Του Δημήτρη Γκιώνη
Είχε πάει για δουλειά χαμηλά στην οδό Πειραιώς, και επιστρέφοντας κοντά μεσημέρι ζήτησε να τον αφήσουν στην πλατεία Ελευθερίας, γνωστότερη ως Κουμουνδούρου. Είχε τους λόγους του: Ηταν η περιοχή του – δεκαετία του ’50 και λίγο ’60 είχε περάσει τα παιδικά του χρόνια.
Καμιά σχέση με την πλατεία που ήξερε. Ερημιά, μερικοί να νταραβερίζονται, δυο κοιμούνταν στην κερκίδα του υποτυπώδους μικρού πέτρινου κυκλικού θεάτρου που έχει κατασκευαστεί, και σε μια γωνιά, γονατισμένος κάποιος, με τη μούρη στον τοίχο, να χτυπάει μια ένεση. Πάει, προ πολλού, το αγέρωχο νεοκλασικό του πρωθυπουργού Κουμουνδούρου, που στέγαζε το 9ο Γυμνάσιο Αρρένων Αθηνών – πάρκινγκ τώρα.
Προς το χειρότερο
Διασώζεται το νεοκλασικό, που βλέπει στην Πειραιώς, Δημοτικό Βρεφοκομείο – Ορφανοτροφείο για χρόνια, Δημοτική Πινακοθήκη τώρα. Εκεί απέξω τότε και η βρεφοδόχος, όπου ανώνυμοι γεννήτορες ακουμπούσαν τα μωρά που για διάφορους λόγους δεν μπορούσαν να κρατήσουν. Τα ίδια χρόνια, απέναντι λίγο πιο κάτω, οι φυλακές Χατζηκώστα -πολυκατοικία τώρα-, με τους έγκλειστους στα κάγκελα να βλέπουν και να τους βλέπουν.
Στο πίσω μέρος του Βρεφοκομείου, που έβλεπε στην πλατεία, το «Αναψυκτήριον-Μπαρ ο Κουμουνδούρος» (κάτι σαν το πάρκο στο Πεδίον του Αρεως, αλλά επί το λαϊκότερο), με τους διασκεδαστές της εποχής, κωμικοί κυρίως και τραγουδιστές στο πάλκο, και τους έχοντες το αντίτιμο για ένα ποτό, γλυκό ή παγωτό να βολεύονται στα τραπεζάκια έξω, και τους άνευ, ολόγυρα στο όρθιο.
Στο πλάι του Βρεφοκομείου δύο υπαίθρια παλαιοβιβλιοπωλεία-ντουλάπες, με τα απαραίτητα παζάρια με τους βιβλιόφιλους. Στο κέντρο της πλατείας, μια μεγάλη στρογγυλή δημοτική πισίνα, όπου συνταγμένα τα παιδιά, υπό την εποπτεία δημοτικών υπαλλήλων, τσαλαβουτούσαν, αφού πριν τραγουδούσαν ομαδικά ειδικό για την περίσταση άσμα. Μερικοί στίχοι: «Τι καλά περνάς / στα μπάνια όταν πας / και τούτο το χαρίζει ο δήμαρχος Κοτζιάς!» (ο και επί Μεταξά υπουργός). Εκεί κοντά και οι υπόγειες δημοτικές τουαλέτες (πάνε κι αυτές, όπως και οι της πλατείας Ομονοίας, Κλαυθμώνος, Συντάγματος, εξ ου και το κίτρινο στα χαμηλά κάποιων κτιρίων). Και στα γύρω της πλατείας περίπτερα, δυο από τα οποία στέκουν ακόμα.
Συνεχίζοντας τον περίπατο προς Ευριπίδου, εδώ, σε αντίθεση με τη διπλανή εξαθλιωμένη Σοφοκλέους, αντέχουν κάποιες μυρωδιές από τα παλιά: τα καταστήματα αλλαντικών και μπαχαρικών. Πάνε τα φτηνοξενοδοχεία και τα κορίτσια του αγοραίου, που έχουν μετακινηθεί προς Μεταξουργείο, αλλά υπερτερούν τα εξ Ανατολής φτωχομάγαζα και τα ρολά.
Προς το καλύτερο
Η Αθηνάς χωρίς μεγάλες αλλαγές. Στη θέση της, καλλωπισμένη πλέον η Βαρβάκειος, απ’ όπου όμως έχουν εκλείψει τα φαγάδικα, πλην ενός. Στην πεζοδρομημένη Αιόλου αντέχει ακόμη το λουκουματζίδικο «Ο Κρίνος», αλλά προχωρώντας αριστερότερα και μπαίνοντας στη στοά δίπλα από το Χρηματιστήριο που βγάζει στη Σταδίου, ούτε ένα μπουγατσατζίδικο ή λαϊκό ετοιματζίδικο. Ρολά και «ενοικιάζεται».
