«Είναι γνωστό ότι μία από τις αυλικές πρωτοβουλίες κατά του Γ. Παπανδρέου αποτέλεσε το λεγόμενο “πρωτόκολλο τιμής”, το οποίο υπογράφηκε την ημέρα της καταψήφισης της κυβέρνησης Νόβα, από τους εκδότες Χρ. Λαμπράκη (“Το Βήμα” “Τα Νέα”), Ι. Βελλίδη (“Μακεδονία”, “Θεσσαλονίκη”) και Ι. Παπαγεωργίου (“Αθηναϊκή”), σε συνεργασία με στελέχη τής Ε.Κ.»

→Το ενδεχόμενο εκλογών φαίνεται ότι προκαλούσε «ανατριχίλα» στους τότε μιντιάρχες, αφού δεν επιθυμούσαν αλλαγή του πολιτειακού, και προσπαθούσαν από τα παρασκήνια να κρατήσουν ζωντανή την ισορροπία τρόμου ώστε και το Παλάτι να είναι ικανοποιημένο και οι κυβερνήσεις αποστατών να είναι ελεγχόμενες

Του Φώτη Παπούλια

Η διαπλοκή των ιδιοκτητών μέσων ενημέρωσης με την εξουσία δεν είναι φαινόμενο των καιρών. Την περίοδο των Ιουλιανών η ανάμειξη των ιδιοκτητών του τότε μιντιακού κατεστημένου (Χρ. Λαμπράκης, Ι. Βελλίδης, Ι. Παπαγεωργίου) στη διένεξη Γ. Παπανδρέου – Ανακτόρων είχε προκαλέσει οργίλες αντιδράσεις του αθηναϊκού λαού, ο οποίος είχε φτάσει στο σημείο να κάψει τις εφημερίδες του συγκροτήματος Λαμπράκη δηλαδή «ΤΑ ΝΕΑ» και «ΤΟ ΒΗΜΑ».

Στο βιβλίο τους «Κόμματα και Κοινωνικές συμμαχίες στην προδικτατορική Ελλάδα – Οι προϋποθέσεις της μεταπολίτευσης» (εκδόσεις Εξάντας), οι Χρ. Βερναρδάκης, Γ. Μαυρής παραθέτουν ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα που περιγράφει το κλίμα που επικρατούσε στο οργισμένο πλήθος σε σχέση με τη στάση του δημοκρατικού Τύπου της εποχής.

«Επί πολλές εβδομάδες, εκατοντάδες χιλιάδες λαού διαδήλωναν καθημερινά την οργή τους κατά των αποστατών και των Ανακτόρων[...] Συνεπώς δεν πρέπει να μας εκπλήττει το γεγονός ότι οι επίδοξοι αποστάτες έδειξαν ξαφνικά απροθυμία να εγκαταλείψουν τον πεπτωκότα ηγέτη τους, ο οποίος απολάμβανε τώρα αισθήματα λατρείας εκ μέρους του λαού.Οταν ο Λαμπράκης [...] προσπάθησε να αλλάξει γραμμή με σκοπό να πάψει την υποστήριξή του προς τον Παπανδρέου, ένα οργισμένο πλήθος συγκεντρώθηκε έξω από τα γραφεία του συγκροτήματός του και έβαλε φωτιά σε τεράστιους σωρούς εφημερίδων. Ο Λαμπράκης, ο οποίος κέρδιζε τεράστια ποσά από τις πρώτες σε κυκλοφορία εφημερίδες του ενέδωσε» (σελ. 260, σημ. 9).

Καθεστωτικό ζήτημα

Οι δύο συγγραφείς-πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν αναφερόμενοι στο καθεστωτικό ζήτημα ότι «αντίθετα με τις βουλήσεις των ηγεσιών, καθεστωτικό ζήτημα τέθηκε αντικειμενικά και μάλιστα με όρους μαζικού λαϊκού κινήματος. Ολοι οι πολιτικοί φορείς και τα επιτελεία τους κατανοούν ότι η ενέργεια του βασιλιά και οι εξελίξεις που ακολούθησαν έθεσαν καθεστωτικό ζήτημα, ακράδαντη τεκμηρίωση προσφέρει η απλή ανάγνωση των πολιτικών δηλώσεων και τοποθετήσεων που εκφράζουν οι “δρώντες φορείς” του τότε καθεστώτος».

