«Μ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ: «Αυτό που αποκόμισα είναι ότι σταματά σιγά σιγά η δαιμονοποίηση του καθεστώτος Ασαντ στο εσωτερικό του λαού ακόμη και σε μέρος της αντιπολίτευσης»
«Β. ΠΙΣΣΙΑΣ: «Οι άλλες πρωτοβουλίες αφορούν κράτη, που έχουν συμφέροντα στην περιοχή… Η δική μας εστιάζει στις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που δρουν στη Συρία»
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον Νικόλα Ζηργάνο
Την ώρα που ο ΟΗΕ και οι μεγάλες δυνάμεις προωθούν συνομιλίες στη Γενεύη για την ειρηνική επίλυση της συριακής κρίσης, μια ομάδα διεθνών προσωπικοτήτων πήρε την πρωτοβουλία να προωθήσει παράλληλα μια διαδικασία προσέγγισης των ίδιων των Σύρων, που βρίσκονται σήμερα διχασμένοι, σε αντίπαλα στρατόπεδα, τα οποία δεν έχουν μεταξύ τους καμία επικοινωνία. Επισημαίνουν την ανάγκη να αρχίσει ένας διάλογος που θα οδηγήσει σε συνομιλίες για το τέλος του πολέμου και την πολιτική επίλυση και ήδη μετρούν τα πρώτα ενθαρρυντικά σημάδια μετά την επίσκεψή τους στη Δαμασκό όπου συναντήθηκαν και με την κυβερνητική πλευρά αλλά και με την αντιπολίτευση.
Είχαν προηγηθεί άλλες συναντήσεις, με πιο σημαντική, πριν από λίγους μήνες, στην Κωνσταντινούπολη, με την ηγεσία της Εθνικής Συμμαχίας για τη Συρία (Ζορζ Σάμπρα) αλλά και των Σύρων Αδελφών Μουσουλμάνων.
• Πώς ξεκίνησε αυτή η διεθνής πρωτοβουλία;
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΙΣΣΙΑΣ: Ξεκινήσαμε πριν έναν χρόνο, κάποιοι που είχαμε πάρει πρωτοβουλία για να αποφευχθεί ο πόλεμος στο Ιράκ, συζητήσαμε να κάνουμε κάτι για να σταματήσει η αιματοχυσία στη Συρία. Η σκέψη μας ήταν ότι εμείς δεν πρέπει να γίνουμε μέρος του προβλήματος, στόχος μας ήταν να συμβάλουμε ώστε να μετατραπεί η πολεμική σύγκρουση σε διαδικασία διαλόγου, για μια πολιτική λύση που θα οδηγήσει σε εκλογές ώστε ο συριακός λαός, ως κυρίαρχος, να αποφασίσει για την τύχη του.
• Ποια είναι η ιδιαιτερότητα της δικής σας πρωτοβουλίας; Υπάρχει ήδη η Γενεύη, με Ρώσους και Αμερικανούς, η πρωτοβουλία των Αράβων, των Κινέζων.
