ΕΛΒΕΤΙΑ Στις συνομιλίες με 6 «ισχυρές» χώρες για το πυρηνικό του πρόγραμμα το Ιράν προσήλθε με συγκεκριμένες -αν και απόρρητες- προτάσεις, αλλά παρά την καλή ατμόσφαιρα θα χρειαστεί χρόνος και υπομονή για την επίλυση του προβλήματος
Της Μαργαρίτας Βεργολιά
Είναι ο δέκατος στη σειρά γύρος διαπραγματεύσεων και ο πρώτος εδώ και έξι μήνες. Διάρκειας δύο ημερών, άρχισε χθες στη Γενεύη, σε επίπεδο πολιτικών διευθυντών και υφυπουργών Εξωτερικών. Γύρω από το τραπέζι κάθονται εκπρόσωποι της ομάδας των ισχυρών «6» -ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Βρετανία, Γαλλία και Γερμανία- και του Ιράν, υπό την προεδρία της επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, βαρόνης Κάθριν Αστον.
Η χθεσινή πρώτη ημέρα των συνομιλιών άρχισε με την παρουσίαση από τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών Μοχαμάντ Ζαρίφ ενός «οδικού χάρτη». Εληξε με μία κατ' ιδίαν συνάντηση μεταξύ Αμερικανών και Ιρανών αξιωματούχων! Και κατά γενική ομολογία των παρισταμένων, ήταν εμφανής η σαφής μεταστροφή του κλίματος προς το «εποικοδομητικό»…
Αέρας εκσυγχρονισμού
Για πρώτη φορά, οι συνομιλίες έγιναν στα αγγλικά. H ιρανική πλευρά, με έντονα εκσυγχρονιστικό «αέρα», παρουσίασε τις προτάσεις της στους «6» χρησιμοποιώντας το PowerPoint. «Πιστεύουμε ότι ήταν σοβαρές και λογικές κι ότι μπορούν να οδηγήσουν σε λύση», εκτίμησε ο Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών, Αμπάς Αραγσί. Ομως λεπτομέρειες του σχεδίου θα παραμείνουν απόρρητες -τόνισε- μέχρι να επιτευχθεί μια συμφωνία.
Λαλίστατος λίγο αργότερα στο ιρανικό πρακτορείο IRNA, ανέφερε ότι για να βρεθεί μια λύση θα πρέπει να αρθούν οι κυρώσεις κατά της Τεχεράνης και να δοθεί η δυνατότητα στο Ιράν να συνεχίσει τον εμπλουτισμό ουρανίου για ειρηνικούς σκοπούς. Αν και δεν μπήκε σε λεπτομέρειες για τα ανταλλάγματα που θα μπορούσαν να δοθούν στη Δύση, έκανε λόγο για την ανάγκη διαφάνειας από ιρανικής πλευράς, για τακτικούς -αλλά όχι αιφνιδιαστικούς- ελέγχους στο οπλοστάσιο της χώρας και για ένα πιθανό διάταγμα του ανώτατου πνευματικού ηγέτη, αγιατολάχ Χαμενεΐ, που θα απαγορεύει τα πυρηνικά όπλα! «Αυτό», υπογράμμισε ο Αραγσί, «θα μπορούσε να είναι το πιο σημαντικό βήμα για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης»…
Διαβλέποντας τη σπάνια ευκαιρία για τη διευθέτηση της χρόνιας κρίσης, οι ΗΠΑ κάνουν κι αυτές μικρά βήματα προσέγγισης. Διερευνητικά, η αμερικανική Γερουσία αποφάσισε να βάλει προσωρινά στον πάγο την επιβολή νέων κυρώσεων κατά της Τεχεράνης, τις οποίες έχει ήδη εγκρίνει η Βουλή των Αντιπροσώπων. Ενώ -κατά πληροφορίες της «Wall Street Journal»- η κυβέρνηση Ομπάμα εμφανίζεται «ανοιχτή» στην υπό όρους συνέχιση του εμπλουτισμού του ουρανίου στα ιρανικά εδάφη, παρά τις έντονες αντιδράσεις ισχυρών περιφερειακών συμμάχων της στη Μέση Ανατολή, όπως είναι η Σαουδική Αραβία και κυρίως το Ισραήλ.
