Η αυξανόμενη ζήτηση μετάλλων από τις αναπτυσσόμενες χώρες σε συνδυασμό με την εξάντληση των χερσαίων ορυκτών αποθεμάτων και τα τεχνολγικά επιτεύγματα εχουν προκαλέσει υποβρύχια σχέδια
Του Τάσου Σαραντή
Η σταδιακή εξάντληση των χερσαίων ορυκτών πόρων, η αύξηση της ζήτησης για μέταλλα από τις αναπτυσσόμενες οικονομίες στην Ασία και οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις έχουν προκαλέσει νέο ενδιαφέρον για την εξόρυξη μετάλλων από τα βάθη των ωκεανών.
Το ενδιαφέρον των εξορυκτικών εταιρειών επικεντρώνεται στις υδροθερμικές πηγές στον πυθμένα των ωκεανών σε βάθη άνω των 1.000 μέτρων, σε ηφαιστειογενείς περιοχές, όπου η γεωθερμική δραστηριότητα στον φλοιό της γης έχει δημιουργήσει θειούχα κοιτάσματα που περιέχουν άργυρο, χρυσό, χαλκό, μαγγάνιο, κοβάλτιο και ψευδάργυρο. Εντούτοις, η δημιουργία ορυχείων στον άγνωστο σε μεγάλο βαθμό κόσμο των ωκεανών προκαλεί τις αντιδράσεις των περιβαλλοντικών οργανώσεων που εκφράζουν έντονες ανησυχίες για τις πιθανές επιπτώσεις στην υδρόβια ζωή.
Μέχρι σήμερα, οι απόπειρες εξόρυξης στα βαθιά ύδατα δεν είχαν αποδειχθεί τεχνολογικά δυνατές ή οικονομικά βιώσιμες, παρά τη μεγάλη -πάνω από έναν αιώνα- πείρα. Οι εμπορικές προσπάθειες για την ανεύρεση και εκμετάλλευση ορυκτών που βρίσκονται στον πυθμένα των ωκεανών στη δεκαετία του 1970 κατέρρευσαν, κυρίως εξαιτίας των τεχνικών δυσκολιών.
Ομως οι νέες εξελίξεις στη ρομποτική, στη χαρτογράφηση μέσω υπολογιστών και υποβρύχιων γεωτρήσεων, σε συνδυασμό με τις ιστορικά υψηλές τιμές των κυριότερων μετάλλων, αναβίωσαν το επιχειρηματικό ενδιαφέρον. Μια νέα γενιά εξειδικευμένων εταιρειών εξόρυξης προσανατολίζεται προς την αναζήτηση πλούσιων πηγών μετάλλων και ορυκτών, καθώς η τεχνολογία και η ζήτηση κάνει τον βυθό όλο και πιο ελκυστικό ώς το επόμενο μεγάλο πεδίο εξόρυξης.
Η καναδική εταιρεία Deep Green Resources Inc. έχει ανακοινώσει ότι συμφώνησε με την ελβετική Glencore International να αγοράσει το μισό του νικελίου και του χαλκού που προτίθεται να εξορύξει τρία μίλια κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, μεταξύ Χαβάης και Μεξικού, μέχρι το 2020. Η επίσης καναδική Diamond Fields International Ltd. σχεδιάζει να χρησιμοποιεί μια εξοπλισμένη πλατφόρμα για να ανασύρει τις ποσότητες χαλκού, ψευδάργυρου, αργύρου και χρυσού που έχει εντοπίσει στην Ερυθρά Θάλασσα, μέχρι το 2014.
Από το περασμένο καλοκαίρι, η Διεθνής Αρχή Θαλάσσιου Βυθού, ένας ανεξάρτητος οργανισμός που έχει συσταθεί από τα Ηνωμένα Εθνη για τη ρύθμιση των εξορύξεων σε διεθνή ύδατα, έχει υπογράψει τέσσερις νέες συμβάσεις με εταιρείες που επιθυμούν να εξερευνήσουν τον βυθό του ωκεανού, όταν μέχρι σήμερα είχαν υπογραφεί οκτώ -έξι από τις οποίες είχαν υπογραφεί τουλάχιστον 12 χρόνια πριν. Οι νέες συμβάσεις περιλαμβάνουν συμφωνίες με δημόσιους και ιδιωτικούς οργανισμούς από την Ιαπωνία, την Κορέα, τη Ρωσία και την Κίνα.