Β. ΠΙΣΣΙΑΣ: Ολες αυτές οι πρωτοβουλίες αφορούν κράτη, και τα κράτη έχουν συμφέροντα στην περιοχή. Η κρίση στη Συρία, στο ξεκίνημά της, ήταν μια λαϊκή εξέγερση, με αιτήματα πολιτικά και κοινωνικά, ο κόσμος ζήτησε δημοκρατία, ελευθερία, καλύτερη διαχείριση της οικονομίας, κατήγγειλε την κρατική διαφθορά και τον αυταρχισμό. Κι ενώ ο κόσμος εξεγέρθηκε γι' αυτά και βρέθηκε αντιμέτωπος με μια βίαιη καταστολή από την πλευρά του καθεστώτος, πολύ γρήγορα, αυτοί που είχαν συμφέροντα στην περιοχή, μεγάλες ή περιφερειακές δυνάμεις, ενεπλάκησαν ευθέως στη σύγκρουση, προσπάθησαν να υποκαταστήσουν αυτό το λαϊκό κίνημα, να πριμοδοτήσουν με κάθε τρόπο τη βία και την ένταση. Η αντιπολίτευση, η οποία τότε είχε αρχίσει να σχηματίζεται πέρασε κάτω από την επιρροή τους. Αυτοί είναι που ενίσχυσαν τον Ελεύθερο Συριακό Στρατό (FSA), του εξασφάλισαν υλικοτεχνική υποδομή, χρηματοδότηση και εκπαίδευση, με αποτέλεσμα αυτή η σύγκρουση πλέον να μην είναι μια σύγκρουση ανάμεσα στον λαό και το καθεστώς, αλλά να είναι ένας πόλεμος που έχει από τη μια μεριά τον στρατό και από την άλλη ένοπλες ομάδες που στηρίζονται από ξένα συμφέροντα. Εκεί κάπου χάνεται και η δυνατότητα του λαού να παρέμβει. Η δική μας πρωτοβουλία αφήνει κάπου στην άκρη τη διαδικασία διαλόγου που κινείται θεσμικά και εστιάζει στις πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις που δρουν μέσα στη Συρία. Οι κρίσεις πρέπει να αντιμετωπίζονται από τον ίδιο τον λαό κάθε χώρας κι όχι με την ανάμειξη ξένων δυνάμεων. Εμείς εκφράζουμε κυρίως αυτούς που δεν θεωρούν ότι ο πόλεμος ανάμεσα σε στρατούς, μιλίτσιες, σε ένοπλες οργανώσεις μισθοφόρων που κατασκευάζονται από τους μεν ή τους δε, είναι ικανός να δώσει λύση στο πρόβλημα. Με έναν τρόπο, αυτό εκφράζεται και από την κοινωνία των πολιτών της Συρίας.
• Βρήκατε ανταπόκριση στη Δαμασκό;
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ: Στο κυβερνητικό στρατόπεδο, όπου συνυπάρχουν αρκετά διαφορετικές απόψεις, υπάρχει και μια ισχυρή άποψη, η οποία θα ήθελε διάλογο. Βέβαια το λέω με κάποιες επιφυλάξεις, γιατί κανείς δεν εκφράζεται ευθέως, τελείως ελεύθερα, υπάρχουν πολλά επίπεδα. Εχω την αίσθηση ότι ο πυρήνας γύρω από τον Ασαντ δεν είναι αρνητικός να γίνουν κάποια βήματα προς την κατεύθυνση της πολιτικής λύσης. Αντίστοιχα παρόμοια διάθεση έχω δει και από την αντιπολίτευση. Κάποιος, σε αυτές τις συζητήσεις, είπε ότι, δυστυχώς, στη Συρία δεν υπάρχει ένας Μαντέλα, με το ανάλογο κύρος και τη διάθεση να βρεθεί πολιτική λύση.
ΜΑΡΙΑ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ: Αυτό που αποκόμισα ήταν ότι σταματά σιγά σιγά η δαιμονοποίηση του καθεστώτος Ασαντ, ακόμη και μέσα στο εσωτερικό του λαού και μέρους της αντιπολίτευσης. Ενα όραμα που είχαν οι άνθρωποι που ξεκίνησαν και συμμετείχαν στην εξέγερση δεν το βλέπουν να έρχεται όπως το φαντάστηκαν. Αισθάνθηκα επίσης ότι ακόμη και άνθρωποι που είχαν φυλακιστεί και διωχθεί από το καθεστώς, σήμερα αντιμετωπίζουν δύο ζητήματα. Το ένα, μια πιθανή διχοτόμηση ή τριχοτόμηση της χώρας τους και, με την έννοια αυτή, το ότι δεν θα υπάρχει η Συρία ως οντότητα από εδώ και πέρα. Είναι κάτι που φοβούνται ότι έρχεται και ήταν διάχυτο στις συναντήσεις που κάναμε. Και το άλλο είναι η επέκταση του πολέμου πέραν των συνόρων της Συρίας, κάτι που το νιώσαμε στον Λίβανο, με τη συνάντησή μας με τον υπουργό Εξωτερικών. Νομίζω ότι ωριμάζει στο μυαλό πολλών Σύρων, η άποψη να βρουν έναν τρόπο να αποφευχθεί η διάσπαση και χρειάζεται να βρεθεί τρόπος να σταματήσει ο πόλεμος.
