15/05/14 ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ

Ο Δήμος Πειραιά στη Μεταπολίτευση

Ιστορικές τάσεις του εκλογικού σώματος στον Δήμο Πειραιά, κατά την περίοδο 1974-2012, στις βουλευτικές, ευρωεκλογές και δημοτικές εκλογές - Ανάλυση δεικτών ευαισθησίας.
      Pin It

Ιστορικές τάσεις του εκλογικού σώματος στον Δήμο Πειραιά, κατά την περίοδο 1974-2012, στις βουλευτικές, ευρωεκλογές και δημοτικές εκλογές – Ανάλυση δεικτών ευαισθησίας

 

Ανάλυση Β' μέρος – Των Γιάννη Μαυρή και Γιώργου Συμεωνίδη

 

6Στη Μεταπολίτευση 1974-2012, η εξέλιξη της επιρροής της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ στον Δήμο Πειραιά χαρακτηρίζεται από έντονες διακυμάνσεις, με αποτέλεσμα τα δύο κόμματα να μοιράζονται την κυριαρχία, κατά περιόδους (Διάγραμμα 1). Είναι, μάλιστα, αξιοσημείωτο ότι σε ολόκληρη την υπό εξέταση περίοδο, ο Δήμος Πειραιά ακολουθεί διαχρονικά την εθνική τάση, δηλαδή ο νικητής σε όλες τις βουλευτικές και ευρωεκλογικές αναμετρήσεις, σε πανελλαδικό επίπεδο, κέρδισε και τον Δήμο Πειραιά. Μοναδική εξαίρεση αποτέλεσαν οι «διπλές» εκλογές του 2012, τις οποίες κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ πανελλαδικά επικράτησε η Ν.Δ. Με αυτή την έννοια, το εκλογικό σώμα του Δήμου Πειραιά μπορεί, εμπειρικά, να θεωρηθεί μια «μικρογραφία» του συνολικού εκλογικού σώματος.

 

Η υπογραφή του Μνημονίου (2010) διέκοψε και στον Δήμο Πειραιά την ομαλή εξέλιξη της επιρροής των δύο κομμάτων. Τον Μάιο του 2012, η Ν.Δ. συγκέντρωσε στον Πειραιά (όπως και στην Αθήνα) το χαμηλότερο ποσοστό της, σε οποιαδήποτε κατηγορία αναμέτρησης (βουλευτική, ευρωεκλογική ή δημοτική) (14,5% – Πίνακας 1). Η πτώση των ποσοστών του ΠΑΣΟΚ αποδείχθηκε ακόμη υψηλότερη, και κυρίως μονιμότερη. Τα ποσοστά του στις «διπλές» εκλογές του 2012 (8,2% τον Μάιο και 8% τον Ιούνιο) υπολείπονται σημαντικά ακόμη και από το ποσοστό που πέτυχε στις πρώτες εκλογές, μετά το 1974 (13,5%).

 

Με τη βοήθεια της ανάλυσης των χρονολογικών σειρών των εκλογικών δεδομένων (υποδείγματα ARIMA), μπορεί να εκτιμηθεί η διαχρονικά σταθερή εκλογική επιρροή κάθε κόμματος, γύρω από την οποία κυμαίνεται η επιρροή του στις βουλευτικές εκλογές, ανάλογα με τις τάσεις και τα σημαντικά γεγονότα της περιόδου 1974-2012.[1] Στον Πίνακα 1, παρατίθενται τα σχετικά στοιχεία, τόσο για τη Ν.Δ. όσο και για το ΠΑΣΟΚ.

 

Η σταθερή εκλογική βάση της Ν.Δ. υπερτερεί της αντίστοιχης του ΠΑΣΟΚ στον Πειραιά, παρά το γεγονός ότι μοιράστηκε τις νίκες μαζί του στις εκλογικές αναμετρήσεις της περιόδου 1974-2010. Ομως, από τις βουλευτικές εκλογές του 2009 και ύστερα, η σταθερή επιρροή της Ν.Δ., εξαιρουμένης της ειδικής περίπτωσης των εκλογών του Μαΐου του 2012, υποχώρησε κατά 11%. Από την άλλη πλευρά, η υπογραφή του Μνημονίου προκάλεσε τη σταδιακή πτώση της αντίστοιχης σταθερής βάσης του ΠΑΣΟΚ κατά 29,8% και την περιόρισε (μετά το 2012) σε μόλις 5,4% (Πίνακας 1).

