Δύο από τους υποψήφιους καλούν τους επισκέπτες να ζωγραφίσουν και να συζητήσουν μαζί τους για οικονομικά θέματα με μικρή αμοιβή! Κι όμως, η φετινή σοδειά θεωρείται η πιο ευανάγνωστη στα 29 χρόνια του σημαντικού εικαστικού θεσμού
Της Παρής Σπίνου
«Eσείς πώς θα αντιδράσετε;» Η φράση, πάνω σε ένα πόστερ με τη φωτογραφία ενός έκπληκτου παιδιού, υποδέχεται τους επισκέπτες της έκθεσης των υποψηφίων για το φετινό βραβείο Τurner, που εγκαινιάστηκε χθες στο Ντέρι. Tέσσερις δημιουργοί προσπαθούν να κάνουν το κοινό να αντιδράσει. Ο βραβευμένος με το Χρυσό Λιοντάρι στη φετινή Μπιενάλε Βενετίας, Τίνο Σεγκάλ, το προσκαλεί σε μια ζωντανή συζήτηση για οικονομικά θέματα. Ο φλεγματικός χιουμορίστας Ντέιβιντ Σρίγκλεϊ πιστεύει ότι όλοι μπορεί να γίνουμε ζωγράφοι. Η Γαλλίδα κινηματογραφίστρια Λορ Προυβόστ οργανώνει ένα ανατρεπτικό «tea-party». Η πλέον ρηξικέλευθη Λινέτ Γιαντόμ-Μποάκιε, με καταγωγή από την Γκάνα, επιχειρεί μια πολιτική ανάγνωση του μαύρου χρώματος.
Αυτή τη χρονιά δεν υπάρχουν οι συνηθισμένες προκλήσεις. Ισως είναι η πιο ώριμη έκθεση στην ιστορία του ξακουστού, 29χρονου θεσμού, η λιγότερο εντυπωσιακή, η πιο ευανάγνωστη, σύμφωνα με τον βρετανικό Τύπο. Επίσης, για άλλη μια φορά τα τελευταία χρόνια, η έκθεση του Turner απομακρύνθηκε από τη λονδρέζικη Tate Britain. Φιλοξενείται επί ιρλανδικού εδάφους, στο πρώην στρατόπεδο Εμπρινγκτον, που έχει μετατραπεί σε χώρο τέχνης, στο Ντέρι, που είναι φέτος η βρετανική Πόλη του Πολιτισμού.
● Το πρώτο που αντικρίζουν οι επισκέπτες είναι ένας χώρος διαμορφωμένος σαν ακαδημαϊκό εργαστήριο ζωγραφικής, με καρέκλες και καβαλέτα τοποθετημένα γύρω από ένα υπερμέγεθες, δυσανάλογο, γκροτέσκο μοντέλο γυμνού άντρα, με μεγάλα αυτιά, καρτουνίστικα μάτια και ένα πέος σαν δάκτυλο που… ουρεί συχνά. Είναι το έργο του 45χρονου Ντέιβιντ Σρίγκλεϊ, ο οποίος δρα στη Γλασκόβη και διακρίνεται για τα χιουμοριστικά του σχέδια. Οποιος επιθυμεί, μπορεί να καθίσει μπροστά στο καβαλέτο και να σχεδιάσει το γλυπτό. «Είναι μια προσπάθεια να μοιραστώ τη δημιουργική διαδικασία», λέει στηv «Guardian». «Εχω λίγες δεξιότητες στο σχέδιο. Αυτή τη φορά το αναθέτω σε άλλους. Ομως η φιγούρα με τα ανατομικά λάθη θα δείξει λανθασμένο και το πιο τέλειο σχέδιο!». Ο Σρίγκλεϊ είναι αγαπητός στο κοινό, παρότι οι κριτικοί θεωρούν απλοϊκή τη δουλειά του.
● Φαβορί για το βραβείο θεωρείται ο εγκατεστημένος στο Βερολίνο Λονδρέζος Τίνο Σεγκάλ, που ειδικεύεται στις περφόρμανς – τελευταία είχε κάνει και στο Τurbine Hall της Tate Modern. Αυτή τη φορά δελεάζει και με χαρτζιλίκι τους επισκέπτες. Μόλις μπουν στο άδειο εκθεσιακό πεδίο του, ένα άτομο τους πληροφορεί ότι μπορούν να πάρουν μέρος στο έργο «This is Exchange», όπου θα συζητήσουν για οικονομικά θέματα με αμοιβή 2 λιρών. Ο 37χρονος Σεγκάλ δεν εμφανίζεται καθόλου, μόνο οι «διερμηνείς» του, όπως τους αποκαλεί, που συνομιλούν με το κοινό. Η κερδοσκοπία, πάντως, απαγορεύεται αφού κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να πάρει μέρος στο πρότζεκτ μόνο μία φορά.
● Παράδοξη είναι και η περίπτωση της 35χρονης Λορ Προυβόστ: η Γαλλίδα κινηματογραφίστρια, που εργάζεται στο Λονδίνο (είχε εκθέσει στην Tate Britain), εμπνέεται από τη χαρακτηριστική αγγλική συνήθεια της κατανάλωσης τσαγιού. Οργανώνει λοιπόν «tea party» σε ένα δωμάτιο που θυμίζει το λίβινγκ ρουμ των παππούδων της, με τραπέζια στρωμένα με κινέζικες πορσελάνες. Ομως κάθε άλλο παρά απολαυστικό αποδεικνύεται. Τα πάντα είναι ξεχαρβαλωμένα, οι τσαγιέρες στραβές, οι κούπες έχουν τα κόκκινα χείλια της αποπλάνησης. Στο ανατρεπτικό βίντεο «Wantee» εμφανίζεται σαν (φανταστικός) φίλος των παππούδων της Πριβόστ και ο Γερμανός ντανταϊστής Κουρτ Σβίτερς, γνωστός για τα παράξενα αντικείμενα που κατασκεύαζε.
● Γεννημένη ζωγράφος, όπως την αποκαλούν, η 36χρονη Λινέτ Γιαντόμ-Μποάκιε δεν ξεχνά τις αφρικανικές ρίζες της. Εκανε πορτρέτα μαύρων ανδρών, που ποζάρουν θεατρικά, με αναφορές στους κλασικούς δυτικούς πίνακες και υπαινικτικές αφηγήσεις: κρατούν κυνηγετικά όπλα, ντύνονται βιαστικά σε ένα ξέφωτο, ένας κοιτάζει διφορούμενα με ταπείνωση ή υπεροψία; Πρόσωπα της φαντασίας της, μοιάζουν εξαφανισμένα, ενώ κάποιες λευκές λεπτομέρειες στα ρούχα, στα μάτια τους, τα κάνουν ορατά. «Θα ήταν παράδοξο εάν ζωγράφιζα λευκούς», λέει. «Το ότι ζωγραφίζω μαύρους δεν είναι μια γιορτή για το χρώμα τους: δεν είναι εξωτικοί για μένα».
Το βραβείο Turner, που συνοδεύεται από £ 25.000, δίνεται σε καλλιτέχνες κάτω των 50 ετών, που ζουν, εργάζονται ή έχουν γεννηθεί στη Βρετανία και έχουν κάνει εκεί μία σημαντική έκθεση την τελευταία χρονιά. Ο νικητής θα ανακοινωθεί στις 2 Δεκεμβρίου, ενώ η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 5 Ιανουαρίου 2014.