• Στις συναντήσεις της Δαμασκού, πώς είδατε να αντιμετωπίζει το θέμα η αντιπολίτευση που εξακολουθεί να δρα στο εσωτερικό της χώρας; Είναι μια όχι τόσο γνωστή αντιπολίτευση στο εξωτερικό, που έχει υποστεί τα πάνδεινα.
ΟΔ. ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ: Το να πας στη Συρία, όπου είναι ένα δικτατορικό καθεστώς, αυταρχικό κ.λπ. και να συναντάς χωρίς πρόβλημα τους εκπροσώπους του Κομμουνιστικού Κόμματος ήταν κάτι ιδιαίτερο. Και υπάρχουν πολλές ιδιαιτερότητες, όπως η συνάντησή μας με τους Νασερικούς, που και αυτοί έχουν κάνει πολλά χρόνια φυλακή. Το καθεστώς στη Συρία είναι σύνθετο, δεν μπορείς να το ερμηνεύσεις με τα δικά μας δεδομένα.
Το γεγονός ότι ο Ασαντ είναι υπεύθυνος για εγκλήματα πολέμου είναι δεδομένο, αλλά και η άλλη πλευρά έχει κάνει τα ίδια. Εάν λοιπόν προσπαθήσουμε να έχουμε μια ανάλυση αυτού του προβλήματος μόνο κάτω από το πρίσμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θα πέσουμε έξω στην ανάλυσή μας. Και αυτό είναι ίσως το βασικό λάθος που γίνεται πολλές φορές από τους δυτικούς και αυτό έχει σαν συνέπεια να πέφτουν από το ένα λάθος στο άλλο. Πρέπει αυτό λοιπόν να το κρατήσουμε και να βάλουμε και άλλους παράγοντες. Συν το γεγονός πως κάποιες μετρήσεις που έχουν γίνει από τη Δύση δείχνουν ότι, αν γίνονταν αυτή τη στιγμή ελεύθερες εκλογές -με ό,τι σημαίνει ελεύθερες εκλογές στη Συρία-, το καθεστώς πιθανόν να έχει την πλειοψηφία. Ολα αυτά λοιπόν είναι μπερδεμένα για να διαβαστούν μόνο με τις δικές μας τις αναφορές.
Μ. ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ: Τα καθεστώτα που είναι γύρω από τη Συρία, για παράδειγμα, η Σ. Αραβία, το Κατάρ, δεν έχουν περισσότερη δημοκρατία από όση είχε το καθεστώς Ασαντ όλα αυτά τα χρόνια, ή από όση είχε ο Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ. Επίσης, πέρα από την ανάγνωση του πολέμου στη Συρία ως ενός κοινοτικού πολέμου, είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση από εκπροσώπους του Κ.Κ. Συρίας, οι οποίοι μας έδωσαν μια ταξική διάσταση της σύγκρουσης. Καταλήγουν ότι «ο πατέρας Ασαντ αρχικά και στη συνέχεια ο Μπασάρ αλ Ασαντ ακολούθησαν μια νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική, ιδίως μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, η οποία έχει επιφέρει μια φτωχοποίηση στη συριακή κοινωνία. Στις παρυφές των πόλεων και ιδίως στην πρωτεύουσα, τη Δαμασκό, πλειοψηφούν τα φτωχά στρώματα και εκεί, το πολιτικό Ισλάμ βρήκε την κοινωνική βάση της επέκτασής του».
