Κώστας Μαυρουδής
«Η αθανασία των σκύλων»
Πόλις, 2013, σελ. 228
Του Ιάκωβου Ανυφαντάκη
«Ο σκύλος, κύριε, είναι αθάνατος! […] Πεθαίνουν μόνο εκείνοι που το γνωρίζουν». Οι σκύλοι αγνοούν την ιδέα του θανάτου αλλά γνωρίζουν πολλά, τα πάντα σχεδόν, και αυτά προσπαθεί να ανιχνεύσει ο Κώστας Μαυρουδής, ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους ποιητές που είναι γνωστός και για τη δημιουργία του περιοδικού «Το Δέντρο». Στη συλλογή διηγημάτων «Η αθανασία των σκύλων» εξετάζει όλες τις εκδοχές της σχέσης σκύλων και ανθρώπων σε ένα βιβλίο γεμάτο τρυφερότητα και νοσταλγία. Η ειλικρινής κυνοφιλία του συγγραφέα είναι ολοφάνερη μέσα από λεπτομέρειες για ράτσες, συνήθειες, συμπεριφορές αλλά και μικρές ανεκδοτολογικές ιστορίες που μπορούν να προκύψουν μόνο από την ισόβια αφοσίωση στα σκυλιά.
Στα εβδομήντα ένα μικρά κείμενα, έκτασης από δύο έως πέντε σελίδες, η «Αθανασία των σκύλων» υμνεί την κυνοφιλία χωρίς να χρησιμοποιεί την ευκολία που προσφέρουν οι τετριμμένες αναφορές στην πίστη, την αυταπάρνηση και την ανιδιοτελή αγάπη. Ο Μαυρουδής δεν περιορίζεται στο να αποτίσει φόρο τιμής στον καλύτερο φίλο του ανθρώπου, στρέφεται προς τον άνθρωπο και χρησιμοποιώντας ως γόνιμο έδαφος τη σχέση του με τα σκυλιά πλέκει με προσοχή τις ιστορίες των ηρώων του για να αποκαλύψει κρυφές επιθυμίες, να ανασύρει αναμνήσεις, να εξομολογηθεί φόβους και να καταγράψει κομμάτια μιας παραγνωρισμένης ζωοφιλικής παράδοσης. Οι σκύλοι των διηγημάτων δεν περιορίζονται στο να φωτίσουν τις κρυφές πλευρές των ανθρώπων. Δεν μένουν κομπάρσοι στη δράση, ζώα που περιφέρονται σε ένα κόσμο ανθρώπων. Είναι οι κύριοι ήρωες του βιβλίου χωρίς να παρουσιάζονται εξανθρωπισμένοι. Παραμένουν πάντα σκύλοι και οι αναγνώστες πρέπει να υιοθετήσουν ένα νέο βλέμμα για να τους καταλάβουν. Ή, ακόμα καλύτερα, να στηριχτούν περισσότερο στην όσφρηση όπως κάνουν τα λαγωνικά που συγκροτούν τον κόσμο με τη μύτη τους.
Τι είναι όμως οι σκύλοι στο βιβλίο του Μαυρουδή; Είναι ταυτόχρονα οι σκύλοι και οι αναπαραστάσεις τους στην τέχνη, οι αφηγήσεις περί σκύλων και οι αναμνήσεις που άφησαν, ακόμα και όσα ταυτίζονται χωρίς να είναι, όπως τα λιοντάρια των Ρωμαίων, που τα βάφτισαν σκύλους οι τρομοκρατημένοι Μαρκομάνοι. Σκύλος, τελικά, είναι όλα όσα μπορεί να είναι ένας σκύλος και όσα μπορεί να θυμίζουν έναν σκύλο και κάθε διήγημα αποτελεί μια σπουδή στη σχέση τους με τον άνθρωπο, παραδίδοντας τον αναγνώστη σε μια διαρκή, και ιδιαίτερα απολαυστική, αναζήτηση στις μορφές και τα θέματα, στις διαφορετικές εκδοχές της κυνοφιλίας.
Η γραφή του Μαυρουδή είναι χαμηλόφωνη και ακριβής, η πολύχρονη θητεία του στην ποίηση είναι εμφανής από την προσοχή που αφιερώνει στην επιλογή της κάθε λέξης. Τίποτα δεν περιττεύει και τίποτα δεν απουσιάζει. Αποφεύγει τις εύκολες κλιμακώσεις στη δράση, τις περισσότερες φορές η ιστορία σβήνει αργά με έναν τρόπο αντιηρωικό, συχνά μελαγχολικό, και ο αναγνώστης σπεύδει να ξαναδιαβάσει την ιστορία από την αρχή για να συμπληρώσει όσα υπονοούνται. Ο συγγραφέας προσπαθεί να συλλάβει το υψηλό μέσα στο κοινότοπο. Μέσα από δευτερεύουσες, φαινομενικά ασήμαντες, σκηνές της καθημερινότητας αναδεικνύει την ποιητικότητα της κάθε στιγμής. Με τη λεπτοδουλεμένη γλώσσα και τις ευφυείς, αμφίσημες παρατηρήσεις του τρέφει την περαιτέρω περισυλλογή για τις πολλές ερμηνείες που επιδέχονται τα σύντομα αυτά κείμενα. Ταυτόχρονα συνομιλεί ασταμάτητα με τις άλλες τέχνες, μέσα από τις αναφορές σε σκύλους που έχουν παρουσία σε πίνακες, δίσκους, ταινίες, και, φυσικά, σε αμέτρητα βιβλία. Η αποτύπωση της μορφής στον κινηματογράφο, η διαφύλαξη του ονόματος και των συνηθειών στη λογοτεχνία, η ανυποχώρητη νοσταλγία όσων έζησαν με τα σκυλιά είναι και αυτά με τον τρόπο τους μια επιβίωση μετά τον θάνατο, μια ξεχωριστή μορφή αθανασίας.
Ανθρωποι και σκύλοι, θα πάψουμε να υπάρχουμε μια μέρα, όμως η αγωνία του θανάτου βασανίζει μόνο τους πρώτους επειδή γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν. Και αυτή είναι η τύχη των σκύλων. Η παράμετρος σκύλος σχετικοποιεί όλα τα δεδομένα των ανθρώπινων σχέσεων. «Ενας σκύλος μπορεί κάλλιστα να κοιτάξει έναν επίσκοπο», αναφέρεται στην προμετωπίδα. Ο Μαυρουδής χρησιμοποιεί την αδιαφορία των σκύλων για τις ανθρώπινες συμβάσεις για να δημιουργήσει μια ρωγμή στον κόσμο όπως τον αντιλαμβανόμαστε και μέσα από αυτήν μας καλεί να σκεφτούμε όσα μας κάνουν ανθρώπους και -γιατί όχι;-, να διδαχτούμε από τους σκύλους.
