ΕΠΙΣΤΗΜΗ


  • Μεγάλες επιστημονικές ιδέες άξιες για… Νόμπελ

    02/11/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Οπως κάθε χρόνο, τον Οκτώβριο ανακοινώνονται από τη Σουηδία τα ονόματα των πρωταγωνιστών στην ετήσια επιστημονική «πασαρέλα»

    Περισσότερα.. »
  • Ο Μέγας προσομοιωτής του ανθρώπινου εγκεφάλου

    26/10/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Ζούμε, σκεφτόμαστε, ονειρευόμαστε, ερωτευόμαστε, κυριολεκτικά υπάρχουμε ως νοήμονα όντα χάρη στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου μας. Εδρα κάθε ανώτερης νοητικής λειτουργίας μας -της μνήμης, της γλώσσας, της συνείδησης και των συναισθημάτων-, ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι ενδεχομένως το πιο πολύπλοκο και αναμφίβολα το πιο αινιγματικό αντικείμενο στο γνωστό μας Σύμπαν. Πρόκειται για μια περίπλοκη βιολογική μηχανή που συγκροτείται από περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρικά κύτταρα (νευρώνες) που με τις τρισεκατομμύρια διασυνδέσεις τους σχηματίζουν αχανή νευρωνικά δίκτυα, πολυεπίπεδα κυκλώματα και τα λειτουργικά κέντρα του εγκεφάλου μας. Αυτά τα εγκεφαλικά κυκλώματα όχι μόνο ρυθμίζουν κάθε φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού μας αλλά αποτελούν το υλικό υπόστρωμα για την παραγωγή της άυλης σκέψης. Η αποκάλυψη της δομής και της λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου αποτελεί πλέον βασική προτεραιότητα της επιστήμης στη Δύση. Μάλιστα, όπως θα δούμε, ήδη ξεκίνησαν και, παρά την οικονομική κρίση, χρηματοδοτούνται αδρά δύο πολυετή ερευνητικά μεγα-προγράμματα: μόλις η Ευρωπαϊκή Ενωση ανακοίνωσε το «Πρόγραμμα Ανθρώπινος Εγκέφαλος» (Human Brain Project), οι ΗΠΑ απάντησαν με την «Πρωτοβουλία Εγκέφαλος» (BRAIN Initiative)

    Περισσότερα.. »
  • Φθινοπωρινές βιβλιοπροτάσεις

    19/10/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    ΣΠΥΡΟΣ ΜΑΝΟΥΣΕΛΗΣ

    Πέντε νέοι ενδιαφέροντες τίτλοι επιστημονικών βιβλίων, ως «αντίδοτο» στη φθινοπωρινή μελαγχολία και τη μνημονιακή κατήφεια

    Περισσότερα.. »
  • Η μηχανή της μνήμης και της λήθης

    12/10/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Περιγράφουμε συνήθως ως «μνήμη» την ικανότητα του νου μας να καταγράφει, να αποθηκεύει και να ανασύρει παρελθούσες εμπειρίες μας από τον κόσμο και τους ανθρώπους (συμπεριλαμβανομένου του εαυτού μας). Το γεγονός ότι αγνοούμε το «πού ακριβώς» ή το «πώς» πραγματοποιείται αυτή η μνημονική αποτύπωση και το «ποιος» τελικά ανακαλεί αυτές τις ανα-μνήσεις, δεν φαίνεται να μας προβληματίζει ιδιαίτερα. Πάντως, η επικρατέστερη σήμερα και μάλλον καθησυχαστική εικόνα για τη μνήμη ως εύτακτο και αμετάβλητο στον χρόνο «αρχείο» -κάτι σαν τον σκληρό δίσκο των υπολογιστών- είναι όχι μόνο απλοϊκή αλλά και άκρως παραπλανητική αφού προσκρούει σε ό,τι έχουν ανακαλύψει σχετικά με τη μνήμη οι επιστήμες του εγκεφάλου και του νου. Η σύγχρονη επιστήμη όχι μόνο γνωρίζει αρκετά για τη φυσιολογική λειτουργία και τις ασθένειες της ανθρώπινης μνήμης, αλλά κατάφερε ακόμη και να προικίσει τις μηχανές με...«μνήμη». Και όπως θα δούμε, οι νέες τεχνολογίες της υπολογιστικής μνήμης και μάθησης μολονότι διευρύνουν τις μνημονικές μας δυνατότητες ταυτόχρονα τις υποβαθμίζουν