Αλλού το Ισραήλ
Με το Ριάντ να τηρεί προς το παρόν σιγή ασυρμάτου, το Τελ Αβίβ έσπευσε να διαχωρίσει και πάλι τη θέση του. «Θα ήταν ιστορικό λάθος η διεθνής κοινότητα να μην εκμεταλλευτεί πλήρως τις κυρώσεις και να κάνει παραχωρήσεις, πριν διασφαλίσει τη διάλυση του προγράμματος πυρηνικών όπλων του Ιράν», αναφέρεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε χθες το Συμβούλιο Ασφαλείας της ισραηλινής κυβέρνησης (για επικοινωνιακούς λόγους, μάλιστα, πρώτα στα αγγλικά και μετά στα εβραϊκά).
Ενώ σε ομιλία του στην Κνεσέτ, με αφορμή την 40ή επέτειο του Γιομ Κιπούρ, ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου άφησε και πάλι να αιωρείται στον αέρα η απειλή μιας μονομερούς επέμβασης από το Ισραήλ. «Ενας προληπτικός πόλεμος, ένα προληπτικό στρατιωτικό χτύπημα είναι μεταξύ των πιο δύσκολων αποφάσεων που μπορεί να πάρει μια κυβέρνηση, δεδομένου ότι δεν θα μπορέσει ποτέ να αποδείξει τι θα είχε συμβεί, εάν δεν είχε αναλάβει δράση», είπε, αυτή τη φορά πάντως αποφεύγοντας να αναφερθεί ονομαστικά στο Ιράν…
Καρότο αντί μαστιγίου
«Η ισραηλινή θέση γίνεται πλέον ολοένα και λιγότερο συναφής με τη συγκυρία, καθώς ο διάλογος μεταξύ Ιράν και Δύσης διευρύνεται και οι «6» δείχνουν πια να συμφωνούν ότι θα επιλέξουν, αντί για το μαστίγιο, το καρότο», σχολιάζει στην ισραηλινή εφημερίδα «Haaretz» ο αρθρογράφος Ζβι Μπαρέλ. Το Ιράν εξάλλου, επισημαίνει, «προσέρχεται σε αυτόν τον γύρο διαπραγματεύσεων με μια νέα στρατηγική (…) επιδιώκοντας να αξιοποιήσει τις πυρηνικές δυνατότητές του ως πολιτικό μοχλό, με στόχο όχι απλώς την άρση των κυρώσεων, αλλά την αναγωγή του σε έναν πολύτιμο εταίρο της διεθνούς κοινότητας στην επίλυση περιφερειακών διενέξεων».
Δοκιμασία για δύο
«Το δίλημμα για τις ΗΠΑ», καταλήγει η «Haaretz», «περιστρέφεται γύρω από το εύρος των παραχωρήσεων που θα πρέπει να γίνουν. Εάν είναι πολύ γενναιόδωρες, μπορεί να επιφέρουν πλήγμα στο γόητρο του Αμερικανού προέδρου, εάν θεωρηθεί ότι εξαπατήθηκε από το Ιράν. Εάν είναι εξαιρετικά φειδωλές, μπορεί να εκμηδενίσουν τα περιθώρια διαλόγου. Ομως το διακύβευμα για το Ιράν είναι ακόμη πιο μεγάλο. Εν προκειμένω δεν δοκιμάζεται πολιτικά μόνον ο πρόεδρος Ροχανί, αλλά και ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης αγιατολάχ Χαμενεΐ, που τον στηρίζει. Τυχόν αποτυχία των συνομιλιών μπορεί να εκληφθεί ως αποτυχία του ίδιου καθεστώτος και του συστήματος διακυβέρνησης στη χώρα».
Αλλά όλα αυτά μόνον ο χρόνος θα τα δείξει. Κι αυτός μπορεί να αποδειχτεί μακρύς. Στις αρχές του μήνα, ο Ροχανί προσδοκούσε ότι η λύση θα μπορούσε να δοθεί μέσα σε 3 μήνες. Στις αρχές της εβδομάδας, ανέβασε τον πήχη «στους έξι μήνες έως έναν χρόνο». Χθες, με το πέρας της πρώτης ημέρας των διαπραγματεύσεων στη Γενεύη, ο Λευκός Οίκος συνέστησε υπομονή και ο Ιρανός υφυπουργός Εξωτερικών προτίμησε να κρατήσει μικρό καλάθι. «Είναι ακόμη πολύ νωρίς να πούμε εάν υπήρξε πρόοδος», ανέφερε ο Αραγσί. «Είχαμε μια πολύ καλή, εποικοδομητική και σοβαρή ανταλλαγή απόψεων. Θα μπορούσα να πω ότι ήταν επιπέδου επαγγελματιών»…
