Του Γιάννη Παπαδόπουλου*
Η αρχή έγινε με τον φιλάνθρωπο Τιτάνα, τον Προμηθέα, ο οποίος καυχιέται μέσα από τους στίχους της αισχύλειας τραγωδίας ότι «βρήκε» για χάρη των θνητών τον αριθμό, που αποτελεί την πιο τρανή σοφία, και των γραμμάτων τις συνθέσεις, που αναδεικνύουν την τέχνη των Μουσών και διευκολύνουν τα βιώματα να χαράσσονται άσβηστα στη μνήμη. Βάσει αυτών εμψύχωσε τις «τυφλές ελπίδες», τις ανεπιβεβαίωτες αλλά πιστευτές ιδέες δηλαδή, προσφέροντας τη σωτηρία στο γένος των εφήμερων. Ωσάν εύρετρα εισέπραξε την οργή του Δία, ο οποίος τον αλυσόδεσε στους απόκρημνους βράχους του Καυκάσου, διατάσσοντας έναν αετό να του κατασπαράζει καθημερινά το συκώτι. Μεταγενέστερα, «εύρηκα» αναφώνησε ο Αρχιμήδης, όταν διανοήθηκε τον νόμο της άνωσης, την ώρα που βύθιζε το κορμί του στο νερό μιας μπανιέρας. Πανευτυχής όρμησε στον δρόμο, συνεχίζοντας να κραυγάζει και αμελώντας να καλύψει τη γύμνια του. Η Ιστορία τον αντάμειψε, αντί για εύρετρα καταχωρίζοντας το όνομά του στον κατάλογο των σοφών που με τις ανακαλύψεις τους ενίσχυσαν την πρόοδο του ανθρώπινου είδους.
Αυτά παλαιά, στους ευγενικούς καιρούς των ηρώων και των ευεργετών. Προ τριετίας περίπου στη σύγχρονη Ελλάδα, «εύρηκα» διακήρυξε από ένα ακριτικό νησί ο πρώην πρωθυπουργός, εμψυχωμένος με το πνεύμα του Διγενή τότε που αντιμαχόταν τον Χάροντα στα μαρμαρένια αλώνια. Με τον ελιγμό αυτό πίστευε πως εξασφάλιζε τη σωτηρία της πατρίδας. Παράλληλα άρχισε τις συκοφαντίες σε βάρος του λαού και, κατ’ επέκταση, της χώρας. Ως συμμάχους στον άνισο αλλά αναγκαίο αγώνα κάλεσε τους εταίρους – δανειστές μας. Μετά την παταγώδη επιτυχία του, ως εύρετρα του προσφέρθηκε μια θέση επισκέπτη καθηγητή σε αμερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα, προφανώς για να μεταλαμπαδεύσει τον τρόπο εφαρμογής του σωτήριου ευρήματος στις οικονομίες του εξωτερικού.
Στο εσωτερικό, εν τω μεταξύ, πολλαπλασιάζονται τα μνημόνια και ακμάζει η ύφεση, καλπάζει η ανεργία και ο λαός βυθίζεται στην «τυφλή απελπισία». Γι’ αυτό, «εύρηκα», άστραψε και βρόντησε ο νυν πρωθυπουργός, προκειμένου να γίνει πρωθυπουργός. Το τέχνασμά του υπήρξε νόμιμο, άρα και ηθικό: αντιστεκόμαστε προεκλογικά, υποτασσόμαστε μετεκλογικά. Αθροίζοντας τα απαραίτητα «κουκιά», εκ των συσχετισμών υποχρεώθηκε να συμμαχήσει με τους επάρατους εχθρούς. Κάτι ωσάν το παιδικό παιχνίδι, το επονομαζόμενο «γύρω γύρω όλοι», όπου ο Μανόλης οφείλει να αποφεύγει τη μέση και να επιζητά μια θέση στα άκρα. Απτόητος συνεχίζοντας τον υπέρ πάντων αγώνα, όλο και συχνότερα εισπράττει ως εύρετρα τα καταδεκτικά νεύματα των Ευρωπαίων συνοδοιπόρων και συνδαιτυμόνων, συντρόφων και συνομιλητών του.
