Της Νόρας Ράλλη
Στην Αθήνα βρίσκεται σήμερα ο Σκοτσέζος Φίλιπ Κερ, συγγραφέας των μυθιστορημάτων «Η Τριλογία του Βερολίνου» (2012), «Μοιραία Πράγα» (2013) και του τελευταίου του, «Ανθρωπος χωρίς ανάσα» (από τις εκδόσεις «Κέδρος»). Γεννημένος στο Εδιμβούργο το 1956, σπούδασε νομικά και έγινε παγκόσμια γνωστός χάρη στη σειρά βιβλίων του με ήρωα τον ντετέκτιβ Μπέρνι Γκούντερ, από τις σημαντικότερες σειρές στον χώρο της σύγχρονης νουάρ αστυνομικής λογοτεχνίας. Ολη του η θεματολογία έχει ως βάση της τη Γερμανία των χρόνων της ναζιστικής κυριαρχίας. Στο τελευταίο του βιβλίο, ο Γκούντερ εργάζεται στο γερμανικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου και ερευνά αναφορές που κάνουν λόγο για την ύπαρξη ομαδικού τάφου στο δάσος του Κατίν.
• Ακούγεται περίεργο στη Γερμανία του Χίτλερ να υπάρχει Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου.
Ακούγεται σαν κάτι το αδύνατο, και όμως μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι υπήρχε, ως ανεξάρτητο τμήμα της Βέρμαχτ. Η Βέρμαχτ διαφύλαττε την πολιτική της ανεξαρτησία με νύχια και με δόντια. Και, αν το καλοσκεφτούμε, υπήρχε μια λογική σ’ αυτό: γνώριζαν πως οι Σύμμαχοι έκαναν έρευνα για γερμανικά εγκλήματα πολέμου. Οπως γνώριζαν πως και οι Σύμμαχοι έκαναν εγκλήματα πολέμου. Από την άλλη, ήθελαν ο πόλεμος να διεξαχθεί σύμφωνα με τους δικούς τους «κανόνες τιμής». Μπορεί να ακούγεται υποκριτικό, αλλά έτσι ήταν.
• Ο Πολωνός σκηνοθέτης Αντρέι Βάιντα, του οποίου ο πατέρας δολοφονήθηκε μαζί με άλλους 22.000 συμπατριώτες του στο δάσος του Κατίν, έκανε ολόκληρη ταινία για το θέμα («Κατίν», 2008). Ενώ η πλέον διαδεδομένη άποψη είναι πως η σφαγή διετάχθη από τον Λαβρέντι Μπέρια, τον αρχηγό των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών, υπάρχουν πολλοί που πιστεύουν πως έγινε από τους ναζί.
Με βεβαιότητα ήταν οι Ρώσοι. Και δεν ήταν ο Μπέρια, ήταν ο ίδιος ο Στάλιν που έδωσε την εντολή. Μισούσε θανάσιμα τους Πολωνούς ανέκαθεν. Οσοι αριστεροί ακόμη λατρεύουν τον Στάλιν, πρέπει να πάνε στο Κατίν. Τα περισσότερα εγκλήματα του Στάλιν δεν θα αποδειχθούν ποτέ. Ωστόσο, αυτό το ξέρουμε. Ακόμη και ο Γέλτσιν το παραδέχτηκε και απολογήθηκε γι’ αυτό.
• Πότε έγιναν οι πρώτες απόπειρες απομάκρυνσης ή και δολοφονίας του Χίτλερ;
Πάνω από 25 είναι οι απόπειρες δολοφονίας του. Κάποιες πριν ακόμη πάρει την εξουσία. Η πιο σοβαρή έγινε το 1938. Το έχει ομολογήσει και ο ίδιος, πως στάθηκε τυχερός και γλίτωσε. Βέβαια, τις θεωρούσε ισχυρές ενδείξεις πως πρέπει να γίνει ο απόλυτος εξουσιαστής. Αφού όλες απέτυχαν, έλεγε πως είναι έργο Θεού να παραμείνει.
• Πρόσφατα ανακοινώσατε πως το αμερικανικό δίκτυο HBO αγόρασε τα δικαιώματα της «Τριλογίας του Βερολίνου», με τον Τομ Χανκς ως παραγωγό και τον Μάικλ Φασμπέντερ ως υποψήφιο πρωταγωνιστή. Υπάρχει κάποια εξέλιξη;
Οχι ακόμη. Τόσο το τηλεοπτικό όσο και το κινηματογραφικό πρότζεκτ κινούνται με πολύ αργούς ρυθμούς.
