Περισσότερα από 60 χρόνια σύρραξης, περίπου 230.000 νεκροί εκ των οποίων το 80% άμαχοι, 27.000 απαγωγές, 25.000 αγνοούμενοι, 4,7 εκατομμύρια μετατοπισμένοι. Ο απολογισμός της συνεχιζόμενης βίας στην Κολομβία είναι τραγικός, όπως γνωρίζει από προσωπική εμπειρία η Μαρία Σεπέδα Κάστρο. Υπεύθυνη για την Ευρώπη της Κεντρικής Επιτροπής του Κολομβιάνικου Κομμουνιστικού Κόμματος και κόρη του τελευταίου γερουσιαστή της Πατριωτικής Ενωσης, που δολοφονήθηκε το 1994 από παραστρατιωτικούς και πράκτορες της κρατικής ασφάλειας, η Μαρία Σεπέδα μιλά για τα αίτια της βίας, τις προϋποθέσεις ώστε ο διάλογος ανάμεσα σε κυβέρνηση και FARC (Ενοπλες Επαναστατικές Δυνάμεις της Κολομβίας) να οδηγήσει σε μια συμφωνία που να αντιμετωπίζει τις ρίζες της σύρραξης, τον ρόλο των λαϊκών κινημάτων και της διεθνούς κοινότητας και τον στιγματισμό της Αριστεράς, που χρησιμοποιείται ως πρόφαση διώξεων, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη με παραστρατιωτικούς.
«Η Ακροδεξιά δεν θέλει την ειρήνευση γιατί δεν θέλει να αλλάξει το σύστημα των λατιφούντιων και της κερδοφόρας επιχείρησης που έχει στήσει με τη γη
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στη Χριστίνα Πάντζου
• Οι περισσότερες χώρες της Λατινικής Αμερικής βίωσαν συρράξεις ανάλογες με τις Κολομβίας που επιλύθηκαν εδώ και δεκαετίες. Γιατί διαιωνίζεται τόσο αυτή η σύρραξη;
Eδώ και περισσότερα από 60 χρόνια η Κολομβία γνωρίζει τη βία λόγω της τεράστιας ανισότητας αλλά και των συμφερόντων που παίζονται γύρω από τη γη, γενεσιουργών αιτιών για την εμφάνιση των FARC. Η Κολομβία είναι μια χώρα πολύ πλούσια, με ανυπολόγιστο ορυκτό πλούτο, φυσικό άνθρακα, πετρέλαιο, σμαράγδια, χρυσό, πολύτιμα μέταλλα. Υπάρχουν τεράστια συμφέροντα. Και λόγω της γεωπολιτικής θέσης της (ενώνει την Κεντρική με τη Νότια Αμερική) κατέχει στρατηγική σημασία για τα συμφέροντα του μεγάλου κεφαλαίου και ιδίως των ΗΠΑ. Αυτός είναι και ένας λόγος που εξηγεί γιατί κρατά δεκαετίες αυτή η κατάσταση.
• Τι έχει αλλάξει και ποια είναι η συγκεκριμένη πολιτική συγκυρία που επέτρεψε να υπάρξουν συνομιλίες ανάμεσα στην κυβέρνηση και τις FARC;
Πρόκειται για την τέταρτη απόπειρα ειρήνευσης και ξεκίνησε τώρα γιατί αυτή τη στιγμή πραγματικά κανέναν πλέον δεν συμφέρει μια Κολομβία σε πόλεμο. Οι συνθήκες στη Λατινική Αμερική έχουν αλλάξει και η ύπαρξη μιας αριστερής τάσης που έφερε στην εξουσία προοδευτικές δημοκρατικές κυβερνήσεις θέτει ένα διαφορετικό πλαίσιο. Επιπλέον, μια χώρα σε κατάσταση πολέμου δεν εξυπηρετεί πια ούτε καν την κολομβιάνικη αστική τάξη καθώς είναι πολλά τα χρήματα που διατίθενται στον πόλεμο. Κάτω και από τις πιέσεις που ασκούν οι ΗΠΑ, ο πρόεδρος Σάντος ενδιαφέρεται να υπάρξει μια συμφωνία: είναι πολύ φιλόδοξος και θέλει να μείνει στην Ιστορία ως ο «Ειρηνοποιός» προσδοκώντας και σε ένα Νόμπελ Ειρήνης.