    Περισσότερα.. »
  • Η λησμονημένη τέχνη της μνήμης

    05/10/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Στο προηγούμενο άρθρο μας («Εφ.Συν.», 27-09-14) επικεντρώσαμε το ενδιαφέρον μας στην «αρχαιολογία» κάποιων πανάρχαιων -αλλά ιδιαίτερα επίμονων- ιδεών σχετικά με τη λειτουργία της ανθρώπινης μνήμης. Σήμερα θα παρουσιάσουμε διεξοδικά μερικές «μαγικές» τεχνικές που επινοήθηκαν, κατά καιρούς, για τη βελτίωση και τη μεγιστοποίηση των μνημονικών μας ικανοτήτων. Αυτές οι «μνημοτεχνικές» δημιουργήθηκαν και εξελίχθηκαν αφενός για να καλύψουν τη ζωτική ανάγκη μας να θυμόμαστε έναν τεράστιο αριθμό πληροφοριών και αφετέρου για να μας βοηθήσουν να μεγιστοποιήσουμε τις φυσικές (αλλά πεπερασμένες) μνημονικές μας ικανότητες. Μολονότι οι περισσότεροι από εμάς βιώνουν τις μνημονικές τους ανεπάρκειες ως πρόβλημα και τη σταδιακή απώλεια κάποιων αναμνήσεων ως τραγωδία, στην πραγματικότητα, όπως θα δούμε στο επόμενο άρθρο, η ικανότητα για λήθη αποτελεί όχι μόνο αναπόφευκτο στοιχείο, αλλά και βασική προϋπόθεση της καλής μνημονικής λειτουργίας, και άρα των μαθησιακών ικανοτήτων μας

    Περισσότερα.. »
  • Σκλάβοι του σεξ: όταν η ηδονή γίνεται κατανάλωση

    27/07/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Πώς επιλέγουμε τον αριθμό των ερωτικών μας συντρόφων και πόσο συνειδητή ή ελεύθερη μπορεί να θεωρείται αυτή η «επιλογή» μας μεταξύ μονογαμίας ή πολυγαμίας; Μπορούμε άραγε να διακρίνουμε σαφώς τις νευροβιολογικές από τις κοινωνικές-πολιτισμικές παραμέτρους που εμπλέκονται στις ποικίλες εκδηλώσεις της σύγχρονης σεξομανίας; Οπως είδαμε στο προηγούμενο άρθρο («Εφ.Συν.», 19-07-14), κάποιες πρώτες κοινά αποδεκτές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα θα μπορούσε ίσως να μας τις προσφέρει η νευροχημεία, ένας σχετικά νέος αλλά ταχύτατα αναπτυσσόμενος τομέας έρευνας των Νευροεπιστημών, ο οποίος εστιάζει στη βιοχημεία του εγκεφάλου επιδιώκοντας να απομονώσει και να καθορίσει -ποσοτικά και λειτουργικά- τον ρόλο που παίζουν κάποια μόρια (κυρίως ορμόνες, νευροδιαβιβαστές) στις φυσιολογικές λειτουργίες ή τις δυσλειτουργίες του λεγόμενου «ερωτικού εγκεφάλου». Σήμερα θα παρουσιάσουμε ορισμένες παθολογικές εκδηλώσεις της εξάρτησης από το σεξ, επειδή αυτές οι «ανωμαλίες» μάς αποκαλύπτουν τόσο τα όρια όσο και τις δυνατότητες των κυρίαρχων μέχρι σήμερα επιστημονικών και κοινωνιολογικών «εξηγήσεων» της ερωτικής μας ζωής

    Περισσότερα.. »
  • Επαναφορτιζόμενες εύκαμπτες μπαταρίες

    21/07/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ

    940968B364D0589496A82A4B71604418

    Αμερικανική εταιρεία κατασκεύασε αυτές τις εν λόγω μπαταρίες από ψευδάργυρο, οι οποίες «εκτυπώνονται» τρισδιάστατα και θεωρούνται ιδανικές για «έξυπνες» συσκευές

    Περισσότερα.. »
  • Σεξ: η μελωδία της εγκεφαλικής ευτυχίας

    20/07/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Οποιος έχει δεχτεί τα βέλη του έρωτα, όποιος έχει υποφέρει από τη φαινομενικά αναίτια εναλλαγή των ερωτικών συναισθημάτων -η παράλογη ζήλια να διαδέχεται την τυφλή εμπιστοσύνη, η βαθιά μελαγχολία την απερίγραπτη ευφορία-, θα ήθελε ασφαλώς να ξέρει τι ακριβώς πυροδοτεί μέσα του αυτά τα εντονότατα συναισθήματα. Πάντως, ο ίδιος ο ερωτευμένος πιστεύει ότι όλα αυτά προέρχονται από το αντικείμενο του ερωτικού του πάθους. Είναι όμως έτσι; Και αν ναι, πώς ακριβώς συμβαίνει; Στο σημερινό άρθρο θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε, σε γενικές γραμμές, την επικρατέστερη σήμερα επιστημονική προσέγγιση της πορείας και της δυναμικής μιας ερωτικής σχέσης. Αρα και τις ανατομικές δομές από τις οποίες εξαρτάται η εκδήλωση της σεξουαλικής ηδονής, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για τη «μελωδία» που προκύπτει από τη βιοψυχολογική συμφωνία του έρωτα. Στο επόμενο άρθρο, αντίθετα, θα επικεντρώσουμε το ενδιαφέρον μας σε κάποιες «κακοφωνίες» και υπερβολές κατά την εκτέλεση αυτού του περίπλοκου συμφωνικού έργου

