Του Κωνσταντίνου Τσίμα

Οταν η Μαρία-Αντουανέτα, στις απαρχές της Γαλλικής Επανάστασης, εκστόμισε τη φράση «Μα, γιατί δεν τρώνε παντεσπάνι;» πληροφορούμενη ότι ο λαός δεν έχει ψωμί να φάει, απλώς υπογράμμισε με τον εμφατικότερο τρόπο το χάσμα αντίληψης της πραγματικότητας μεταξύ της παλιάς αριστοκρατίας που είχε την εξουσία και του αναβράζοντος κοινωνικού ιστού που, οδηγούμενος από τη δύναμη της ανερχόμενης αστικής τάξης, επιζητούσε βαθύτατες αλλαγές. Γνωρίζουμε σήμερα πως η φράση μάλλον δεν ειπώθηκε ποτέ από τη μετέπειτα καρατομηθείσα βασίλισσα: ήταν ένα λογοπαίγνιο που κυκλοφορούσε επί δεκαετίες πριν από την Επανάσταση. Ηταν όμως η φράση που όλοι περίμεναν να πει η Μαρία-Αντουανέτα, οπότε δικαίως της αποδίδεται.

Βέβαια, οι διαφορές στον τρόπο ζωής της βασιλικής οικογένειας του 18ου αιώνα και μιας τυχαίας μέσης αστικής οικογένειας (πόσο μάλλον μιας φτωχής αγροτικής οικογένειας) ήταν τεράστιες. Η Γαλλία του 1789 αποτελούνταν από τρεις διακριτούς «κόσμους» που δεν είχαν καμιά επαφή μεταξύ τους – εκτός βεβαίως από την πληρωμή των φόρων και την υποχρέωση στράτευσης που έπεφταν στις πλάτες των μη αριστοκρατών. Δεν ήταν δυνατόν να γνωρίζει η βασίλισσα πώς και πόσο επιβίωνε ο πληθυσμός των υπηκόων της, ούτε και την απασχολούσε το θέμα.

Κι αν αυτό μας φαίνεται «φυσιολογικό» για την εποχή εκείνη (με λογικό επακόλουθο τη σαρωτική έκρηξη της Γαλλικής Επανάστασης), αναρωτιέμαι πόσο λογικό είναι να προσπαθούμε να εξηγήσουμε με παρόμοιους όρους μια ακριβώς αντίστοιχη τοποθέτηση ενός σημερινού κυβερνητικού αξιωματούχου – όχι του οποιουδήποτε, του υπουργού Οικονομικών, διάολε! Μα δεν χωράει σύγκριση: οι Βουρβώνοι της Γαλλίας απολάμβαναν αιώνες προνομίων και πλουτισμού, είχαν εξελιχθεί σε μια κάστα που είχε τον χρόνο και τα μέσα να χτίσει τη δική της πραγματικότητα.

Εμείς, από την άλλη, έχουμε Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. Οι εναλλασσόμενοι διαχειριστές της εξουσίας, έστω κατ’ όνομα υπηρέτες μας, προέρχονται (παρά τον εκτεταμένο νεποτισμό και τα «τζάκια») από εμάς: η πλειονότητα των βουλευτών δεν ανήκει σε κάποια «οικονομική αριστοκρατία». Ποιος είναι λοιπόν αυτός ο αόρατος και παντοδύναμος μηχανισμός που καταφέρνει και τους μετατρέπει σε όντα «από άλλο πλανήτη» που έχουν ελάχιστη επαφή με την καθημερινότητα του μέσου Ελληνα; Ποιος παρά η ίδια η εξουσία;