειρίες οδηγούν τον άνθρωπο στην κατεύθυνση της ψύχραιμης διαχείρισης τέτοιων διχαστικών καταστάσεων».

 

• Σε αυτό βοηθάει ο μηχανισμός της λήθης;

 

«Ο μηχανισμός της λήθης είναι τόσο ισχυρός όσο κι αυτός της μνήμης. Αν ένα σφουγγάρι δεν έσβηνε κάποια πράγματα ή δεν τα καθιστούσε λιγότερο οδυνηρά, ο εγκέφαλος, αδυνατώντας να συγκεντρώσει τα πάντα, θα καθιστούσε τον άνθρωπο ανήμπορο να λειτουργήσει».

 

• Πώς βλέπετε την πολιτική κατάσταση;

 

«Δύσκολη και χωρίς πολλές διεξόδους. Μιλάω ως ένας πολίτης που δεν έχει ευρεία γνώση των πραγμάτων πέραν της εμπειρίας της ζωής του και των συνανθρώπων του. Για οικονομικά θέματα δεν είμαι άξιος. Αρα η γνώση μου είναι πλημμελής».

 

• Πώς σας φάνηκε το αιφνιδιαστικό κλείσιμο της δημόσιας τηλεόρασης;

 

«Σοκαριστικό. Ο τρόπος που σταμάτησε να εκπέμπει ήταν εντελώς ιδιότυπος, για να χρησιμοποιήσω μια ήπια έκφραση. Θεωρώ ότι είναι πολύ δυσάρεστο να κλείνει η ΕΡΤ που έχει προσφέρει τόσα στον τόπο με εκπομπές σοβαρές, ποιοτικές.

 

Επειτα υπάρχει το ζήτημα τόσων εργαζομένων. Οι άλλοι επικαλούνται τα γνωστά επιχειρήματα περί εξυγίανσης. Ομως πρέπει να ακούει κανείς όλες τις πλευρές, τα αρνητικά και τα θετικά. Δεν είναι εύκολο για έναν άνθρωπο του μέσου νου και της μέσης γνώσης περί των πολιτικοοικονομικών να μπορέσει να σταθμίσει πού είναι το μεγαλύτερο βάρος ή όχι, ώστε να βγάλει συμπέρασμα».

 

………………………………………………………………………………………………………………….

 

«Εχω ευτυχήσει, αλλά και ατυχήσει τραγικά»

 

• Εχετε αναθεωρήσει κάποια στάση σας στο παρελθόν;

 

«Ομολογώ πως όχι. Εχω ευτυχήσει, αλλά έχω ατυχήσει πολλές φορές. Κάποιες φορές μάλιστα έχω ατυχήσει τραγικά στη ζωή μου. Και όπως γνωρίζουμε, όλα εδώ πληρώνονται, εξαργυρώνονται».

 

• Η κόρη σας, η Κατερίνα Ευαγγελάτου, διαγράφει μια γόνιμη καριέρα στο θέατρο.

 

«Δόξα τω Θεώ, της αξίζει. Με συγκινεί και με κάνει να νιώθω περήφανος. Τη λατρεύω, τη θαυμάζω. Εκείνο που της αναγνωρίζω είναι ότι έχει μια σπάνια προσωπικότητα, ισχυρή, εντελώς δική της».

 

• Σχολιάζετε τη δουλειά της;

 

«Μα δεν με άκουγε ποτέ. Εγώ τη συμβουλεύομαι για θέματα δραματολογίου, ρωτάω την άποψή της για το ένα ή το άλλο. Βλέπω τις παραστάσεις της κι ό,τι έχω να πω της το λέω, αλλά οι παρατηρήσεις μου είναι για ασήμαντα πράγματα. Εκείνη πάλι κρίνει τις δουλειές μου από παιδί. Αλλες της άρεσαν, άλλες όχι και το έλεγε θαρρετά».

 

• Βλέπουμε θέατρα ιστορικά, όπως και το δικό σας, να κλείνουν για λόγους οικονομικούς, αλλά συγχρόνως να ξεφυτρώνουν άλλα μέσα στην κρίση. Πώς το εξηγείτε;

 

«Ξέρεις πόσες ποιητικές συλλογές βγαίνουν κάθε χρόνο στην Ελλάδα; Ποιος θα εμποδίσει κάποιον που θέλει να εκφραστεί;

 

Η άλλη δανείζεται ή σπαταλάει την «προίκα» της για να γράψει, για να παίξει είτε αριστουργήματα είτε σαχλαμάρες. Τα θέατρα κλείνουν σταδιακά, αλλά αυτό αφήνει απτόητη τη θεατρική οικογένεια διότι κλείνουν δύο κι ανοίγουν δέκα… Και είμαι σίγουρος ότι από αυτές οι νεανικές ομάδες που ξεκινούν κάνοντας είτε πραγματικά πειράματα είτε δήθεν πειράματα, σίγουρα θα βγουν κάποιοι που θα είναι πανάξια παιδιά, θα συνεχίσουν και θα επαυξήσουν τις δυνατότητες της παλαιότερης γενιάς. Αξιόλογοι σκηνοθέτες, ηθοποιοί, μουσικοί».

 

• Το κλείσιμο του Αμφι-Θεάτρου ήταν κομβικό στοιχείο στη ζωή σας;

 

«Να μην ήταν; Κι ευτυχώς που έκλεισε νωρίς. Είχα προβλέψει ότι θα κοπούν οι επιχορηγήσεις και τότε που αναγγέλθηκαν ονομαστικά, κανείς δεν πήρε τίποτα. Επειτα το ενοίκιο είχε φτάσει το ποσό των εννέα χιλιάδων ευρώ τον μήνα. Ηταν αδύνατον να το κρατήσω σε σχέση με την τότε μειωμένη επιχορήγηση».

 

• Σας κόστισε συναισθηματικά;

 

«Μου κόστισε πολύ, αλλά θυμάμαι πάντα μια φράση του πατέρα μου, του Αντίοχου Ευαγγελάτου: «Δεν συνδέομαι συναισθηματικά με αντικείμενα. Με ανθρώπους, μόνο». Εγώ δεν είμαι τόσο απόλυτος, αλλά αυτή η κουβέντα του έχει χαραχτεί μέσα μου».

 

• Σας έλκει η κεφαλονίτικη ρίζα σας;

 

«Φυσικά. Δυστυχώς, δεν έχω ούτε μια πέτρα στην Κεφαλονιά. Πηγαίνω όμως είτε με παραστάσεις είτε σε συνέδρια είτε σε εκδηλώσεις. Ο πατέρας μου, κάνοντας πλάκα, έλεγε στην καθαρεύουσα: «Ο γιος μου είναι αμφοτέρωθεν βεβαρημένος. Εκ πατρός μεν Κεφαλλήν εκ μητρός δε Κρης…»»

 

…………………………………………………………………………………………………………………

 

INFO: Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, «Μήδεια» του Ευριπίδη. Σκηνοθεσία: Σπύρος Ευαγγελάτος. Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος. Σκηνικά: Γιώργος Πάτσας. Κοστούμια: Γιάννης Μετζικώφ. Παίζουν: Γιώργος Κιμούλης, Οδυσσέας Παπασπηλιόπουλος, Τάσος Νούσιας, Μάνος Βακούσης, Νικόλας Παπαγιάννης, Δημήτρης Παπανικολάου, Νίκος Αναστασόπουλος. 5,6 Ιουλίου, 21.00