Και αναφέρουν «στον χώρο του Τύπου, το συγκρότημα Λαμπράκη αντιλαμβάνεται σαφώς τον διαγραφόμενο “κίνδυνο”. Ας δούμε για παράδειγμα τι επισημαίνει το “Βήμα” στις 20 Ιουλίου 1965, πέντε μέρες μετά την εκδήλωση της κρίσης: “Κάνομε έκκληση προς τον εξαπατηθέντα Βασιλέα να σπεύσει ΑΜΕΣΩΣ εις απόλυσιν των διορισθέντων υπουργών [δηλ. της κυβέρνησης Νόβα], διά να αποκατασταθή τοιουτοτρόπως η ομαλότης και η γαλήνη και η ψυχική επαφή του Λαού με το Στέμμα”».

Το ενδεχόμενο όμως των εκλογών φαίνεται ότι προκαλούσε «ανατριχίλα» στους τότε μιντιάρχες αφού δεν επιθυμούσαν αλλαγή του πολιτειακού, και προσπαθούσαν από τα παρασκήνια να κρατήσουν ζωντανή την ισορροπία τρόμου ώστε και το Παλάτι να είναι ικανοποιημένο και οι κυβερνήσεις αποστατών να είναι ελεγχόμενες.

«Μετά την αποτυχία της κυβέρνησης Νόβα τα σενάρια για την αναβολή των εκλογών συνεχίζονται. Είναι γνωστό ότι μία από τις αυλικές πρωτοβουλίες κατά του Γ. Παπανδρέου αποτέλεσε εκείνη τη στιγμή το λεγόμενο “πρωτόκολλο τιμής” (κατ’ άλλους γνωστό και ως «μνημόνιο»).

Πρωτόκολλο τιμής

Το πρωτόκολλο υπογράφηκε την ημέρα της καταψήφισης της κυβέρνησης Νόβα, από τους εκδότες Χρ. Λαμπράκη (“Το Βήμα” “Τα Νέα”), Ι. Βελλίδη (“Μακεδονία”, “Θεσσαλονίκη”) και Ι. Παπαγεωργίου (“Αθηναϊκή”), σε συνεργασία με στελέχη της Ε.Κ. Ηταν μια δέσμευση όσων το υπέγραφαν, να στηρίξουν τη λύση Στεφανόπουλου στην πρώτη διερευνητική, την οποία αποποιήθηκε». Οπως επισημαίνουν οι δύο συγγραφείς «το ενδιαφέρον στην πρωτοβουλία είναι η αιτιολόγησή της. Γιατί οι εκδότες τάσσονταν υπέρ της λύσης Στεφανόπουλου;» Και αναφέρουν τις επισημάνσεις του δημοσιογράφου Ν. Παπαδημητρίου: «Το πρωτόκολλο χαρακτήριζε την διακήρυξη του Γ. Παπανδρέου για την διενέργεια νέων εκλογών απρόσφορον και ικανή να οδηγήση τον τόπον εις νέον Εθνικόν διχασμόν λόγω του αφεύκτως τεθησομένου εκ των κάτω πλέον καθεστωτικού ζητήματος με ολεθρίας διά το Εθνος συνεπείας… και ψήφιζε να δεχθή ο αρχηγός της Ενώσεως Κέντρου να σχηματίση Κυβέρνησιν ο δεύτερος τη τάξει εις το κόμμα μας κ. Στέφ. Στεφανόπουλος».

Εκ των υστέρων η «γραμμή» των τριών εκδοτών δικαιώθηκε, αν και ο Στ. Στεφανόπουλος έπρεπε να περιμένει μέχρι τον Σεπτέμβριο, και η χώρα έμπαινε σε έναν φαύλο κύκλο πολιτικών ανατροπών. Η διαπλοκή των Μέσων με την πολιτική ηγεσία δεν είναι «φρούτο» της μετά το 1990 εποχής.

Η σπορά είχε πέσει από το 1965, αλλά όπως συμβαίνει συνήθως η ωρίμανση απαιτεί χρόνο και εξαιρετικά λεπτούς χειρισμούς, ώστε τα αποτελέσματα να φαίνονται ως φυσική εξέλιξη των πραγμάτων.

Και μια λεπτομέρεια, ενδεχομένως με σημασία: ο εκ των αποστατών Κ. Μητσοτάκης είναι αυτός που έδωσε τις… μονίμως προσωρινές άδειες στην ιδιωτική τηλεόραση…

* Στο χθεσινό φύλλο, στη φωτογραφία δίπλα στον Κωνσταντίνο και στον Μητσοτάκη, δεν ήταν ο Νόβας, αλλά ο Ηλίας Τσιριμώκος.