→ΝΟΡΒΗΓΙΑ Στις σημερινές εκλογές όλα δείχνουν ότι η κεντροαριστερή κυβέρνηση θα μας αποχαιρετήσει και θα αναλάβει τα ηνία της χώρας ένας κεντροδεξιός συνασπισμός
Της Ελλης Πάνου
Πανέμορφα φιορδ, τοπία που κόβουν την ανάσα και βουνά από μετρητά: δεν πρέπει να έχουν πολλές έγνοιες οι Νορβηγοί πηγαίνοντας σήμερα στις κάλπες για να εκλέξουν νέα Βουλή. Ωστόσο, σύμφωνα με όλες τις δημοσκοπήσεις, ετοιμάζονται να αλλάξουν «πλευρό» και να στείλουν στα έδρανα της αντιπολίτευσης το Εργατικό Κόμμα του απερχόμενου πρωθυπουργού Γεν Στόλτενμπεργκ, παρά τα 8 χρόνια ευημερίας και σταθερότητας που έζησαν υπό την ηγεσία του και παρά τούς, κατά γενική ομολογία, επιδέξιους χειρισμούς του μετά την πολύνεκρη επίθεση με δράστη τον ακροδεξιό Αντερς Μπρέιβικ το 2011. Τι τους προβληματίζει τώρα; Η διόγκωση του γραφειοκρατικού δημόσιου τομέα και η πιθανότητα να μη γίνεται σωστή διαχείριση του εθνικού πλούτου.
Ετσι, το φαβορί αυτή τη φορά είναι η… «Μέρκελ της Νορβηγίας», η αποκαλούμενη και «Σιδηρά Ερνα». Εχοντας πρότυπο κατ’ αρχάς τη Μάργκαρετ Θάτσερ, η Ερνα Σόλμπεργκ, επικεφαλής του Συντηρητικού Κόμματος, έχει πράγματι πολλά κοινά με τη Μέρκελ. Οπως επισημαίνουν οι «Financial Times»: και οι δύο είχαν αντιπάλους χαρισματικούς κεντροαριστερούς ηγέτες (τον Σρέντερ και τον Στόλτενμπεργκ αντίστοιχα, οι οποίοι κυβέρνησαν επί δύο θητείες) και οι δύο θεωρούνται αουτσάιντερ, που ξεκίνησαν την καριέρα τους μακριά από τα κέντρα εξουσίας των κομμάτων τους (η Σόλμπεργκ δεν γεννήθηκε στο Οσλο αλλά στις δυτικές ακτές της Νορβηγίας, όπως η Μέρκελ στην Ανατολική Γερμανία) και οι δύο έχουν σαφές προβάδισμα στις δημοσκοπήσεις όλο το καλοκαίρι.
Η «Σιδηρά Ερνα» μεταμόρφωσε τους Συντηρητικούς, υποστηρίζει ο πολιτικός σχολιαστής Φρίθχοφ Τζάκομπσεν, και «από κόμμα της ελίτ του Οσλο το επικέντρωσε περισσότερο στη δυτική περιφέρεια της Νορβηγίας, εκεί όπου βρίσκονται οι μεγάλες βιομηχανίες», διεκδικώντας την πρωτιά στις κάλπες για πρώτη φορά από το 1924, για το κόμμα της που συγκέντρωσε μόλις 17,2% στις προηγούμενες εκλογές.
Μικρότερη κυβέρνηση, χαμηλότερους φόρους, αύξηση δαπανών στην περίθαλψη και μεταρρυθμίσεις για τις υποδομές πρεσβεύει η κ. Σόλμπεργκ, που υπόσχεται περισσότερο ρεαλισμό στην κυβέρνηση, με ενθάρρυνση των συμπράξεων ιδιωτικού και δημόσιου τομέα. «Είμαστε ένα φιλελεύθερο συντηρητικό κόμμα, δεν κάνουμε επαναστάσεις» παραδέχθηκε σε συνέντευξή της, υπογραμμίζοντας ότι ο πυρήνας της πολιτικής της είναι η σταθερότητα και η μεγαλύτερη συνεργασία με την Ε.Ε. Ανάλογα με τους συμβιβασμούς που θα αναγκαστεί να κάνει για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνασπισμού -πιθανότατα με το ξενοφοβικό Κόμμα της Προόδου και τους Χριστιανοδημοκράτες- η Σόλμπεργκ δηλώνει ότι θέλει να φροντίσει για το μακρινό μέλλον όταν τα έσοδα από το πετρέλαιο δεν θα διασφαλίζουν πια την ευμάρεια της χώρας. Ετσι, σχεδιάζει να επενδύσει περισσότερα στην εκπαίδευση και την έρευνα και ειδικά στους τομείς των επιστημών και των μαθηματικών, να βελτιώσει τις υποδομές για να ενισχύσει την παραγωγικότητα, να διευκολύνει την έλευση εξειδικευμένων πτυχιούχων μεταναστών και να περιορίσει αντίστοιχα την είσοδο στη Νορβηγία ανειδίκευτων και μεταναστών που ζητούν πολιτικό άσυλο, να μειώσει τις λίστες αναμονής στα νοσοκομεία, παραδίδοντας τομείς παροχής υπηρεσιών σε ιδιώτες.