Θα είχε περιπατώντας να πει κι άλλα, στάθηκε όμως, για λόγους κυρίως συναισθηματικούς, στην πλατεία Κουμουνδούρου, που δεν χρειάζεται και πολλά να ξαναβρεί την ανθρώπινή της αίγλη. Δεν ανήκει (εννοώ ο περιπατητής) σ’ αυτούς που συμμερίζονται καταστροφικές και μη αναστρέψιμες προοπτικές. Γιατί υπάρχει το προηγούμενο ακμαίων κάποτε και υποβαθμισμένων στη συνέχεια περιοχών, που ξαναπήραν τ’ απάνω τους: τα χάλια της η περιοχή της Πλάκας για χρόνια, συνήλθε επί Μελίνας και Τρίτση. Το ίδιο και οι κάτω από Κεραμεικό, Γκάζι, και χαμηλότερα, κατά μήκος της οδού Πειραιώς περιοχές, που αργά αλλά σταθερά ζωντανεύουν.
Ακόμη ο αρχαιολογικός περίπατος – Αρεοπαγίτου (με το νέο Μουσείο Ακρόπολης) και Αποστόλου Παύλου (Θησείο) και η σχεδιαζόμενη πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, ώς κάτω, την πολύπαθη Ομόνοια, ώστε να εκλείψει η αγριευτική εικόνα της ερήμωσης και της εξαθλίωσης (ειδικότερα βράδια Σταδίου, Πανεπιστημίου, Ακαδημίας) του λεγόμενου ιστορικού κέντρου. Αφού δεν είναι δυνατό να ισοπεδωθεί η πόλη που κάθεται πάνω στα αρχαία και η πρωτεύουσα να πάει αλλού, ας συμμορφωθεί τουλάχιστον.
Νισάφι μ’ αυτή την καταστροφολογική ροπή. Ας θυμηθούμε τι έχουμε ακούσει τα τελευταία χρόνια: Νεκρή θάλασσα το Αιγαίο και γενικά η Μεσόγειος επειδή προέκυψαν κάποιοι ρύποι. Να μάθουμε να ζούμε με τους σεισμούς, επειδή είχαμε μερικά ταρακουνήματα. Θα διψάσουν οι Αθηναίοι, λόγω μιας περιόδου ξηρασίας και άλλα συφοριασμένα παρεμφερή.
Λίγη αισιοδοξία, βρε αδερφέ…
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Στο πλαίσιο
«Η Οπερα γίνεται. Η Ακαδημία;» ήταν ο τίτλος του βασικού κειμένου της σελίδας, 3-4-5 Ιανουαρίου. Οπου αναφερόμουν στις προσπάθειες της υψιφώνου Βάσως Παπαντωνίου για τη δημιουργία Ακαδημίας Λυρικής Τέχνης με το όνομα της ομοτέχνου της, Μαρίας Κάλλας. Και ποιος ο καταλληλότερος χώρος από το νεοκλασικό της οδού Πατησίων 61, όπου η ντίβα έζησε από το 1937 ώς το 1945;
Στην πρόταση της Παπαντωνίου και της εταιρείας, που δημιούργησε πριν από 17 χρόνια, περιλαμβανόταν και η δημιουργία κτιρίου για τη Λυρική Σκηνή, που χρόνια στεγάζεται με ενοίκιο στο Ολύμπια της οδού Ακαδημίας. Δεδομένου όμως ότι η Λυρική αποκτάει, με τη δωρεά του Ιδρύματος Νιάρχου, δική της στέγη στο Φαληρικό Δέλτα, και η προσπάθεια να ενταχθεί και η Ακαδημία στον ίδιο χώρο δεν ευοδώθηκε, απομένει ο δεύτερος στόχος.
Η επιμονή της Παπαντωνίου είχε τους καρπούς της. Πράγμα που καταφάνηκε στο γκαλά Οπερας, την περασμένη Κυριακή στο Ηρώδειο, το αφιερωμένο στην Κάλλας, τα έσοδα του οποίου θα διατεθούν για την αποκατάσταση του σπιτιού της ντίβας. Βασικοί συμπαραστάτες, Λυρική Σκηνή και Δήμος Αθηναίων – Aθανάσιος Θεοδωρόπουλος, Μύρων Μιχαηλίδης και Γιώργος Καμίνης, μεταξύ άλλων, στη συναυλία.
Ηταν όντως μια λαμπερή βραδιά, σ’ ένα κατάμεστο Ηρώδειο, με την ορχήστρα και τη χορωδία της Λυρικής Σκηνής, τους Ελληνες και ξένους καλλιτέχνες, που προσφέρθηκαν αφιλοκερδώς, υπό τη διεύθυνση του Λουκά Καρυτινού και τη Μαρία Ναυπλιώτου να προλογίζει. «Και θα λάβουνε τα όνειρα εκδίκηση», που λέει κι ο ποιητής.
ΚΑΙ… Δεν χρειαζόταν να έρθει εδώ η Lady Gaga. Την αντιγράφουν οι δικές μας κι από μακριά.