    Περισσότερα.. »
  • Ο ανεγκέφαλος νους της Τεχνητής Νοημοσύνης

    13/07/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Ακριβώς πριν από ένα μήνα, στην περίφημη επιστημονική εταιρία Royal Society του Λονδίνου ανακοινώθηκε πανηγυρικά ότι ένα νέο υπολογιστικό πρόγραμμα, δημιουργημένο στη Ρωσία, κατάφερε να περάσει επιτυχώς την περιβόητη δοκιμασία Τιούρινγκ για τη διαπίστωση της νοημοσύνης των μηχανών. Η επίσημη ανακοίνωση της είδησης συνέπεσε με τα εξήντα χρόνια από τον πρόωρο θάνατο (πιθανότατα από αυτοκτονία) του μεγάλου Βρετανού μαθηματικού και πατέρα της σύγχρονης υπολογιστικής θεωρίας, Αλαν Τιούρινγκ. Αυτός ο ιδιοφυής ομοφυλόφιλος μαθηματικός είχε προτείνει, δύο μόλις χρόνια πριν από τον ύποπτο θάνατό του, μια ενδιαφέρουσα δοκιμασία, ένα τεστ νοημοσύνης για μηχανές, το οποίο υποτίθεται ότι μας επιτρέπει να αποφασίζουμε πότε μια υπολογιστική μηχανή επιδεικνύει -και άρα διαθέτει!- ανθρώπινη νοημοσύνη. Η δοκιμασία Τιούρινγκ, όπως θα δούμε, ήταν το παιδί μιας μεγαλοφυούς ιδέας: ότι η ανθρώπινη νόηση είναι ουσιαστικά μια αφηρημένη υπολογιστική διεργασία, ένα αλγοριθμικό πρόγραμμα που απλώς έτυχε να εκτελείται από ανθρώπινους εγκεφάλους. Και ακριβώς γι’ αυτό θα μπορούσε να εγκατασταθεί στις ψηφιακές μηχανές, καθιστώντας τες νοήμονες

    Περισσότερα.. »
  • Γιατί οι γυναίκες αντιδρούν διαφορετικά από τους άνδρες στο στρες

    08/07/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ

    Οι διαφορετικές φυλετικές αντιδράσεις στις αγχογόνες καταστάσεις οφείλονται εν μέρει σε κοινωνικά και εν μέρει σε βιολογικά αίτια

    Περισσότερα.. »
  • Η δημιουργία «σώζει» από τη μοναξιά

    29/06/14 • θεματικές: PRO CEIMENOY, ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Το Facebook μάς απομακρύνει από τους φίλους μας, μας κάνει αντικοινωνικούς και προκαλεί προβλήματα τις σχέσεις μας, σύμφωνα με μια έρευνα. Αλήθεια δεν είναι

    Περισσότερα.. »
  • Καλοκαιρινές βιβλιο-αποδράσεις

    29/06/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Ως αντίδοτο στη γενικευμένη κατήφεια και την πνευματική «ύφεση» των ημερών, επιλέξαμε να παρουσιάσουμε μερικούς από τους πιο ενδιαφέροντες τίτλους επιστημονικών βιβλίων που κυκλοφόρησαν πρόσφατα

    Περισσότερα.. »
  • Η Επιστήμη ως… φάντασμα

    22/06/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΣΕΛΙΔΕΣ

    Η ακατάπαυστη συσσώρευση γνώσης από τις λεγόμενες «θετικές» επιστήμες και κυρίως οι ασύλληπτες τεχνολογικές μεταμορφώσεις και κοινωνικές επενδύσεις αυτής της γνώσης φαίνεται πως δεν είναι πλέον σε θέση να δικαιολογήσουν την αυταπόδεικτη, μέχρι πρόσφατα, «αλήθεια» ή «αξία» της Επιστήμης

    Περισσότερα.. »
  • Υπάρχει… χημεία ανάμεσά μας;

    19/06/14 • θεματικές: ΕΠΙΣΤΗΜΗ, ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ

    feremones

    Πώς οι φερομόνες επηρεάζουν τις σεξουαλικές μας «επιλογές»

    Περισσότερα.. »
Scroll to top