«Κολλητός του Πικάσο και συνοδοιπόρος του, δεν είχε το δικό του ταλέντο -ή του Νταλί- να προβάλλει τον εαυτό του. Ηρθε η εποχή που η Γαλλία θα βάλει τον εσωστρεφή, διακριτικό ζωγράφο στην κορυφαία θέση που του αρμόζει

Παρίσι Της Ηρας Φελουκατζή

Με ένα φιλόδοξο αφιέρωμα στον Ζορζ Μπρακ, κορυφαίο καλλιτέχνη του 20ού αιώνα, ξεκίνησε τη χειμερινή σεζόν το μεγάλο παρισινό Μουσείο Grand Palais. Για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια παρουσιάζεται στη γαλλική πρωτεύουσα ένα πανόραμα που προβάλλει συνολικά το έργο του διάσημου ζωγράφου και δίνει νέα προσέγγιση στη δημιουργία του.

Ζωγράφος, γλύπτης, χαράκτης, πρωτοπόρος εφευρέτης του κυβισμού μαζί με τον Πικάσο και του κολάζ, ο Μπρακ σημάδεψε τις εξελίξεις της σύγχρονης τέχνης. Το Γκραν Παλέ προτείνει στο πλατύ κοινό μια ευρύτερη γνωριμία με τον καλλιτέχνη, που έφτασε στο απόγειο της δόξας του μεταπολεμικά, αλλά τα τελευταία χρόνια της ζωής του έζησε ένα κενό. Σήμερα θεωρείται «παραγνωρισμένος επαναστάτης». Η έκθεση «Ζορζ Μπρακ» φιλοξενεί 238 πίνακες, γκραβούρες, γλυπτά, σχέδια, κείμενα, χειρόγραφα και αναφορές στο έργο του.

Παρουσιάζονται όλες οι περίοδοι δημιουργίας του Μπρακ. Από τον φοβισμό μέχρι τους ύστατους πίνακές του στο ατελιέ του. Ετσι, ο επισκέπτης μπορεί να παρακολουθήσει το ιστορικό της καλλιτεχνικής του εξέλιξης, αλλά και να ανακαλύψει ανέκδοτα ντοκουμέντα και φωτογραφίες. Ενα τμήμα της έκθεσης είναι αφιερωμένο στο έργο του Μπρακ ιδωμένο μέσα από τον φακό γνωστών φωτογράφων.

Ο ζωγράφος συνδέθηκε με πολυάριθμους διάσημους καλλιτέχνες, λογοτέχνες και διανοούμενους της εποχής του. Τα δημοσιεύματα του γαλλικού Τύπου δίνουν έμφαση στην προσωπικότητά του, ένα προφίλ του «ήσυχου ήρωα» ή του «αντι-ήρωα». Επισημαίνουν ότι είχε μεγάλη φινέτσα, διακριτικότητα, αυτοκυριαρχία, σοβαρότητα. Ηταν σιωπηλός και εσωστρεφής. Δεν επιδίωκε κοσμικότητες και επιδείξεις, όπως ο Πικάσο ή ο Νταλί. Ισως αυτός είναι ο λόγος που το έργο του δεν προβλήθηκε όσο του άξιζε. Η πατρίδα του, η Γαλλία, επανορθώνει τώρα γι' αυτή την παράλειψη.

Ο Ζορζ Μπρακ γεννήθηκε στην πόλη Αρζαντέιγ, κοντά στο Παρίσι. Ο πατέρας του και ο παππούς του ήταν μπογιατζήδες, ζωγράφοι-διακοσμητές. Ο νεαρός Ζορζ έμαθε από πολύ νωρίς όλα τα μυστικά τους για κατασκευές και εξωραϊσμούς. Το 1900 εγκαθίσταται στο Παρίσι για να κάνει σπουδές ζωγράφου-διακοσμητή. Ανακαλύπτει την έκφραση των «fauves» σε μεγάλες παρισινές εκθέσεις. Αρχίζει να ζωγραφίζει στο στιλ του Πολ Σεζάν, που ήταν το «μοντέλο» του. Ο ίδιος εκμυστηρεύεται: «Δεν είχα τη φιλοδοξία να γίνω ζωγράφος. Αλλά το 1907, όταν έργα μου που παρουσιάστηκαν στο Salon des Indépendants βρήκαν απήχηση και πουλήθηκαν, σκέφτηκα ότι αυτός ήταν ο δρόμος που έπρεπε να ακολουθήσω». Η απόφασή του συνδέεται και με τη γνωριμία του την ίδια χρονιά με τον Πάμπλο Πικάσο, τον οποίο του σύστησε ο ποιητής Γκιγιόμ Απολινέρ.

Ο Πικάσο εργάζεται τότε πάνω στο θέμα «demoiselles d’Avignon». Ο Μπρακ εμπνέεται από αυτή την έκφραση και δίνει μια εικαστική απάντηση στον νέο του φίλο, δημιουργώντας τον πίνακα «Το μεγάλο γυμνό». Πρόκειται για ένα καλλιτεχνικό πείραμα, γιατί οι φιγούρες είναι σπάνιες στο έργο του Μπρακ. Οι δύο καλλιτέχνες θα γίνουν αχώριστοι. Συμβαδίζουν στην καλλιτεχνική πρωτοπορία. Ο ένας θαυμάζει τον άλλο. Ωστόσο, κάτω από τη φιλία τους κρύβεται ένας δημιουργικός ανταγωνισμός. Ο Μπρακ αναφέρει σχετικά: «Είμαστε σαν τους αλπινιστές. Ο ένας τραβάει τον άλλο ψηλότερα». Βαδίζουν στον ίδιο δρόμο μέχρι το 1913. Αργότερα ο καθένας ακολουθεί διαφορετική κατεύθυνση.

Ο Μπρακ διαφοροποιεί τις εικαστικές του αναζητήσεις. Μετά τα τοπία και τη γεωμετρική κυβιστική απεικόνιση της φόρμας, εφευρίσκει το κολάζ. Κολλάει πάνω στον πίνακα χαρτιά, απομιμήσεις ξύλου, διάφορες ύλες, που συνδυάζει με συνθέσεις, σχέδια, χρώματα και λέξεις.

Στον πόλεμο του 1914 τραυματίζεται πολύ σοβαρά. Μόνο το 1917 ξαναπιάνει το πινέλο στα χέρια του. Κλεισμένος στο ατελιέ του ζωγραφίζει νεκρές φύσεις και σκοτεινές φιγούρες, μαύρα ψάρια. Μεταπολεμικά, το φημισμένο έργο του «Η μουσικός» δείχνει μια εντυπωσιακή επιστροφή του στη χρωματική αναζήτηση. Το χρώμα παίζει με τις φόρμες, με τα αντικείμενα, δίνει ενέργεια και χαρούμενη παρόρμηση. Οι πίνακές του δονούνται στους ρυθμούς της μουσικής του φίλου του Ερίκ Σατί. Οι φόρμες του χορεύουν μέσα στον χώρο και τον χρόνο.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο Μπρακ ξαναγυρίζει στην απεικόνιση της φύσης. Ζωγραφίζει γαλήνια τοπία, γη, ουρανό, σύννεφα. Τα ύστατα έργα του δείχνουν γιγάντια πουλιά που διασχίζουν το δωμάτιο, το λευκό φόντο του πίνακα, και μας απογειώνουν πέρα από το ορατό, υπερβαίνοντας την υλική διάσταση της ζωής.

Info:διάρκεια μέχρι 6 Ιανουαρίου

www.ira-feloukatzi.fr