 

Πρόσωπα και κόμματα 1974-2010

 

7Η σχέση που υφίσταται μεταξύ των βουλευτικών και των δημοτικών εκλογών (ως βάση θεωρείται ο Α΄ γύρος) είναι δυνατόν να εκτιμηθεί στατιστικά, με τη βοήθεια των υποδειγμάτων ανάλυσης χρονολογικών σειρών.

 

Στις πρώτες δημοτικές εκλογές της Μεταπολίτευσης, το 1975, έναν μόλις χρόνο μετά την καθεστωτική αλλαγή, το εκλογικό σκηνικό υπήρξε εξαιρετικά κατακερματισμένο. Εμφανίστηκαν οκτώ υποψήφιοι, εκ των οποίων οι πέντε κατέγραψαν ποσοστά πάνω από 10%: Α. Βουλοδήμος 28,5%, Γ. Κυριακάκος 17,3%, Π. Λεούσης 17%, Ι. Φιλιππάκος 13,5% και Σ. Μιχελής 11,2%. Η Ν.Δ. (Π. Λεούσης) κατέγραψε εκλογικό ποσοστό δημοτικής επιρροής μόλις 17% (Διάγραμμα 1). Μικρότερο, σύμφωνα με τη στατιστική εκτίμηση, κατά 21,5% από αυτό που θα κέρδιζε σε ενδεχόμενες βουλευτικές εκλογές.

 

Αντίθετα, το 1978, και ενώ το ΠΑΣΟΚ βρισκόταν ήδη σε άνοδο, το εκλογικό σώμα της Ν.Δ. θα συσπειρωθεί γύρω από την υποψηφιότητα του Α. Σκυλίτση, ο οποίος –χωρίς το επίσημο χρίσμα- απέσπασε ποσοστό δημοτικής επιρροής 48,7% που υπερέβαινε, σύμφωνα με τη στατιστική εκτίμηση, κατά 5,8% την εκτιμώμενη (υποθετική) βουλευτική επιρροή της Ν.Δ.

 

Το 1982 (Α. Σκυλίτσης/Γ. Παπασπύρου) και το 1986 (Α. Ανδριανόπουλος/Γ. Παπασπύρου) οι δημοτικές εκλογές συνέκλιναν περισσότερο με τις βουλευτικές, χωρίς η επιλογή προσώπων να επηρεάσει σημαντικά το αποτέλεσμά τους (Πίνακας 2). Αντίθετα, οι δημοτικές εκλογές μετά το 1990 επηρεάστηκαν έντονα από τις επιλογές των υποψηφίων, αλλά και τις συμμαχίες και διασπάσεις των δύο μεγάλων κομμάτων (Πίνακες 1 και 2).

 

Από τον Πίνακα 2 προκύπτει ότι η επιλογή του Χ. Κεφάλα, το 1994, μείωσε την επιρροή της Ν.Δ. κατά 11,2% (κυρίως λόγω της διάσπασης Αγραπίδη). Αντίθετα, η επιλογή του Χ. Αγραπίδη, το 1998 και το 2002, αποδείχθηκε η πλέον επιτυχής για τη Ν.Δ. μέχρι σήμερα, καθώς εκτιμάται ότι διεύρυνε σε σημαντικό βαθμό (+5,8%) την επιρροή της. Ομως, το 2006, η υποψηφιότητα Αγραπίδη, ύστερα από οκτώ χρόνια στη δημαρχία του Πειραιά και υπό την επίδραση της διάσπασης Μελά (ο οποίος απέσπασε 5,6%), εκτιμάται ότι μείωσε κατά 11,2% την επιρροή της Ν.Δ.