• Μια χώρα που πέρα από τον πόλεμο βιώνει και μια ανθρωπιστική καταστροφή.
ΟΔ. ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ: Το θέμα των προσφύγων είναι τεράστιο, υπάρχουν οι πρόσφυγες που έχουν πάει στις γειτονικές χώρες, τον Λίβανο, την Τουρκία και την Ιορδανία, αλλά και εκατομμυρίων εκτοπισμένων στο εσωτερικό της Συρίας. Η διεθνής κοινότητα δεν έχει κινητοποιηθεί ανάλογα με το μέγεθος του προβλήματος. Φοβάμαι ότι μπορεί να εξελιχθεί σε εθνοκάθαρση, ότι δεν θα είναι ένας προσωρινός εκτοπισμός πληθυσμών.
Δεν αποκλείεται να «καθαρίσουν» με τη βία ορισμένες περιοχές, να τις ομοιογενοποιήσουν εθνικά, με κοινοτικά κριτήρια, και αυτό θα είναι βήμα πίσω για τη Συρία, όπου όλες οι διαφορετικές κοινότητες ζούσαν δίπλα δίπλα.
• Αυτό όμως θα σημάνει και τη δημιουργία τουλάχιστον δύο κρατών.
Β. ΠΙΣΣΙΑΣ: Υπάρχει σήμερα ένα σχέδιο κατακερματισμού πολλών κρατών του πλανήτη, των κρατών εθνών όπως δημιουργήθηκαν με τις όποιες αδυναμίες τους και την μετατροπή τους σε μικρά Μπαντουστάν, εύκολα διαχειρίσιμα, από τους μεγάλους παίκτες. Αυτό είναι ένα πολιτικό ζήτημα που δεν μπορεί να σε αφήνει αδιάφορο, ιδιαίτερα όταν αγκαλιάζει και τη χώρα σου. Το κάνανε στα Βαλκάνια, πάνε τώρα να το κάνουν και στη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική. Εργαλείο είναι εμφύλιοι πόλεμοι, παρεμβάσεις. Χρειάζεται να τεθεί ένα ανάχωμα.
• Υπάρχει όμως και η άλλη πτυχή, που αφορά την Ελλάδα.
ΟΔ. ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ: Η Ελλάδα, στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής πολιτικής μέσα στο οποίο πρέπει να κινηθεί, μπορεί και πρέπει να παίξει έναν ιδιαίτερο ρόλο γιατί εξακολουθεί να έχει ένα αυξημένο κύρος μέσα στον Αραβικό κόσμο και αυτό ήταν κάτι που ζήσαμε στη Συρία. Στη Δαμασκό, η Ελλάδα εξακολουθεί να έχει κύρος που δεν έχει τρωθεί από την οικονομική κρίση. Υποτιμούμε αυτό το κύρος μας και πιστεύω ότι το υποτιμούν και οι κυβερνώντες, οι οποίοι θεωρούν ότι δεν είναι η χώρα σε θέση να βγει μπροστά σε άλλα θέματα. Εχουμε συμφέρον να υπάρχει σταθερότητα στην περιοχή και η ενεργότερη παρέμβασή μας μπορεί να δυναμώσει τη θέση μας μέσα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Δηλαδή, να αντιστρέψουμε το γεγονός ότι είμαστε σε δεινή θέση λόγω της οικονομικής κρίσης.
………………………………………………………….
Διακήρυξη αρχών και στόχων
Στόχος της «Διεθνούς Πρωτοβουλία για την Ειρήνευση στη Συρία» είναι να συμβάλει στο οριστικό τέλος του πολέμου και των δεινών του συριακού λαού μέσω της δημιουργίας ευνοϊκών συνθηκών για την προώθηση της πολιτικής διαδικασίας μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων. Από τον Σεπτέμβριο του 2012 έχει πραγματοποιήσει συναντήσεις εκτός και εντός Συρίας. Από τις 2 έως τις 8 Ιουνίου 2013, η «Πρωτοβουλία» συναντήθηκε στη Δαμασκό και τον Λίβανο με εκπροσώπους της κυβέρνησης, της αντιπολίτευσης και θρησκευτικές οργανώσεις.
