Ο γνωστός σκηνοθέτης θα ανέβαζε, έπειτα από πρόταση του ίδιου του καλλιτεχνικού διευθυντή, την «Κόλαση» του Δάντη. Ενα από τα σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα της σεζόν. Επειτα από μια απίστευτη σειρά καθυστερήσεων και παλινωδιών της διεύθυνσης, η παράσταση μετατέθηκε για τον… Ιούνιο ή του χρόνου ή στο Ιδρυμα Κακογιάννη!
Της Εφης Μαρίνου
Μύλος ή μάλλον της κολάσεως στο Εθνικό Θέατρο. Η «Θεία Κωμωδία», που ο ίδιος ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Σωτήρης Χατζάκης παρήγγειλε στον Δημήτρη Μαυρίκιο και ανακοίνωσε με περηφάνια στο πρόγραμμα της σεζόν, διαλύθηκε εις τα εξ ων συνετέθη…
Ο σκηνοθέτης δηλώνει θλιμμένος για μια δουλειά που έμεινε στη μέση: «Μα θα τελειώσω τη μετάφραση. Ψάχνω μάλιστα πού να τη βγάλω σε βιβλίο ή audiobook», μας είπε. «Πιο πολύ στενοχωριέμαι για τους συνεργάτες μου, ειδικά για τους νέους ηθοποιούς που γνώρισαν το επάγγελμα μέσα από μια τραυματική εμπειρία. Εκείνους πρώτα σκεφτόμουν κάθε που στριμωχνόμουν και υποχωρούσα απέναντι στο Εθνικό. Ομως δεν πήγαινε άλλο: πίεση, γκρίνια και ασάφεια οδηγούν σε κακά αποτελέσματα, ειδικά όταν ο παραγωγός σε αφήνει «μετεξεταστέο» για του χρόνου, δηλαδή άνεργο για τη σεζόν για την όποια σε «έκλεισε». Επρεπε να τους προστατέψω. Ολα έδειχναν ότι τα χειρότερα ακόμα δεν ήρθαν…».
Από την πλευρά του Σωτήρη Χατζάκη δεν έχουμε επίσημη ενημέρωση. Μαθαίνουμε όμως ότι αναζητούσε μέχρι τέλους χορηγό για την «Κόλαση», αλλά το «τελεσίγραφο» του Μαυρίκιου ανέκοψε τις προσπάθειές του. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού επιμένει ότι η μετάθεση της πρεμιέρας αφορούσε μόνον ένα μήνα, ενώ το έργο θα ήταν εναρκτήριο στην επόμενη σεζόν. Επίσης θεωρεί ότι η κατά 10% περικοπή της επιχορήγησης ανέτρεψε τους υπολογισμούς του. Υπενθυμίζει και τη χασούρα του καλοκαιριού, αφού οι παραστάσεις δεν πήγαν καλά εισπρακτικά.
Ανεργοι 30 ηθοποιοί
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος με πολυσέλιδη επιστολή του περιγράφει καρέ-καρέ την περιπέτεια της «Κόλασης», του πρώτου έργου της τριλογίας του Δάντη, που θα ανέβαινε τον Μάρτιο στην Κεντρική Σκηνή.
«Τον περασμένο Μάιο o κ. Χατζάκης μού πρόσφερε το παρθενικό του ραντεβού ως διευθυντή του Εθνικού. Του ετοίμασα δυο συνετές προτάσεις, πριν πάω στο σπίτι της άγνωστής μου τότε κ. Δρίνη, όπου θέλησε να συζητήσουμε, παρούσης της οικοδέσποινας, μιας άλλης άγνωστής μου κυρίας και της κ. Μπαξεβάνη».
Ο Σ. Χατζάκης δεν ενδιαφέρεται, όμως, για τις προτάσεις του. Του ζητά να αναλάβει τη μετάφραση της «Θείας Κωμωδίας» του Δάντη καθώς και τη σκηνοθεσία τριών έργων για την κεντρική σκηνή: Η «Κόλαση» τον Μάρτιο του 2014, το «Καθαρτήριο» το 2015 και ο «Παράδεισος» το 2016. Στις επιφυλάξεις του Μαυρίκιου για την τολμηρότητα του εγχειρήματος, απαντά: δεν θα ανακοινωθεί το πρόγραμμα αν δεν υπογράψουμε όλοι!
