Ενα νέο βιβλίο-μαρτυρία για το στρατόπεδο Νταχάου
Του Δημήτρη Γκιώνη
Ο ιδρυτής των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Χάινριχ Χίμλερ
Είναι δυνατό, λες, 70 χρόνια μετά τη συντριβή του ναζισμού, να υπάρχει στην Ελλάδα, που τράβηξε τα πάνδεινα από τον αγκυλωτό, ένα μόρφωμα που κατάφερε να μπει στη Βουλή και μάλιστα μ’ έναν όχι και τόσο ευκαταφρόνητο αριθμό ψηφοφόρων; Φαίνεται πως είναι. Και η πιθανή εξήγηση (που δεν αφορά τόσο αυτούς που ψηφίζουν από περιστασιακή αγανάκτηση): υπήρχαν, υπάρχουν, στον βασικό πυρήνα τους αυτά τα νούμερα· απλώς δεν ήταν τόσο έντονα ορατά, καθώς βολεύονταν σε κάποιο «συγγενές» κόμμα. Διαφορετικά δεν θα στεκόταν εφτά χρόνια η χούντα, η μετά τη λήξη του εμφυλίου άγρια Δεξιά, ο δωσιλογισμός, η 4η Αυγούστου – και πάει (προς τα πίσω) λέγοντας (περισσότερα, πιο τεκμηριωμένα, στον Ιό του περασμένου Σαββάτου).
Ανθρωποι-αριθμοί
Εβδομήντα λοιπόν χρόνια από τότε, και στα χέρια μου έφτασε ένα επίκαιρο πόνημα: «Νταχάου – Προφορικές και επιστολικές μαρτυρίες». Συγγραφέας: Ελπιδοφόρος Ιντζέμπελης (εκδ. Μένανδρος 2014). Και είπα να σταθώ καθώς σκοπός, όπως αναφέρει στην εισαγωγή ο συγγραφέας, «εκτός από τη δημοσίευση των νέων στοιχείων και τη βοήθεια που αυτά θα προσφέρουν στους ερευνητές και στους αναγνώστες, είναι οι νέοι άνθρωποι να γνωρίσουν τις θηριωδίες που μπορεί να γεννήσει η ανθρώπινη διαστροφή, τη φρίκη του πολέμου και την αβίωτη καθημερινότητα των στρατοπέδων συγκέντρωσης».
Πρόκειται για ένα από τα πιο γνωστά στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί, «το πρώτο από αυτά που δημιουργήθηκε στην πόλη Νταχάου το 1933» (τόπος μνήμης σήμερα), γράφει προλογίζοντας η ιστορικός Τασούλα Βερβενιώτη. «Αποτέλεσε πρότυπο και για τα υπόλοιπα στρατόπεδα που φτιάχτηκαν στη συνέχεια, μάλιστα στη σχολή στελεχών του εκπαιδεύτηκαν πολλοί διοικητές ναζιστικών στρατοπέδων». Στη διάρκεια της… λειτουργίας του, «από το 1933 έως το 1945, που μπήκαν τα συμμαχικά στρατεύματα, “φιλοξένησε” πάνω από 200.000 ανθρώπους. Περίφημη έχει μείνει η επιγραφή πάνω στην κεντρική πύλη: “Arbeit macht frei” (Η εργασία απελευθερώνει). Μεταξύ των κρατουμένων υπήρξαν και Ελληνες, με σημαντικότερη προσωπικότητα τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη».
«Οι μαρτυρίες που συνέλεξα προτίμησα να είναι από κρατουμένους στο Νταχάου», γράφει ο Ιντζέμπελης. «Η διαμονή μου πέντε χρόνια στο Μόναχο και οι συχνές επισκέψεις μου στο Νταχάου με βοήθησαν να ενημερωθώ καλύτερα». Κι ας ολοκληρώσω την παρούσα αναφορά μου σε μερικές από αυτές τις μαρτυρίες, που συνοδεύονται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό:
Αδίστακτοι εγκληματίες
*«Στο Νταχάου το όνομά μας ήταν ο αριθμός μας. Το Νταχάου είχε πύργους με τέσσερα ταχυβόλα σε κάθε πύργο, συρματοπλέγματα με ρεύμα για να αποτρέπουν το ενδεχόμενο φυγής […] Σε αυτό το κολαστήριο δουλεύαμε ασταμάτητα. Δεν κοιμόμαστε καθόλου. Πολλές φορές αναγκαζόμαστε να πάμε στην τουαλέτα για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε πέντε λεπτά όρθιοι […] Κανείς δεν μπορεί να ξεχάσει την οσμή του θανάτου που γέμισε τα σπλάχνα μας στο Νταχάου».