Επιδιώκοντας να αναστείλει την αδηφάγο κρίση, «εύρηκα», συλλογίστηκε υπερήφανα και ένας περιώνυμος πολιτικός άνδρας. Μάλιστα έσπευσε να ανακοινώσει τη σωτήρια έμπνευσή του με τόση βιάση, που δεν πρόσεξε και σκόνταψε πάνω σε μια «ζαρντινιέρα». Ευτυχώς από το ατύχημα δεν προκλήθηκαν νομικοί κολασμοί ή ηθικές βλάβες. Κάποιοι κακοπροαίρετοι τύποι, μόνο, προσπάθησαν να απαξιώσουν τα αυτοδίκαια εύρετρα δημοτικότητας, προσποιούμενοι πως δήθεν δεν διακρίνουν τη -λεπτή, είναι αλήθεια- διαφορά ανάμεσα στη «συνεργασία» και τη «συνεννόηση». Τόση κακοήθεια. Δεν κοιτάνε τα του οίκου τους, λέω εγώ, που δεν μπορούν να προτείνουν απολύτως καμία σωτήρια αλλά και ευρωπαϊκά αποδεκτή λύση για τα προβλήματα της πατρίδας. Πάνω στην ώρα, «εύρηκα», αυτοθαυμάστηκε κάποιος σύμβουλος και διά του πρωθυπουργού επέβαλε στον τέως υπεύθυνο υπουργό να διαψεύσει τόσο τον εαυτό του όσο και τις κυβερνητικές εξαγγελίες, εν μια νυκτί καταργώντας τη μέχρι πρότινος «απαραίτητη» ΕΡΤ. Στην περίπτωση αυτή τα εύρετρα επεφύλασσαν απώλεια σοβαρότητας, αξιοπιστίας και αξιοπρέπειας.
«Εύρηκα», σκέφτηκε ο νέος αντιπρόεδρος του δικομματικού κυβερνητικού συνασπισμού, σπεύδοντας εκτός από την «ψηφοσυλλεκτική άνωση του πολιτικού οίκου» να αναβαθμίσει και την προσωπική του εικόνα, σε διεθνές μάλιστα επίπεδο. Ετσι, τίμησε τον Κάπτεν Γουέι με τον «Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα» επ’ ευκαιρία της υπογραφής του «μνημονίου συνεργασίας» μεταξύ ελληνικής κυβέρνησης και Cosco, που θα συμβάλλει στην οικονομική σωτηρία της χώρας. Τέτοιες συμπεριφορές και ανάλογους χαρακτήρες σατιρίζουν ο Μολιέρος στον «Αρχοντοχωριάτη» και ο Γκόγκολ στον «Επιθεωρητή». Τα εύρετρα αποπλήρωσε η κινεζική κυβέρνηση τρία εικοσιτετράωρα αφότου έλαβε τέλος η σεμνή τελετή: καθόλου τιμητικά και χωρίς να θέλει να εκθέσει την υποτέλεια των εξευρωπαϊσμένων ραγιάδων, απάλλαξε τον Κάπτεν – πρόεδρο των καθηκόντων του ως υπόλογο για τις οικονομικές ζημιές της εταιρείας.
Στον αντίποδα, «μακάρι να εύρω», προσεύχεται ο άπορος συνάνθρωπος (ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας ή θρησκείας), όταν στήνεται στην ουρά των συσσιτίων. «Μακάρι να εύρω», ελπίζουν ο άστεγος ή η άστεγη, αναζητώντας μιαν απάνεμη γωνιά για να βγάλει το βράδυ. «Μακάρι να εύρω», εύχονται ο άνεργος και η άνεργη, συν τω νόμω αλλά επί ματαίω εκμηδενίζοντας τις μισθολογικές τους απαιτήσεις. Αυτοί και αυτές, όμως, δεν νοιάζονται για τη σωτηρία της πατρίδας. Επομένως δεν τους πρέπουν ούτε εύρετρα ούτε καν ευρήματα.
……………………………………………………………
*Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