Ο σκηνοθέτης στρώνεται στη δουλειά. Επί τέσσερις μήνες μεταφράζει έμμετρα πάνω από 2.750 στίχους της «Κόλασης». Στις 5 Ιουνίου συναντά τον Σ. Χατζάκη, του κοινοποιεί τους συντελεστές κι ένα μήνα μετά τους είκοσι πέντε ηθοποιούς, για τους οποίους ο Σ. Χατζάκης διαβεβαιώνει ότι θα ειδοποιηθούν να υπογράψουν συμβάσεις. Στις 9 Ιουλίου ανακοινώνεται η «Κόλαση» μαζί με όλο το ρεπερτόριο.
«Η υπογραφή δεν ήρθε ποτέ για κανέναν μας», γράφει ο Δ. Μαυρίκιος. «Εγιναν μόνο τηλεφωνήματα σε ηθοποιούς, με τα οποία τους διαβεβαίωναν προφητικά: «Φέτος θα είστε στην… Κόλαση». Στον ενάμιση μήνα, χωρίς να ερωτηθώ, μου ανακοίνωσαν μετάθεση της πρεμιέρας για τις… 25 Απριλίου 2014, σχεδόν καλοκαίρι πια (!), κάτι που μας δυσκόλευε αφάνταστα να δουλέψουμε σε θερινές παραγωγές. Ακολούθησε μείωση 20% των απολαβών μου με το σκεπτικό της «τριετούς συνεργασίας». Σε ένδειξη καλής θέλησης την αποδέχθηκα. Τρίτη έκπληξη: με δικαιολογίες για τα πενιχρά οικονομικά του θεάτρου και το «δαπανηρό» της «δικής μου» παραγωγής (λες και η μεγαλομανία του εγχειρήματος οφειλόταν σε γινάτι μου), ο διευθυντής επέφερε αδρές μειώσεις στον ήδη συμφωνημένο προϋπολογισμό. Δεν παραιτήθηκα σκεπτόμενος τους συνεργάτες μου. Οι υπογραφές συνέχιζαν να μην πέφτουν…».
Στις 26 Σεπτεμβρίου ο Σ. Χατζάκης τού ανακοινώνει ότι ματαιώνει την «Κόλαση» και τη μεταθέτει στην σεζόν 2014-2015 με αποτέλεσμα να μένουν άνεργοι τουλάχιστον τριάντα άνθρωποι, που είχαν δεσμευτεί πριν από τέσσερις μήνες. «Δυσκολεύτηκα να κατανοήσω γιατί οι οικονομικοί λόγοι δεν ίσχυαν στις 9 Ιουλίου, όταν ανακοίνωνε 21 παραγωγές!» σημειώνει ο Δ. Μαυρίκιος. Προκειμένου να μη βρεθούν στον δρόμο οι ηθοποιοί ζητά να προσληφθούν σε άλλες παραγωγές του Εθνικού. Δεν εισακούεται.
«Μίλησε τότε ο κ. Χατζάκης για πιθανή ένταξη ορισμένων σε θερινές παραγωγές του 2014. Αυτό όμως ούτε κάλυπτε τις απώλειες της χειμερινής σεζόν ούτε αφορούσε όλους ούτε επέτρεπε καλοκαιρινές πρόβες για τον Οκτώβριο του ΄14. Πρότεινε τότε ν΄ αναβληθεί η Κόλαση για… τον Ιανουάριο του 2015! Από την αρχική δέσμευσή του, δηλαδή, θα περνούσαν… 20 ολόκληροι μήνες. Η πείρα μου και η κοινή λογική λένε ότι ένας θίασος ξεγελασμένος, πληγωμένος και… νηστικός δύσκολα αποδίδει, όσο και αν απαρτίζεται από μέλη εκλεκτά!»