Στη βάση των συζητήσεων που διεξήχθησαν, η Πρωτοβουλία διαπίστωσε σημεία σύγκλισης και έφθασε στα εξής συμπεράσματα:
1. Η σύγκρουση δεν μπορεί να λυθεί με στρατιωτικά μέσα.
2. Υπάρχει ανάγκη για πολιτική λύση, η οποία θα βασίζεται στον διάλογο και στις διαπραγματεύσεις και θα έχει ως στόχο να σχεδιάσει ένα πλαίσιο πολιτικών μετάβασης στην ειρήνευση.
3. Υπάρχει σοβαρή πιθανότητα ο πόλεμος μεταξύ θρησκευτικών δογμάτων να εξαπλωθεί εκτός των συριακών συνόρων, γεγονός που κάνει την ειρήνευση ακόμη πιο επείγουσα.
4. Η σύγκρουση έχει επιφέρει καταστροφικές συνέπειες στον συριακό λαό: 6,8 εκατ. άνθρωποι έχουν ανάγκη άμεσης βοήθειας.
5. Η εισροή οπλισμού και η οικονομική στήριξη για την αγορά του, η είσοδος ξένων πολεμιστών και οπλισμένων ομάδων από άλλες χώρες, που έχουν ως στόχο τη συνέχιση του πολέμου, πρέπει να σταματήσουν.
6. Το εμπάργκο έχει αυξήσει τη δυστυχία του συριακού λαού και είναι ένας από τους παράγοντες που επηρεάζει αρνητικά την παράδοση της απαραίτητης βοήθειας.
7. Η «Διάσκεψη Γενεύη ΙΙ» πρέπει να έχει τη συμμετοχή και την υποστήριξη όλων των εμπλεκόμενων πλευρών και οφείλει να εκπληρώσει τις προσδοκίες του συριακού λαού, βασιζόμενη στις αξίες του δικαίου για τους κατεστραμμένους, τους εκτοπισμένους και τους καταπιεσμένους.
Στη διάρκεια των συζητήσεων παρουσιάστηκαν διάφορες προτάσεις μεταξύ των οποίων είναι:
Διοργάνωση Διάσκεψης με τη συμμετοχή της Συριακής κοινωνίας των πολιτών, η οποία θα πραγματοποιηθεί το πιθανότερο στην Αυστρία με στόχο τη στήριξη της ειρηνευτικής διαδικασίας και την ανοικοδόμηση των υποδομών της χώρας, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο των γυναικών στην ειρηνευτική διαδικασία.
Η δημιουργία τοπικών ζωνών μη χρήσης βίας γύρω από νοσοκομεία, σχολεία, πολιτιστικά και θρησκευτικά κέντρα με τη βοήθεια του Ερυθρού Σταυρού.
Η υιοθέτηση βημάτων καλής θελήσεως με τη συμμετοχή δυνάμεων στο έδαφος που θα συμβάλλουν στην απελευθέρωση φυλακισμένων, αιχμαλώτων πολέμου και ατόμων που έχουν απαχθεί, ιδιαίτερα αυτών που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
Η υποστήριξη της προσπάθειας δημιουργίας Ευρωπαϊκής Κοινοβουλευτικής Αντιπροσωπείας, η οποία θα συμβάλλει στην ενθάρρυνση του διαλόγου μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών.
Η «Πρωτοβουλία» πιστεύει ότι αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει μεγαλύτερη ηθική υποχρέωση πέρα από τον τερματισμό του πολέμου στη Συρία. Κάθε επιπρόσθετη ανθρώπινη δυστυχία πρέπει να αποφευχθεί και να τεθεί τέλος στην καταστροφή των υποδομών υγείας και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Κάθε ημέρα συνέχισης του πολέμου σηματοδοτεί τη βαθύτερη διάβρωση του κοινωνικού ιστού και συνεπώς μειώνει τη δυνατότητα επίτευξης βιώσιμης ειρήνης, βασισμένης στις αξίες του ανθρωπισμού και του δικαίου.