 

Το 1990, το ΠΑΣΟΚ ωφελήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη συμμαχία του με τον ενιαίο ΣΥΝ και την επιλογή του Σ. Λογοθέτη (+20%), αλλά απώλεσε δυνάμεις το 1994 (-2,3%), εξαιτίας της διάσπασής του (Λογοθέτης-Παπασπύρου). Επίσης, το ΠΑΣΟΚ εκτιμάται ότι έχασε σημαντικό μέρος της βουλευτικής επιρροής του (-12,1%), λόγω των επιλογών του Χ. Φωτίου (1998) και του Μ. Μπετενιώτη (2002), ενώ αντίθετα, το 2006, η επιλογή του Π. Φασούλα αποδείχθηκε επιτυχής, καθώς αύξησε τη βουλευτική επιρροή του στον Πειραιά κατά 10,7%, οδηγώντας στην άνετη επικράτησή του από τον Α΄ γύρο.

 

Στις τελευταίες δημοτικές εκλογές του 2010, η επιλογή του Β. Μιχαλολιάκου εκτιμάται ότι μείωσε τη δημοτική επιρροή της Ν.Δ. κατά 6%, σε σχέση με την (υποθετική) βουλευτική της επιρροή. Η αισθητή πτώση της Ν.Δ. οφείλεται, κατά κύριο λόγο, στη διάσπαση Π. Μαντούβαλου. Είναι αξιοσημείωτο ότι, παρά το υψηλό ποσοστό που απέσπασε ο Π. Μαντούβαλος στον Α΄ γύρο (18,8%, έναντι 23,1% του Β. Μιχαλολιάκου), το μέγεθος της πτώσης της επιρροής της Ν.Δ. εκτιμάται σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από τις αντίστοιχες απώλειες (11,2%) που προκάλεσαν οι διασπάσεις Αγραπίδη (1994) και Μελά (2006). Η στήριξη του Π. Μαντούβαλου από τον ΛΑΟΣ (7,9% στον Δήμο Πειραιά στις Β2009) αποτελεί την πιθανότερη ερμηνεία, που είχε κερδίσει, για τις σχετικά μικρές απώλειες της Ν.Δ.

 

Στις βουλευτικές εκλογές του 2009, το ΠΑΣΟΚ κέρδισε την πλειοψηφία στον Δήμο Πειραιά με 37,7%, έναντι 29,9% της Ν.Δ. Εναν χρόνο αργότερα, ο υποψήφιός του στις δημοτικές εκλογές, Γ. Μίχας, θα συγκεντρώσει στον Α΄ γύρο ποσοστό μόλις 29,6%, διατηρώντας, ωστόσο, το προβάδισμα σε όλα τα εκλογικά διαμερίσματα του δήμου, με μοναδική εξαίρεση την Τερψιθέα (Χάρτης 1).

 

Η πτώση της επιρροής του ΠΑΣΟΚ, η οποία καταγράφηκε το 2010, αποτέλεσε την αφετηρία της πρωτοφανούς καθίζησης που υπέστη στις «διπλές» εκλογές του 2012. Με δεδομένη τη σταδιακή υποχώρηση των ποσοστών του, μετά την υπογραφή του Μνημονίου, είναι εξαιρετικά δύσκολο να απομονωθεί το μέρος εκείνο της πτώσης που οφείλεται πράγματι σε ενδεχόμενη αρνητική επίδραση της επιλογής του Γ. Μίχα, από τη σταδιακή πτώση της βουλευτικής επιρροής του, σε εθνικό επίπεδο. Προκειμένου να υπάρξει κάποια ένδειξη για την επίδρασή της, μπορεί να χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά ένας εμπειρικός υπολογισμός, ο οποίος στηρίζεται στη μεθοδολογία των «δεικτών ευαισθησίας». Η τελευταία στηρίζεται στη διαπίστωση ότι ανάμεσα στο εθνικό ποσοστό ενός κόμματος και στο ποσοστό που λαμβάνει τοπικά (κατά εκλογική περιφέρεια ή και δήμο) υφίσταται μια συστηματική σχέση, που μπορεί να εκτιμηθεί στατιστικά.[2]