Ο Σ. Χατζάκης αποδίδει τη φετινή ματαίωση στο οικονομικό βάρος της προηγούμενης διεύθυνσης και διατείνεται ότι το ανέβασμα της «Κόλασης» προϋποθέτει απόλυση εργαζομένων. Σε επιστολή του (30 Σεπτεμβρίου) προς τον σκηνοθέτη σημειώνει: «Εχω δύο δρόμους: ή να τηρήσω ατόφιο τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό και ν΄ απολύσω εργαζόμενους –που δεν θα είναι λίγοι– ή να μεταθέσω τη παραγωγή σου».
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος απαντά ότι αποποιείται τη συναυτουργία στο δίλημμα. Σε επιστολή του προς τον Σ. Χατζάκη (2 Οκτωβρίου) ζητά να του απαντήσει γραπτώς, οριστικά και μονολεκτικά, μέχρι την Πέμπτη το βράδυ αν η ματαίωση είναι υπόθεση αδιαπραγμάτευτη. Αλλιώς θα θεωρήσει το γεγονός τετελεσμένο.
«Με εξώθησε σε παραίτηση»
«Ο κ. Χατζάκης ουδέποτε απάντησε ότι η ματαίωση δεν είναι αδιαπραγμάτευτη», υποστηρίζει ο Δ. Μαυρίκιος. «Προκειμένου να με εξωθήσει σε παραίτηση, χωρίς να αναλάβει τις ευθύνες του, επιδόθηκε σε ένα κυκλωτικό «κρυφτούλι» με ένα προφορικό του μήνυμα, αργά τη νύχτα της Τετάρτης, στον τηλεφωνητή μου, όπου απλώς μου ζητούσε να του τηλεφωνήσω. Τον κάλεσα την επομένη, αλλά δεν έλαβα απάντηση. Σε sms προς την κ. Μπαξεβάνη έγραφα: «Δεν απαντάει. Ενημέρωσέ τον ότι είμαι σπίτι», κάτι που του μετέφερε, όπως με διαβεβαίωσε. Δεν υπήρξε άλλη κίνησή του να μου μιλήσει· πόσο μάλλον να μου γράψει».
Μέσω της Φωτεινής Μπαξεβάνη ο Δημήτρης Μαυρίκιος πληροφορείται ότι γίνονται προσπάθειες για παραστάσεις τον Ιούνιο στην Κεντρική Σκηνή ή αν εκείνος ενδιαφέρεται για το «Ιδρυμα Κακογιάννη». Αλλά ο διευθυντής του Εθνικού δεν εμφανίζεται ποτέ στις κλήσεις του σκηνοθέτη.
Ο Δημήτρης Μαυρίκιος, το βράδυ της Παρασκευής 4 Οκτωβρίου, ένα εικοσιτετράωρο μετά τη λήξη της προθεσμίας που είχε ορίσει, εξηγεί με email στους συνεργάτες του την άτυχη κατάληξη της υπόθεσης. Τη νύχτα του Σαββάτου ο Σωτήρης Χατζάκης τον πληροφορεί με email ότι είχε βρει «χορηγό» για τον Μάιο, αλλά «κρίμα» που… εκείνος δυναμίτισε τη δουλειά».
«Εδειχνε μάλιστα και ενοχλημένος που, αντί να βασιστώ στον έντιμο λόγο του, ζητούσα εκείνη την απλή, γραπτή απάντηση για το αν η ματαίωση ήταν αδιαπραγμάτευτη ή όχι! Οποιοσδήποτε προσπαθούσε ειλικρινά, θα είχε προσφέρει πέντε λέξεις: «Οχι, δεν είναι αδιαπραγμάτευτη. Ψάχνω». Δεν έπραξε ούτε αυτό το ελάχιστο ακριβώς για να παραιτηθώ και να προσπαθήσει εκ των υστέρων να μου επιρρίψει τις ευθύνες για ένα ναυάγιο, το οποίο εκείνος επεδίωκε για λόγους που ο ίδιος γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε. Νομίζω ότι ξεφύγαμε στο «παρά πέντε» από μια πραγματική κόλαση. Η «Κόλαση» του Δάντη είναι μυθοπλασία…».