*«Οι ναζί τα στρατόπεδα τα χρησιμοποίησαν πρώτα για εξουδετέρωση των πολιτικών τους αντιπάλων. Μετά, και αφού όλη η βιομηχανία τους μετατράπηκε σε πολεμική βιομηχανία και με τη ραγδαία αύξηση των πολιτικών κρατουμένων και τη συστηματική μεταφορά ομήρων απ’ όλες τις χώρες, έγιναν τα στρατόπεδα επιχείρηση πωλήσεως εργατικής δύναμης στους βιομήχανους. Οι ναζί θησαύριζαν. Αδίστακτοι εγκληματίες επιστήμονες χρησιμοποιούν κρατουμένους για πειραματόζωα στις έρευνές τους […] Επίσης στο Νταχάου και το Μπούχενβαλντ υπήρχαν εργαστήρια κατασκευής δερμάτινων ειδών από ανθρώπινο δέρμα!»
*«Πέθαιναν κατά χιλιάδες οι κρατούμενοι, από εξάντληση, σκορβούτο και πολλές αρρώστιες. Δεν τους ενδιέφερε όμως γιατί με ένα “μπλόκο” στην Κοκκινιά, στο Παρίσι, στο Κίεβο, στην Πράγα κ.λπ. αντικαθιστούσαν αμέσως την ανθρώπινη δύναμη για εργασία. Τους γερόντους, ανάπηρους και άλλους ανίκανους για εργασία τούς πέρναγαν από τους θαλάμους αερίων “και διά μέσου καμινάδας του κρεματορίου αφήνονταν ελεύθεροι”. Λεγόταν ότι στο Αουσβιτς στα κεφάλια των μικρών παιδιών έκανε σκοποβολή η χιτλερική νεολαία».
«Κατά την έρευνά μου για το Νταχάου, αλλά και για τα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης, διαπίστωσα πως στην ελληνική βιβλιογραφία υπάρχουν ελάχιστα σχετικά έργα», σημειώνει στον επίλογο ο συγγραφέας. «Η ισχνή βιβλιογραφία πρέπει να αποτελέσει εφαλτήριο ώστε να δουν το φως της δημοσιότητας νέες μελέτες, που θα προσκομίζουν νέα στοιχεία για τους Ελληνες που θυσιάστηκαν εκεί».
……………………………………..
Στο πλαίσιο
«Μετράνε τις πληγές τους», η δημοσιογραφική φράση-κλισέ, έπειτα από κάποια φυσική καταστροφή, όπως αυτή που βιώσαμε την περασμένη εβδομάδα – λες και μας έλειπε. Και ξανά μανά τι φταίει, ενώ ξέρουμε: Η απουσία υποδομών, τα φραγμένα ή ανύπαρκτα φρεάτια, τα μπαζωμένα ρέματα, η άναρχη δόμηση, τα αφανισμένα ποτάμια (οι αρχαίοι, μολονότι λιγότεροι, είχαν Κηφισό, Ιλισό, Ηριδανό, από τα οποία τι έχει απομείνει; Ενα ρυάκι στο Μοναστηράκι). Και ο μισός πληθυσμός της χώρας σ’ αυτή την πόλη-χαβούζα, που έκαναν άκριτα πρωτεύουσα…
Πενήντα χρόνια στη δημοσιογραφία, συν κομμάτι ιστορικός συγγραφέας, ο Γιώργος Λεονταρίτης, έχοντας δουλέψει και σε αρκετά έντυπα της Αριστεράς, καταγράφει τις εκτιμήσεις του στο νέο του βιβλίο «Η δημοσιογραφία και η λογοτεχνία της Αριστεράς – Αναζητώντας τη χαμένη Αριστερά» (εκδ. «Αγρα»). «Τα αριστερά έντυπα των παλαιών χρόνων που εμείς ζήσαμε δεν έχουν σχέση με τα σημερινά. Αλλες συνθήκες τότε, άλλοι άνθρωποι και άλλη ποιότητα», γράφει. Αξιοδιάβαστο.
Toν δημοσιογράφο και πρωτοπόρο Ελληνα συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Γιάννη Μαρή τιμά το Μορφωτικό Ιδρυμα της Ενωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών την ερχόμενη Τετάρτη 5 Νοεμβρίου, ώρα 19.30, στην αίθουσα εκδηλώσεων, Ακαδημίας 20. Ομιλητές: Βασίλης Βασιλικός, Γιώργος Λεονταρίτης, Νίκος Μπακουνάκης, Ριχάρδος Σωμερίτης. Κείμενα του Μαρή θα διαβάσει ο ενσαρκωτής στη μικρή οθόνη του αστυνόμου Μπέκα, του ήρωα των μυθιστορημάτων του συγγραφέα, ο ηθοποιός Ιεροκλής Μιχαηλίδης. Την εκδήλωση θα χαιρετίσει ο γιος του Μαρή, Α. Τσιριμώκος. Συντονιστής ο Κώστας Κ. Κάλφογλου.
ΚΑΙ… Ναι στις μαθητικές (όχι τις στρατιωτικές) παρελάσεις – για τα παιδιά, για τους γονείς (και όχι τους λεγόμενους επίσημους).