Μια κινεζική εταιρεία προχωράει στην κατασκευή ενός φορητού πυρηνικού σταθμού βαθιάς εξερεύνησης στον δυτικό Ειρηνικό, η Ινδία προχωράει σε σχετικές έρευνες στη λεκάνη του κεντρικού Ινδικού Ωκεανού, ενώ μια κοινοπραξία μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Σουδάν ετοιμάζεται για εξόρυξη στην Ερυθρά Θάλασσα.
Πέρυσι, μια ιαπωνική επιστημονική ομάδα ανακοίνωσε ότι εντόπισε κατ’ εκτίμηση 80 έως 100 δισεκατομμύρια μετρικούς τόνους κοιτασμάτων σπάνιων γαιών στον Ειρηνικό Ωκεανό, ποσότητα σχεδόν χίλιες φορές μεγαλύτερη από τα τρέχοντα αποδεδειγμένα αποθέματα των σπάνιων γαιών στην ξηρά. Σήμερα, σύμφωνα με εκτιμήσεις της εξορυκτικής βιομηχανίας, περισσότερα από ένα εκατομμύριο τετραγωνικά χιλιόμετρα του θαλάσσιου πυθμένα στην περιοχή της Ασίας-Ειρηνικού τελούν υπό άδεια εξερεύνησης.
Συνολικά, σε ολόκληρη την επικράτεια του πλανήτη έχουν εντοπιστεί υποθαλάσσια κοιτάσματα σε περίπου 100 σημεία στον Ειρηνικό, δύο στον Ατλαντικό, ένα στην περιοχή της Μεσογείου, ένα στον Ινδικό Ωκεανό, καθώς και σε διάφορα «βάθη» της Ερυθράς Θάλασσας.
Εντούτοις, τον περασμένο μήνα, η πρώτη επιχείρηση εξόρυξης στα βάθη των ωκεανών στη βόρεια ακτή της Παπούα Νέα Γουινέα, στον νοτιοδυτικό Ειρηνικό, σταμάτησε έπειτα από δύο χρόνια εργασιών. Η καναδική εταιρεία Nautilus Minerals Inc., η πρώτη εταιρεία εξόρυξης χαλκού και χρυσού που έλαβε άδεια για την εξερεύνηση του βυθού στο Αρχιπέλαγος του Βίσμαρκ, 1,6 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, αναγκάστηκε να διακόψει τις εργασίες της εξαιτίας μιας οικονομικής διαφοράς με την κυβέρνηση για το ποσοστό συμμετοχής του κάθε εταίρου στη χρηματοδότηση του έργου.
Ομως, πέρα από τις οικονομικές διαφορές, η μεταλλευτική εταιρεία δεχόταν ήδη τα πυρά πολιτικών, ακαδημαϊκών, περιβαλλοντικών οργανώσεων και των τοπικών κοινοτήτων για τις άγνωστες περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις αυτής της άπειρης διαδικασίας εξόρυξης ορυκτών.
Αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο επιστήμονες και οικολόγοι βάλλουν ευθέως κατά της εξορυκτικής δραστηριότητας στα βάθη των ωκεανών, υπογραμμίζοντας τις άγνωστες επιπτώσεις της στη θαλάσσια βιοποικιλότητα, στους κοραλλιογενείς υφάλους, στην αλιεία, καθώς και στις παράκτιες κοινότητες. Και δεν παραλείπουν να υπενθυμίσουν ότι τα τελευταία χρόνια σ' αυτά τα οικοσυστήματα έχει ανακαλυφθεί ότι φιλοξενούνται πάνω από 500 είδη, άγνωστα μέχρι πρότινος στην επιστημονική κοινότητα.