Υποστηρίζουμε την ασφάλεια όλων των πολιτών, ιδιαιτέρως των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, και καλούμε για τον αυστηρότερο σεβασμό του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και του δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παράλληλα, κάνουμε έκκληση για τον τερματισμό των άνευ διακρίσεως επιθέσεων σε μη στρατιωτικούς στόχους και την ενίσχυση της πρόσβασης του Συριακού Ερυθρού Σταυρού και άλλων οργανώσεων για την παράδοση και διανομή φαρμάκων, καθώς και για την άρση του εμπάργκο.
Πιστεύουμε αταλάντευτα στη θεμελιώδη σημασία της αρχής της αυτοδιάθεσης στο πλαίσιο της κυριαρχικής εδαφικής και πολιτικής ακεραιότητας της Συρίας, η οποία να βασίζεται στην ελευθερία της έκφρασης και το σεβασμό των πολιτισμικών, οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Απορρίπτουμε κάθε ξένη επέμβαση. Είμαστε ενάντιοι σε κάθε ιμπεριαλιστική ή περιφερειακή προσπάθεια για τη δημιουργία κρατών θεοκρατικού χαρακτήρα και τον επανασχεδιασμό των συνόρων στη Μ. Ανατολή με σκοπό τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών και του μέλλοντος της περιοχής. Προασπίζουμε επίσης τα αναφαίρετα δικαιωμάτων του παλαιστινιακού λαού. Η συνέχιση της στρατιωτικής δράσης μπορεί μόνο να βαθύνει την εξάρτηση, να επιτρέψει την ξένη επέμβαση, να προκαλέσει πολλαπλασιασμό του αριθμού των θυμάτων και εν τέλει να οδηγήσει στο χάος και την καταστροφή.
Η «Πρωτοβουλία» θα συνεχίσει τη δραστηριότητά της, θα προωθήσει τον διάλογο ανάμεσα σε όλες τις πλευρές, θα προτείνει μέτρα για την ανακούφιση του συριακού λαού από τα δεινά του πολέμου και θα προωθήσει τη διαδικασία συμφιλίωσης καθοδηγούμενη από τον ίδιο τον συριακό λαό.
………………………………………………………………..
Στην αποστολή στη Δαμασκό συμμετείχαν οι: Αλεχάντρο Μπετάνια (Νικαράγουα), ιστορικός, πρώην υπουργός των Σαντινίστας, Οδυσσέας Βουδούρης (Ελλάδα), ανεξάρτητος βουλευτής, πρώην πρόεδρος του ελληνικού τμήματος των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Ενγκε Κριστιάνε Ρέιμαν (Γερμανία), εκπρόσωπος του κόμματος Die Linke και της Ευρωπαϊκής Αριστεράς (EL), Χοσέ Ραούλ Βέρα Λόπες (Μεξικό), καθολικός επίσκοπος, Βαγγέλης Πισσίας, καθηγητής ΤΕΙ και συντονιστής του Gaza Flotilla, Λίο Γκάμπριελ (Αυστρία), κοινωνικός ανθρωπολόγος, μέλος της διεθνούς επιτροπής του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, Φρανσουά Οτάρ (Βέλγιο), καθηγητής ανθρωπολογίας, συνιδρυτής του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ, Μιρέιγ Φανόν Μεντές Φρανς (Γαλλία), δικηγόρος ανθρωπίνων δικαιωμάτων, Μαρία Δημητροπούλου (Ελλάδα), πολιτικός επιστήμων, με ειδίκευση στην επίλυση κρίσεων, Βίλχεμ Λάνγκθαλερ (Αυστρία), ακτιβιστής ανθρωπίνων δικαιωμάτων