• Ποιο εκτιμάτε ότι είναι το σημαντικότερο εμπόδιο για την επίτευξη μιας συμφωνίας που να αντιμετωπίζει τις ρίζες που δημιούργησαν τη σύρραξη, όπως είναι η αναδιανομή της γης, το μοντέλο αγροτικής ανάπτυξης ή τα δημοκρατικά δικαιώματα;
Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνευση αν δεν αντιμετωπιστεί το ζήτημα των παραστρατιωτικών, που αποτελούν βασικό παράγοντα βίας στην Κολομβία. Οι παραστρατιωτικοί, που συνεχίζουν να δρουν, είναι ένας μηχανισμός εκδίωξης ανθρώπων από τα εδάφη τους. Σκότωσαν δεκάδες χιλιάδες και ανάγκασαν εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν με τη βία τη γη τους. Αυτά τα εδάφη μετά περνούσαν από συμβολαιογραφεία που τα νομιμοποιούσαν. Ο πρώην πρόεδρος Αλβαρο Ουρίμπε, ιδιοκτήτης ενός μεγάλου αριθμού συμβολαιογραφείων, νομιμοποιούσε αυτά τα εδάφη τα οποία είτε πωλούνταν είτε προσφέρονταν με εξαιρετικά προνόμια σε μεγαλογαιοκτήμονες και μεγάλες πολυεθνικές, που βρήκαν στην Κολομβία ιδανικές συνθήκες για να εκμεταλλευτούν τη γη. Εχει δε αποκαλυφθεί ότι αρκετές φορές οι ίδιες οι πολυεθνικές χρηματοδοτούσαν τους παραστρατιωτικούς. Ο Ουρίμπε κατά τη διακυβέρνησή του «εφηύρε» έναν διάλογο με τους παραστρατιωτικούς και προχώρησε στον αποκαλούμενο «Νόμο Δικαιοσύνης και Ειρήνης». Παραδόθηκαν 14 ηγέτες τους, οι οποίοι με το που άρχισαν τις αποκαλύψεις εκδόθηκαν στις ΗΠΑ με την πρόφαση ότι καταζητούνταν για ναρκεμπόριο. Ετσι δεν μπορούν να μιλήσουν ή απλώς κατονομάζουν ανθρώπους που έχουν πια πεθάνει. Το μόνο που έχουν τολμήσει να αναφέρουν είναι ότι πράγματι χρηματοδοτούσαν τις προεκλογικές εκστρατείες του Ουρίμπε. Η Ακροδεξιά δεν θέλει την ειρήνευση γιατί δεν θέλει να αλλάξει το σύστημα των λατιφούντιων και της κερδοφόρας επιχείρησης που έχει στήσει με τη γη. Γι' αυτό και ο πυρήνας του μηχανισμού των παραστρατιωτικών δεν έχει αγγιχθεί. Και αυτό είναι το βασικό εμπόδιο για να προχωρήσει μια διαδικασία ειρήνευσης.
• Με δεδομένη την εμπειρία της Πατριωτικής Ενωσης που έπειτα από ανάλογη συμφωνία είδε χιλιάδες μέλη της να δολοφονούνται, ποια θεωρείτε ότι είναι η ασφαλιστική δικλίδα ώστε οι όποιες συμφωνίες να τηρηθούν;
Ενας παράγοντας είναι τα λαϊκά και κοινωνικά κινήματα που έχουν ενισχυθεί πολύ τα τελευταία χρόνια. Ανάμεσά τους το φοιτητικό κίνημα που είναι πολύ ισχυρό και πρόσφατα όχι μόνο ανάγκασε την κυβέρνηση να αποσύρει νόμο που στόχευε στην ιδιωτικοποίηση της δημόσιας παιδείας, αλλά και κατέθεσε δική του εναλλακτική πρόταση, αξιόπιστη και εφαρμόσιμη. Εχουν εμφανιστεί νέες μορφές και ανθούν οι κοινωνικές οργανώσεις. Εχει δημιουργηθεί ένα κίνημα που λέγεται Πατριωτική Πορεία που έχει τη βάση του στις κοινωνικές οργανώσεις, αλλά και το Κογκρέσο των Λαών, που περισσότερο έχει σχέση με οργανώσεις ιθαγενών και μειονοτήτων. Ο λαός έχει κουραστεί από τον πόλεμο και αναδύονται νέες πρωτοβουλίες, όπως είναι οι τράπεζες ειρήνης που εξελίσσονται σε τοπικό επίπεδο ή τα συμβούλια ειρήνης.