• Πόσο καθαρή άποψη μπορούμε να έχουμε για τόσο πρόσφατα ιστορικά γεγονότα, όπως ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος;
Η εικόνα ξεκαθαρίζει μέρα με τη μέρα. Η ιστορία του, όπως έχει γραφεί έως τώρα, είναι ίσως ό,τι καλύτερο έχουμε. Για παράδειγμα, το βιβλίο του Αντριου Ρόμπερτς για τον Ναπολέοντα είναι εξαντλητικό: έπρεπε να διαβάσει 33.000 επιστολές του, κάτι που μόνο στην ψηφιακή εποχή μπορεί να γίνει. Προσωπικά, αρκεί να μπω στο Youtube και αμέσως βλέπω πώς ήταν το Βερολίνο το ’30 ή μια φωτογραφία του Γκέμπελς!
• Εβδομήντα χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο και δέκα μετά την Ενωμένη Ευρώπη των 28 και ήδη βλέπουμε αποσχιστικές τάσεις (Σκοτία, Καταλονία), αλλά και ακροδεξιά μορφώματα να μπαίνουν στα Κοινοβούλια. Πώς το αξιολογείτε;
Είναι το ίδιο ακριβώς πρόβλημα σε κάθε χώρα: η Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι πολίτες νιώθουν ανασφάλεια μέσα στην Ε.Ε. κι αυτή κάνει πως δεν καταλαβαίνει. Οι περισσότεροι «ακροδεξιοί» σήμερα δεν είναι παρά άνθρωποι που αρνούνται τις πολιτικές της. Και δεν βλέπουν άλλη εναλλακτική. Για παράδειγμα, η βαρόνη Αστον είναι η εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Μα, κανείς ποτέ δεν την ψήφισε για να είναι εκεί. Γιατί θα πρέπει να πει σε εμένα ποια μεταναστευτική πολιτική θα ακολουθήσω; Αυτό λένε όλα τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη και κερδίζουν τον κόσμο. Οχι πως τα επικροτώ ή τα δικαιολογώ. Απλά πιστεύω πως πρέπει να εγκύψουμε στα βαθύτερα αίτια της δημοφιλίας τους και να δώσουμε εναλλακτικές. Και κυρίως να απομακρύνουμε τις χώρες μας από τον αντιδημοκρατικό έλεγχο των απρόσωπων γραφειοκρατών της Ε.Ε.
• Στο πρόσφατο δημοψήφισμα στη Σκοτία ήσασταν ξεκάθαρα υπέρ της παραμονής στη Μ. Βρετανία. Είστε ευχαριστημένος με το αποτέλεσμα;
Είμαι. Αν και υπήρξε μεγάλη ρήξη ανάμεσά μας. Ο εθνικισμός είναι κάτι πραγματικά κακό. Οι άνθρωποι θα έπρεπε να ψάχνουν για τα κοινά τους σημεία και όχι να επικαλούνται τις διαφορές τους. Οι Σκοτσέζοι νομίζουν πως διαφέρουν πολύ από τους Αγγλους. Ωστόσο, αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα.
• Την τελευταία φορά που επισκεφθήκατε την Αθήνα, είχατε δηλώσει στην «Ελ Παΐς» πως τίποτε δεν λειτουργεί πια εδώ, πως όλα είναι μια καταστροφή. Πιστεύετε ότι κάτι μπορεί να αλλάξει;
Φυσικά και βλέπω μέλλον για τους Ελληνες, και μάλιστα δυναμικό. Πρέπει, όμως, να πάρετε τα πράγματα στα δικά σας χέρια. Είναι αλήθεια πως δομές και θεσμοί δυσλειτουργούν. Τότε το είπα για τους Σκοτσέζους, για να καταλάβουν πως δεν είναι τόσο χάλια όσο νομίζουν, ότι υπάρχουν και χειρότερα. Στη Μ. Βρετανία η ανεργία είναι 6% και στην Ελλάδα 27%. Πρέπει να βγείτε από την Ε.Ε. και να πείτε στην Αστον να πάει στον διάβολο. Τις αποφάσεις να τις παίρνουν πολιτικοί που εκπροσωπούν το σύνολο και δεν δέχονται εντολές από άλλους, μη εκλεγμένους καν, της Ε.Ε. Λατρεύω την Ελλάδα και είστε παράδειγμα για πολλά. Γι’ αυτό θέλω να έρχομαι ξανά και ξανά.
* Info: Ο Φίλιπ Κερ θα συναντήσει τους αναγνώστες του στο café του βιβλιοπωλείου Public στο Σύνταγμα, σήμερα, στις 20.30. Συζητούν μαζί του οι δημοσιογράφοι Αντώνης Πανούτσος και Μάκης Προβατάς.