 

Το «πείραμα» Σκυλίτση

 

Ο δείκτης ευαισθησίας που κατασκευάζεται για κάθε διοικητική μονάδα συνιστά ένα μέτρο του μεγέθους της συσχέτισης πανελλαδικού και τοπικού ποσοστού του κόμματος. Με βάση το εκτιμώμενο εθνικό ποσοστό του ΠΑΣΟΚ τον Νοέμβριο του 2010 (38,5%) και τον αντίστοιχο δείκτη ευαισθησίας, η εκλογική επιρροή του ΠΑΣΟΚ στον Πειραιά εκτιμήθηκε σε 35,7%.[3] Η μεγάλη πτώση του ΠΑΣΟΚ δεν είχε αρχίσει ακόμη και επομένως, η απώλεια της δημαρχίας από το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να αποδοθεί σε αυτήν. Επομένως, η αιτία της ήττας πρέπει να αναζητηθεί αλλού. Η απόκλιση του ποσοστού του Γ. Μίχα από την εκτιμώμενη βουλευτική επιρροή του ΠΑΣΟΚ στον Πειραιά, τον Νοέμβριο του 2010 [(-6,1%) 29,6%, από 35,7%] αποτελεί ένα εμπειρικό μέτρο της αρνητικής επίδρασης της επιλογής του ως υποψήφιου δημάρχου.

 

Μετά την αποτυχία του «πειράματος» Σκυλίτση (1978), η πλέον επιτυχής υποψηφιότητα για τη Ν.Δ. στον Δήμο Πειραιά υπήρξε στη Μεταπολίτευση εκείνη του Χ. Αγραπίδη (1998-2002), η οποία διεύρυνε ώς έναν βαθμό τη δημαρχιακή της επιρροή.

 

Από την άλλη πλευρά, η συμμαχική υποψηφιότητα του Σ. Λογοθέτη (1990) οδήγησε σε εκλογικό θρίαμβο, λαμβάνοντας το μέγιστο, μέχρι σήμερα, ποσοστό επιρροής υποψηφίου στον Πειραιά (Διάγραμμα 1).

 

Τέλος, η δημοτική αναμέτρηση του 2010 υπήρξε στην πραγματικότητα μάχη αδυνάμων. Και οι δύο υποψηφιότητες (Μίχας, Μιχαλολιάκος) δεν κατόρθωσαν να συσπειρώσουν επαρκώς ούτε καν τα κομματικά τους ακροατήρια, επιδεινώνοντας περαιτέρω την ίδια διαφαινόμενη αποδυνάμωση του παραδοσιακού δικομματισμού. Η μονομαχία του Β΄ γύρου υπήρξε αμφίρροπη και έληξε με οριακή επικράτηση του Β. Μιχαλολιάκου (με μόλις 1.817 ψήφους διαφορά, βλέπε και Χάρτη ).

 

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

 

[1] Η αναλυτική περιγραφή των υποδειγμάτων βρίσκεται στον τόμο «Βαρόμετρο 2006. Οι έρευνες κοινής γνώμης της public issue», Επιμέλεια Γ. Μαυρή, Αθήνα: Public Issue 2010, σσ. 295-310.

 

[2] Μαυρής Γ. & Γ. Συμεωνίδης (2005), «Μέθοδος εκτίμησης της κατανομής των βουλευτικών εδρών και των εκλογικών περιφερειών», στο «VPRC. Η κοινή γνώμη στην Ελλάδα 2004», Αθήνα: εκδ. Λιβάνη.

 

[3] Βλέπε σχετικά το άρθρο «Μπορεί οι 2 μονάδες των περιφερειακών εκλογών να αντιστοιχούν σε 9 μονάδες βουλευτικής επιρροής τον Δεκέμβριο;» στην ιστοσελίδα: http://www.publicissue.gr/1616/monades-2010/

 

Scroll to top