Μια έκθεση με εικόνες του χτες στο Γκάζι
Του Δημήτρη Γκιώνη
Αλλο θέμα είχα γι’ αυτό το Σάββατο, αλλά «με πήρε», όπως λένε και οι νεότεροι, μια έκθεση φωτογραφίας στο Γκάζι, οπότε κρατάω το άλλο – αντέχει άλλωστε. Η έκθεση «Εικόνες του χθες, ίχνη στο σήμερα», στο κτίριο «Αποθήκη», στην «Τεχνόπολη» του Δήμου Αθηναίων, περιλαμβάνει φωτογραφίες που καλύπτουν 50 έτη, από το 1920 ώς το 1970, από τις περιοχές Κεραμεικός, Γκάζι, Ρουφ, Βοτανικός. Καθημερινότητα, Δρόμοι, Βοτανικός Κήπος, Καφενεία, Παιδιά, Στιγμές, Σχολεία, Εκκλησία είναι οι ενότητες.
Οι κάτοικοι
Η οργάνωσή της ξεκίνησε από μια ιδέα της νεαρής συναδέλφου δημοσιογράφου Αφροδίτης Παπακαλού (άνεργη μεν, δραστήρια δε) και υιοθετήθηκε από την «Τεχνόπολη», το Βιομηχανικό Μουσείο Φωταερίου, τον τοπικό σύλλογο των κατοίκων «Μέγας Αλέξανδρος», ενώ συνέδραμε και το Μορφωτικό Ιδρυμα της ΕΣΗΕΑ. Αποφασιστικό όμως ρόλο έπαιξαν οι κάτοικοι της περιοχής, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν πρόθυμα στο κάλεσμα για την πραγματοποίηση μιας έκθεσης αφιερωμένης στη γειτονιά τους με προσωπικές φωτογραφίες, κάποιες κιτρινισμένες και τσακισμένες από τον χρόνο – συνολικά περί τις 200, που βγαίνουν (σε αναπαραγωγή) για πρώτη φορά στη δημοσιότητα. Πέραν των κατοίκων, ένα μέρος του ιστορικού φωτογραφικού του αρχείου παραχώρησε το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνοπτικά, ένα υλικό που ταξιδεύει τους επισκέπτες σε άλλες εποχές (στα αποκαλούμενα και χρόνια της αθωότητας), αποκαλύπτοντας κτίρια που πλέον δεν υπάρχουν, δρόμους που έχουν αλλάξει, συνήθειες και στιγμές των ανθρώπων που, παρά το πέρασμα των χρόνων, παραμένουν.
Υπερπληρώθηκε ο χώρος της έκθεσης στα επίσημα εγκαίνια το βράδυ της περασμένης Δευτέρας, από ένα πλήθος, κυρίως κατοίκων της περιοχής, που αναγνώριζαν –αρκετοί με συγκίνηση και νοσταλγία– κομμάτια της ζωής τους. Αισθήματα που συμμερίστηκε και ο υπογραφόμενος, καθώς κάποια από τα εφηβικά του χρόνια τα διέτρεξε σε γειτονικές περιοχές (Κουμουνδούρου, Μεταξουργείο), τότε που, όπως λένε αρκετοί μάρτυρες του σήμερα, μπορεί (τι μπορεί, σίγουρα) να διαβιούσαμε φτωχικά, αλλά υπήρχε η ελπίδα, που έχει εκλείψει στις μέρες μας… Αλλά ας ρίξουμε μια –ολίγον ιστορική– ματιά στις περιοχές που καλύπτει η έκθεση (με τη βοήθεια και συνοδευτικού τετράπτυχου):
• Ο σημαντικότερος δήμος της βορειοδυτικής πλευράς της αρχαίας Αθήνας ήταν ο Κεραμεικός. Το όνομα οφείλεται στα αγγειοπλαστικά εργαστήρια που υπήρχαν, αλλά και στον Κέραμο, ήρωα της Ακαμαντίδας φυλής (μια από τις δέκα της Αττικής στην αρχαιότητα – εκ του Ακάμαντου, γιου του Θησέα και της Φαίδρας, βασιλιά της Αττικής και αργότερα της Αθήνας). Σήμερα, αφού υπέστη μια περίοδο υποβάθμισης, εμφανίζει μια ακμάζουσα νυχτερινή ζωή και καλλιτεχνική δράση.
Το Γκάζι
• Οι πρώτοι κάτοικοι του Γκαζιού έφτασαν μετά την ίδρυση του εργοστασίου φωταερίου το 1857 και στην πλειονότητά τους ανήκαν στην εργατική τάξη. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το αποκαλούμενο Γκαζοχώρι, λόγω της βαριάς ατμόσφαιρας του εργοστασίου, κατοικήθηκε από πρόσφυγες και εσωτερικούς μετανάστες. Το 1984 το εργοστάσιο διέκοψε οριστικά τη λειτουργία του για να μετατραπεί το 1999 σε πολυδύναμο χώρο πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων και η όλη περιοχή αποτελεί πλέον το επίκεντρο της νυχτερινής ζωής – κυρίως για τους νέους.