Οικονομικές διαφωνίες
Με τέτοιες απόψεις -απάντησε ο αντίπαλός της, Γενς Στόλτενμπεργκ- και δεδομένης της έλλειψης συναίνεσης με τα υπόλοιπα κόμματα του δεξιού στρατοπέδου στα θέματα της οικονομικής πολιτικής, το Συντηρητικό Κόμμα μπορεί να οδηγήσει τη χώρα σε μια περίοδο αχαλίνωτων δαπανών, που έτσι κι αλλιώς σημειώνουν μεγάλη αύξηση τα τελευταία χρόνια. Ηδη ο προϋπολογισμός από 102 δισ. δολάρια που ήταν το 2005 αγγίζει πλέον τα 165 δισ. δολάρια, με το μεγαλύτερο μέρος της αύξησης αυτής να καλύπτει την πρόσληψη κι άλλων δημοσίων υπαλλήλων, αλλά και την άνοδο των μισθών, κατά μέσο όρο 4,1% τα τελευταία 9 χρόνια. Με τον πληθωρισμό να κυμαίνεται στο 2%, το καθαρό δημόσιο χρέος να είναι μηδενικό και τα χαμηλά επιτόκια να έχουν τονώσει την κατανάλωση, το τεράστιο κρατικό επενδυτικό ταμείο, το μεγαλύτερο στον κόσμο με «περιουσία» 816 δισεκατομμύρια δολάρια, έχει αναδείξει τη μικρή σκανδιναβική χώρα των 5 εκατομμυρίων κατοίκων σε μια μεγάλη επενδυτική και αποταμιευτική δύναμη, με μικρά προβλήματα: η χρηματοδότηση από τις τράπεζες ρέει εύκολα και σε αφθονία για όποιον έχει έναν καταθετικό λογαριασμό στην τράπεζα και μια σύμβαση εργασίας, η ανεργία είναι σχεδόν ανύπαρκτη αφού κυμαίνεται λίγο πάνω από το 3% και οι μισθοί στον βιομηχανικό τομέα είναι περίπου 70% υψηλότεροι από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες. Τι ενοχλεί λοιπόν τους Νορβηγούς; Οι λακκούβες στους δρόμους, η αναμονή στα νοσοκομεία, το σιδηροδρομικό δίκτυο που χρειάζεται εκσυγχρονισμό, η υψηλή φορολογία που αποτελεί φρένο στον ανταγωνισμό και ο κίνδυνος της τρομοκρατίας, που στοιχειώνει τη χώρα μετά το μακελειό, με τους 69 νεκρούς στο νησί Ουτόγια και το Οσλο πριν από δύο χρόνια.
Αυτή η επίθεση η πλέον αιματηρή εν καιρώ ειρήνης στην ιστορία της χώρας κινητοποίησε πολιτικά 27 από τους επιζώντες, που έχουν θέσει υποψηφιότητα στις σημερινές εκλογές. Ενας από αυτούς, ο 29χρονος Βέγκαρντ Γουένσλαντ, που διεκδικεί μια έδρα με το Λαϊκό Κόμμα, λέει πως με αφορμή την τραγωδία που έζησε, θέλει να ανοίξει τη συζήτηση στη Βουλή για τη λήψη μέτρων κατά της τρομοκρατίας, χωρίς να κλείσουν τα σύνορα για τους μετανάστες, κάτι που επιδιώκει εμμέσως το «Κόμμα της Προόδου», το οποίο, εάν κερδίσει η «Σιδηρά Ερνα» τις εκλογές, αναμένεται να μπει πρώτη φορά στην κυβέρνηση.
