Χρίστος Παπαγεωργίου
«Κρύβε λόγια»
[ποιήματα], εκδ. Κίχλη, σελ. 64
&
Λίνα Στεφάνου
«Ανοηταίνετε ησύχως!»
[ποιήματα], εκδ. Μελάνι, σελ. 62.
Του Χαράλαμπου Γιαννακόπουλου
Ενα από τα μυστήρια της ποίησης, που αποτελεί και τη μαγεία της, είναι ο τρόπος που ένα ποίημα, κάποτε, καταλαμβάνει εξαπίνης τον αναγνώστη και τον δένει με τη γοητεία του, προτού καλά καλά προλάβει εκείνος να βγάλει νόημα απ’ αυτό. Ετσι περίπου συμβαίνει με τη νέα ποιητική συλλογή (ένατη δημοσιευμένη από το 1977) του Χρίστου Παπαγεωργίου «Κρύβε λόγια». Ο αναγνώστης εισέρχεται διαβάζοντας τους στίχους σε έναν μαγικό κόσμο, στον οποίο όλα μπορεί να συμβούν και τίποτε δεν είναι αδύνατον: «Εχω λίγο χρόνο ακόμη / Ας τον εκμεταλλευτώ / Παίρνω το μπρίκι του καφέ / Και φτιάχνω ένα ποίημα στη γεύση / Ανάβοντας μια τσουκνίδα / Ρίχνοντας τη στάχτη στη λεκάνη της τουαλέτας / Φορώ παλτό και πουκάμισο λερωμένο / Γιατί η βροχή γλίστρησε στο παρκέ». Μα παρ' όλο το αναποδογύρισμα της λογικής και την εξάρθρωση των νοημάτων, παρ' όλη την αινιγματικότητα πολλών εικόνων και την κρυπτικότητα πολλών αναφορών, ό,τι μένει στο τέλος είναι εκείνο το είδος της ποίησης που προσφέρει στον αναγνώστη την ουσιαστικότερη γνώση της πραγματικότητας που μπορεί κάποιος να ζητήσει.
Ο Χρίστος Παπαγεωργίου χτίζει έναν κόσμο με υλικά του την υπερρεαλιστική τόλμη και ελευθεριότητα, το χιούμορ σε όλες του τις διαβαθμίσεις (από την ειρωνεία και τον σαρκασμό μέχρι το μαύρο χιούμορ, το ανέκδοτο και την πλάκα), το ξάφνιασμα και την παραδοξολογία, την ταχύτητα και τη λιτότητα. Ο αναγνώστης ήδη από το πρώτο ποίημα προειδοποιείται για τα αναπάντεχα συναπαντήματα που μπορεί να του τύχουν: «Οταν μπεις / Κλείσε όλα τα φώτα σαν σε γιορτή». Ο,τι ακολουθεί είναι εικόνες του κόσμου μας γυρισμένου το μέσα έξω, έτσι που να φαίνονται οι ραφές του, αναμνήσεις του ποιητή από το παρελθόν του στην ελληνική ενδοχώρα, αυτοβιογραφικές αναφορές, ειδήσεις από την πραγματικότητα έξω από το παράθυρό μας, πολιτικές και υπαρξιακές συνδηλώσεις: «Γιατί ο καιρός άγριος όσο ποτέ / Θα κυλήσει πάνω απ’ την πόλη / Σαν ταχυδρόμος ειδήσεων κακών / Σαν πολική αρκούδα / Σαν εμένα / Το αθώο σπουργίτι που τσιμπολογά / Τα ψίχουλα στο περβάζι του παραθύρου».
Στον ίδιο κόσμο, αλλά ανάμεσα σε δύο ψυχικές καταστάσεις, κινείται και η Λίνα Στεφάνου στη νέα της ποιητική συλλογή, με τον απρόσμενο τίτλο «Ανοηταίνετε ησύχως!». Εχουν προηγηθεί, να θυμίσω, δύο ακόμη συλλογές και ένα μυθιστόρημα. Στο τωρινό της βιβλίο, από τη μία πλευρά βρίσκεται η Ελλάδα της κρίσης, η οποία κρίση μάλιστα μοιάζει συχνά να αποκτά ευρύτερες και τρομακτικές διαστάσεις, και από την άλλη πλευρά, και ταυτόχρονα, η μόνη πραγματικότητα που έχει τη δύναμη να αντιταχθεί σε όλα αυτά, η ομορφιά, ο έρωτας, η καλλιτεχνική δημιουργία: «Η χαρά του θαλασσινού αέρα / στο κρεβάτι μου / Η μυρωδιά των καλοκαιρινά σιδερωμένων / φρεσκοπλυμένων σεντονιών / Οι σελίδες του βιβλίου / που τρίζουν ολοκαίνουριες καθώς τις γυρνάς / Εσύ».
Η κρίση όμως είναι παρούσα και σφοδρή και η ποιήτρια τη βιώνει και την αποδίδει με μεγάλη ένταση και συναισθηματική φόρτιση. Αλλοτε προσδίδοντας μυθικές διαστάσεις στην έτσι κι αλλιώς ζοφερή πραγματικότητα, «Ηταν μια εποχή / που από τα ανοιχτά παράθυρα / έβρεχε ανθρώπους στη γη», και άλλοτε με μια σχεδόν δημοσιογραφική γλώσσα, που κάποιες φορές δεν αποφεύγει τα στερεότυπα, τονίζοντας ίσως έτσι το πολιτικό της μήνυμα, αλλά αδυνατίζοντας, νομίζω, την ποιητική δραστικότητα του λόγου: «Τις πρώτες δειλές αυτοκτονίες / ακολούθησε κύμα ολόκληρο / Μια μακριά σειρά / από ηθικούς αυτουργούς κι ιδανικούς αυτόχειρες».
Η απάντηση της ποιήτριας στους σκοτεινούς αυτούς καιρούς που βιώνει η Ελλάδα και ο κόσμος ολόκληρος (ο οποίος μοιάζει κάποτε να έχει πράγματι απορρυθμιστεί) είναι ο έρωτας, που με ένα φιλί επουλώνει τις πληγές και τον θάνατο· είναι η αγάπη που με χάδια μπορεί να μας θυμίσει τον δρόμο μας· είναι η τέχνη, αυτό το επαναλαμβανόμενο θαύμα, και το ταξίδι, η φύση, τα χρώματα της άνοιξης, η αγάπη, το πάθος – όλα τα μέσα που διαθέτει ο άνθρωπος για να αξιωθεί τη μαγική εκείνη στιγμή «που θα συμπέσουν ο εαυτός σου από το παρελθόν, ο εαυτός σου από το παρόν, κι ο εαυτός σου από το μέλλον». Στην απόδοση αυτών ακριβώς των όχι και τόσο σπάνιων, ευτυχώς, στιγμών της ζωής μας και στην ικανότητα να τις προκαλέσει στον αναγνώστη βρίσκεται η πραγματική δύναμη της ποίησης της Λίνας Στεφάνου.