• Το Ρουφ είναι από τις παλαιότερες συνοικίες της Αθήνας και πήρε το όνομά του από τον Βαυαρό Λουδοβίκο Ρουφ (ιδού πώς μας έχουν κάτσει κάποια ονόματα) που έζησε στην περιοχή την εποχή του Οθωνα. Το 1884 εγκαινιάζεται στο Ρουφ ο σιδηροδρομικός σταθμός, όπου από το 1997 στο ίδιο σημείο δρα ο πολιτιστικός πολυχώρος το «Τρένο στο Ρουφ».
• Ο Βοτανικός, το τέταρτο κομμάτι της έκθεσης, οφείλει την ονομασία του στον Βοτανικό Κήπο (1835), όπου το έκτασης 120 στρεμμάτων (!) κτήμα του Χασεκλή (Τούρκου βοεβόδα των Αθηνών, 1775-1795). Στο ίδιο σημείο λειτουργεί το πρώτο δενδροκομείο στην Ελλάδα, ενώ το 1920 ιδρύεται η Ανωτέρα Γεωπονική Σχολή. Ο Βοτανικός υπήρξε από τον 19ο αι. περιοχή με έντονη βιομηχανική και βιοτεχνική δραστηριότητα (βυρσοδεψεία, κεραμοποιεία κ.λπ.). Σήμερα ο περαστικός θα συναντήσει ακόμη εγκαταλειμμένα εργοστάσια και αποθήκες. Τι άλλο;
Η έκθεση, με ελεύθερη είσοδο, θα παραμείνει ανοιχτή ώς τις 23 Μαρτίου, καθημερινές 3-7 απόγευμα, Σάββατο-Κυριακή 11 πρωί-5 απόγευμα.
………………………………………………………………………………..
Στο πλαίσιο
Εναγώνιες εκκλήσεις για τη διάσωση του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών: από τους εργαζόμενους (δεν είναι μόνο χώρος βιοπορισμού, αλλά και πολιτιστικής διακονίας) και τον Αλκίνοο Ιωαννίδη, μέλος του (άμισθου) Δ.Σ. Ξέρω, «εδώ ο κόσμος χάνεται και ο δικός σου καημός είναι το Μέγαρο», η ένσταση. Αλλά: Η μια λύση είναι η ιδιωτικοποίηση (να γίνει δηλαδή «Ρεξ» ή «Δελφινάριο»), η άλλη να κλείσει, μέχρι νεωτέρας, με τα χρέη όμως να εξακολουθούν να καταβάλλονται. Αλλά τι είναι μπροστά σ’ αυτά που έφαγαν (κι εξακολουθούν, προφανώς, να τρώνε) οι διάφοροι αποκαλυπτόμενοι; Θέμα συνετής διαχείρισης είναι.
Ενα βιβλίο αποκαλυπτικό, με παρασκήνια και ντοκουμέντα, από δύο έγκυρες υπογραφές: Μιχάλης Ιγνατίου – Κώστας Παπαϊωάννου, με τον γνωστό καραμανλικό ως τίτλο: «Ποιος επιτέλους κυβερνά αυτή τη χώρα;» Υπότιτλοι: «1963: Ενα πραξικόπημα που δεν έγινε. Μια πολιτική δολοφονία: του Γρηγόρη Λαμπράκη. Η άνοδος και η πτώση του Κωνσταντίνου Καραμανλή» (εκδ. Α.Α. Λιβάνη). Του Καραμανλή και η καίρια επισήμανση, από το Παρίσι (όπου… σπούδαζε), σε επιστολή του στον Κ. Τσάτσο: «Η δημοκρατία, αγαπητέ μου, ο κομμουνισμός, ακόμα και ο φασισμός είναι πολιτεύματα, καλά ή κακά. Αυτό που έχομεν ημείς είναι χειρότερον και από τα τρία. Διότι δεν είναι τίποτε. Είναι απέραντον καφενείον και μάλιστα ελληνικόν!»
Η καλή ημέρα αρχίζει με ΚΥΡ! Εχοντας συνυπάρξει για χρόνια κι εκεί που πιστέψαμε ότι τον χάσαμε, ιδού τον στο διαδίκτυο. Κάθε πρωί, με τα απολαυστικότατα επίκαιρα σκίτσα του. Να ’ναι καλά ο άνθρωπος. Το στίγμα του: i-kyr.gr
KΑΙ… Ευτυχώς που η εμφανισιακή ένδεια είναι ακόμα μόδα.