• Και ο ρόλος της Αριστεράς;
Αυτός είναι ο δεύτερος βασικός παράγοντας. Για να εφαρμοστούν πράγματι οι όποιες συμφωνίες απαιτείται και μια ισχυρή, καλά οργανωμένη και μαζική Αριστερά που να μπει μπροστά. Εμείς ως Κ.Κ. επιμένουμε στην αναγκαιότητα για ένα ευρύ Μέτωπο της Αριστεράς. Η ενότητα της Αριστεράς είναι η μεγάλη πρόκληση, αλλά αυτή τη στιγμή υπάρχει τεράστια πόλωση.
• Η αδυναμία επίτευξης αυτής της ενότητας σχετίζεται και με διαφορές των αριστερών δυνάμεων στη στάση τους απέναντι στις FARC;
Δεν πιστεύω ότι στην πραγματικότητα υπάρχει διαφορετική στάση ανάμεσα στις αριστερές δυνάμεις, αλλά υπάρχει ο στιγματισμός τους για τις όποιες σχέσεις τους με τις FARC. Αυτό έχει συμβεί με το Κ.Κ., ενώ η πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετική. Οταν γεννιούνται οι FARC, το Κ.Κ. στέλνει πολιτικά του στελέχη να στηρίξουν ιδεολογικά τις FARC και το κίνημα εξέγερσης που γεννιόταν εκείνη τη στιγμή. Αυτή είναι η ιστορική σχέση που υπήρξε. Δεν έχουμε κάποια οργανική σχέση και σήμερα είναι πλέον διαφορετικές οι συνθήκες και οι καταστάσεις. Αλλά, αυτός ο στιγματισμός είναι πολύ επικίνδυνος, όπως μας δείχνει η εμπειρία της Πατριωτικής Ενωσης. Η Πατριωτική Ενωση είχε πάρει ένα τεράστιο ποσοστό στις εκλογές, εξέλεξε όχι μόνο εκπροσώπους στη Βουλή και τη Γερουσία αλλά και σε τοπικό επίπεδο και είχε αναπτύξει ένα σπουδαίο έργο. Η Δεξιά λέει πως η Πατριωτική Ενωση εξοντώθηκε λόγω της σχέσης της με τις FARC, αλλά η πραγματικότητα είναι ότι τα μέλη της δολοφονήθηκαν ακριβώς για να ανακοπεί αυτό το έργο και η εκλογική της άνοδος. Γι' αυτό είναι σημαντικό να αντικρούουμε όσους θέλουν να παρουσιάζουν την Αριστερά ως μια δύναμη υπέρ του αντάρτικου ή του πολέμου κι όχι ως μια δύναμη που μετέχει όλων των μηχανισμών των δημοκρατικών θεσμών.
• Μετέχετε ενεργά σε μια νέα πρωτοβουλία, την Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Ειρήνη. Ποιοι ακριβώς είναι οι στόχοι της;
Η Ευρωπαϊκή Πλατφόρμα για την Ειρήνη αναδύεται μετά τις συμφωνίες του Οσλο για την έναρξη συνομιλιών και βασική της ιδέα είναι να γίνει φωνή των Κολομβιανών πολιτικών εξορίστων αλλά και των μεταναστών, όλων όσοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα λόγω της βίας, γιατί εκδιώχθηκαν από τα εδάφη τους ή γιατί οι συνθήκες δεν τους επέτρεπαν να επιβιώσουν στη χώρα. Στόχος είναι να ακουστούν οι μαρτυρίες, οι προβληματισμοί και οι προτάσεις τους, εντάσσοντας έτσι και την κοινωνία των πολιτών στις συνομιλίες, που σήμερα γίνονται μόνο μεταξύ της κυβέρνησης και των FARC. Και είναι παράλληλα μία από τις πολλές πρωτοβουλίες ευαισθητοποίησης και στήριξης της διαδικασίας ειρήνευσης και από τη διεθνή κοινότητα. Ετσι ώστε να οικοδομηθεί ένα διεθνές κίνημα που να συμβάλει στην παρακολούθηση της ειρηνευτικής διαδικασίας και αργότερα στην εφαρμογή των συμφωνιών.
