Η καλλιτεχνική εξόρμηση του Μπάνκσι στη Νέα Υόρκη, που θα κρατήσει όλον τον Οκτώβριο, είναι από τα πιο hot γεγονότα των ημερών. Ο πιο διάσημος street artist του κόσμου έκανε τους δρόμους της ατελιέ και γκαλερί. Ζωγραφίζει κάθε μέρα σε μια γωνιά τους κι ένα έργο. Βάφτισε το πρότζεκτ «Better Out Than In» (Καλύτερα Εξω παρά Μέσα).
Δυστυχώς, όμως, η τέχνη του είναι από τη φύση της ευάλωτη. Ετσι το πρώτο του έργο, που είδε το νεοϋορκέζικο φως την 1η Οκτωβρίου στο 18 της Allen Street στην Chinatown, επέζησε μόνο λίγες ώρες. Καλύφτηκε με λευκό χρώμα. Εδειχνε, πάντως, δυο πιτσιρίκια, ανεβασμένο το ένα πάνω στο άλλο, να προσπαθούν να… κλέψουν ένα κουτί μπογιά ζωγραφισμένη σε πινακίδα, που έγραφε: «Graffiti is a crime».
Ευφυής η πρώτη κίνηση του Μπάνκσι. Από κει και πέρα άρχισε το κυνήγι του θησαυρού, να δουν οι πιστοί του το γκραφίτι της μέρας, πριν σβηστεί ή αλλοιωθεί. Για παράδειγμα, το έργο της 3ης Οκτωβρίου έδειχνε ένα σκυλάκι με σηκωμένο το πίσω πόδι του να κατουράει σε μια πυροσβεστική αντλία που του μουρμούραγε: «με συμπληρώνεις». Κάποιος του πρόσθεσε ένα περιλαίμιο. Πάλι καλά.
Ο Μπάνκσι πήρε, πάντως, κάποια μέτρα για την επιβίωση των έργων του. Εστησε το σάιτ http://www.banksy.co.uk, στο οποίο ανεβαίνουν όλα. Μόνο μια μέρα πρωτοτύπησε. Δεν υπήρχε εικόνα, αλλά ένα σατιρικό βιντεάκι του YouTube (http://www.youtube.com/watch?v=FsF3HspQY6A): δύο Αφγανοί αντάρτες έριχναν με μπαζούκας στον Ντάμπο, το ιπτάμενο ελεφαντάκι!
Εχει και πιο κλασικές μεθόδους. Προμηθεύει τους περαστικούς με… ηχητικό οδηγό. Κάτω από κάθε γκραφίτι υπάρχει ένα τηλεφωνικό νούμερο, στο οποίο προσθέτεις τη δίεση (#) και την ημερομηνία. Το παίρνεις χωρίς χρέωση και ακούς. Στον σκύλο που έκανε το πιπί του, μια γλυκερή φωνή έλεγε: «Μήπως κοιτάτε ένα από τα μεγαλύτερα αριστουργήματα του 21ου αιώνα; Εάν ναι, βρίσκεστε σε λάθος μέρος. Θα έπρεπε να βλέπετε ένα σκύλο που κατουράει μια πυροσβεστική αντλία».
Υπάρχει κι ένα έργο του, που κάνει τσάρκες στη Νέα Υόρκη. Ο Μπάνκσι μετέτρεψε την καμπίνα φορτηγού της General Motors σε κήπο του Παραδείσου, με γιαπωνέζικα γεφυράκια, ουράνια τόξα και καταρράκτες…
Πλάκα πλάκα, η επέλαση υψηλής τέχνης του Μπάνκσι έβαλε τους Αμερικανούς σε περισυλλογή. Μήπως πρέπει να προστατεύονται σαν δημόσια έργα τέχνης ακόμα και τα παράνομα γκραφίτι; Δύσκολο. Μπορεί να γίνει κατά περίπτωση. Το ωραιότερο το είπε στην «Γκάρντιαν» η Εϊμι Αντλερ, καθηγήτρια Δικαίου της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης: «Το πραγματικό πρόβλημα είναι η ειρωνεία που υπάρχει στη σωτηρία των γκραφίτι. Με το να προσπαθούμε να τα σώσουμε πάμε κόντρα στο ήθος της ανατρεπτικής κουλτούρας του δρόμου».
Επιμ. Β. Γεωργ.
