Του Γιάννη Καλαιτζή
Μέχρι και τις αρχές της δεκαετίας του ’60 (μιλάμε για τον προηγούμενο αιώνα), οι νοικοκυρές στο Παγκράτι ψώνιζαν τα φρούτα και τα λαχανικά τους από πλανόδιους μανάβηδες: είχαν ένα «κάρο», που το έσερνε άλογο ή μουλάρι, και γύριζαν στην περιοχή διαλαλώντας με στεντόρεια φωνή την πραμάτειά τους.
Πολύ συχνά, τα ζώα -για κάποιο δικό τους λόγο- «μουλάρωναν», αρνούνταν να προχωρήσουν. Αλλες φορές έφευγαν, προκειμένου να φάνε τα φύλλα κάποιου δέντρου εκεί κοντά, αφήνοντας σύξυλο τον μανάβη. Τότε εκείνος θύμωνε και άρχιζε να δέρνει, με τα χέρια, με ξύλα κ.λπ. το δύστυχο το ζώο, λες και είχε «προσωπικά» μαζί του. Και θα το σκότωνε, αν δεν σκεφτόταν ότι χωρίς αυτό δεν θα μπορούσε να δουλέψει.
Τα χρόνια πέρασαν, τα ζώα-εργάτες εξαφανίστηκαν απ' το Παγκράτι και τις πόλεις γενικά. Μέχρι και στα χωριά κυκλοφορούν με Πόρσε και Ναβάρο. Αλλά η αντίληψη ότι τα ζώα, όταν κάνουν κάτι που μας στενοχωρεί, πρέπει να… τιμωρούνται για να βάλουν μυαλό (!) ή, ακόμα, και να θανατώνονται, ζει και βασιλεύει.
Κι αυτό όχι μόνο για άλογα και μουλάρια, αλλά ακόμα και για σκύλους. Τους οποίους άλλοτε φολιάζουν, άλλοτε πυροβολούν κι άλλοτε τους βασανίζουν μέχρι θανάτου (δένοντάς τους πίσω απ' τα αγροτικά τους και σέρνοντάς τους), προφανώς για παραδειγματισμό…
Η παράλογη αυτή νοοτροπία και συμπεριφορά -να προσωποποιεί ο άνθρωπος τα ζώα, ακόμα και τα… φυσικά φαινόμενα- κρατάει από πολύ παλιά. Αρκεί να θυμηθούμε τον Πέρση στρατηγό Μαρδόνιο (δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν), που έβαλε να μαστιγώσουν τη θάλασσα, επειδή μια ξαφνική φουρτούνα (μπουρίνι) κατέστρεψε τον στόλο του έξω απ' τη Χαλκιδική.
Αυτού του είδους ο παραλογισμός -και η βλακεία- θα συνεχιστεί κανονικότατα. Κάπου 200 δίκες -και καταδίκες, φυσικά- ζώων, μεταξύ 9ου και 19ου αιώνα, έχει καταγράψει ένας μελετητής του φαινομένου, ο Edward Payson Evans, όπως μας πληροφορεί ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου κ. Ιωσήφ Μποτετσάγιας, σ' ένα θαυμάσιο άρθρο του με τίτλο «Η Φύση στο δικαστήριο». [Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στη συλλογική έκδοση «Περί ζώων», των εκδόσεων «Ψυχογιός», που επιμελήθηκαν οι καθηγητές Αννα Λυδάκη, (Πάντειο) και Γιάννης Μπασκόζος (Πανεπιστήμιο Αθηνών).]
Αξίζει να διαβάσετε παρακάτω μια τέτοια περίπτωση (μια δίκη ζώων), όπως την παρουσιάζει, πολύ γλαφυρά, ο κ. Μποτετσάγιας:
«Οι πόρτες του εκκλησιαστικού δικαστηρίου της Λωζάννης ήταν ορθάνοιχτες εκείνη την ημέρα του 1451, περιμένοντας τους κατηγορουμένους, αλλά εκείνοι δεν έλεγαν να φανούν. Οι κατηγορίες ήταν βαριές: συστηματική παρακώλυση της αλιείας και παρενόχληση των ψαράδων της λίμνης της Βέρνης. Ολοι οι τύποι της νομικής διαδικασίας είχαν τηρηθεί: εδώ και καιρό οι κλητήρες του δικαστηρίου είχαν σταλεί τρεις φορές στη λίμνη, όπως προέβλεπε το ρωμαϊκό τυπικό.
Εκεί, διάβασαν τις κατηγορίες και κάλεσαν τους εμπλεκομένους να παρουσιαστούν την ορισμένη ημέρα και ώρα στο δικαστήριο για να τις αντικρούσουν. Η μέρα εκείνη είχε φτάσει, αλλά οι κατηγορούμενοι παρέμεναν άφαντοι. Ο Επίσκοπος δεν είχε καμία διάθεση να δικαιολογήσει αυτή την αυθάδεια, στρατιώτες στάλθηκαν κι έφεραν διά της βίας στο δικαστήριο όσους μπόρεσαν να βρουν.
Ο Επίσκοπος τούς δήλωσε ξεκάθαρα ότι το σινάφι τους είχε τρεις μέρες να εγκαταλείψει τη λίμνη. Αν δεν συμμορφώνονταν, διακινδύνευαν να υποστούν τη θεϊκή κατάρα και την καταδίκη του δικαστηρίου. Κλείνοντας με μια επίδειξη πυγμής, ο Επίσκοπος διέταξε την άμεση εκτέλεση των κατηγορουμένων που βρίσκονταν ενώπιόν του, ίσως για παραδειγματισμό. Μια τυπική μεσαιωνική δίκη, λοιπόν. Με μια σημαντική διαφορά: οι κατηγορούμενοι ήταν βδέλλες!».
* Και για να μη νομιστεί ότι η παραπάνω περίπτωση ήταν κάτι το πολύ ακραίο, ο συγγραφέας του άρθρου μάς πληροφορεί για τυφλοπόντικες που… αφορίστηκαν στην κοιλάδα της Αόστα (ΒΔ Ιταλία) το 824, αλλά και για μια καταδίκη σε θάνατο ενός σκύλου (για συμμετοχή σε ληστεία!) στη β. Ελβετία, το 1906. Οπως καταλαβαίνετε, η βλακεία είναι ανίκητη!
