Το μέτρο, που ισχύει σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, προστατεύει το ποιοτικό βιβλίο και τα μικρά βιβλιοπωλεία, υποστηρίζει η Ενωση Ελληνικού Βιβλίου. Οπου δεν εφαρμόζεται, όπως στην Αγγλία και τις ΗΠΑ, ιστορικές αλυσίδες βιβλιοπωλείων χρεοκοπούν ή συρρικνώνονται

Tης Παρής Σπίνου

Γίνεται λόγος τελευταία για την κατάργηση των προστατευτικών διατάξεων που αφορούν το βιβλίο, στο πλαίσιο της απελευθέρωσης των αγορών, γεγονός που σε απλά ελληνικά σημαίνει κατάργηση της ενιαίας τιμής. Οπως φαίνεται, αυτό το ενδεχόμενο έχει διχάσει τον χώρο του βιβλίου, κυρίως τους εκδότες και τους βιβλιοπώλες. Αυτοί που υποστηρίζουν την κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου θεωρούν ότι έτσι θα πέσουν οι τιμές και θα ανέβουν οι πωλήσεις, αφού θα δοθεί κίνητρο στους αναγνώστες που πλήττονται από την οικονομική κρίση. Αντιθέτως, όσοι θέλουν να διατηρηθεί πιστεύουν ότι έτσι θα προστατευτούν οι σοβαρές, ωστόσο μη εμπορικές εκδόσεις, καθώς και τα μικρότερα βιβλιοπωλεία, που δεν αντέχουν τον ανταγωνισμό των μεγάλων αλυσίδων.

Η Ενωση Ελληνικού Βιβλίου, πάντως, έστειλε μια μακροσκελή, ανοιχτή επιστολή στον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά εκφράζοντας την «απόλυτη αντίθεσή της» στην κατάργηση της ενιαίας τιμής, που θα αποτελέσει «τη χαριστική βολή για το ποιοτικό βιβλίο και για όσους εκδότες, βιβλιοπώλες και πνευματικούς δημιουργούς το υπηρετούν».

Κατ' αρχάς διευκρινίζεται ότι στην Ελλάδα η ενιαία τιμή αφορά μόνο τα βιβλία που τυπώθηκαν κατά την τελευταία διετία, ενώ δεν ισχύει για προμήθειες του Δημοσίου. Οι δε μελέτες του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου από τα πρώτα χρόνια εφαρμογής του μέτρου δείχνουν ότι οι τιμές συγκρατήθηκαν σε χαμηλά επίπεδα. «Η ενιαία τιμή έχει διττό σκοπό: να εξορθολογίσει την αγορά και να προστατεύσει και ενισχύσει τον πλουραλισμό στον χώρο του βιβλίου. Πιο συγκεκριμένα, να προστατεύσει το σοβαρό και δύσκολο, άρα αντιεμπορικό βιβλίο, το οποίο είναι το στοιχείο που προάγει την παιδεία, τον πολιτισμό και άρα το δημοκρατικό πολίτευμα».

Η ΕΝΕΛΒΙ, στην οποία συμμετέχουν και μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι των μπεστ σέλερ, όπως οι Ψυχογιός και Πατάκης, κάνει λόγο για αθέμιτο ανταγωνισμό. Υποστηρίζει ότι με την απελευθέρωση των τιμών οι μεγάλες αλυσίδες βιβλιοπωλείων (όλες μαζί αγγίζουν σε πωλήσεις το 20% της συνολικής αγοράς) θα έχουν τη δυνατότητα να κάνουν μεγαλύτερες εκπτώσεις στα μπεστ σέλερ προσβλέποντας σε γρήγορα κέρδη. Ετσι, θα παίρνουν την πελατεία των μικρών βιβλιοπωλείων, με αποτέλεσμα πολλά από αυτά να κλείνουν, ενώ φαύλος κύκλος δημιουργείται, καθώς γίνονται ζημιογόνα για τους εκδότες τα βιβλία με μικρή κυκλοφορία.

Η ενιαία τιμή βιβλίου, που ξεκίνησε από την πρωτοπόρο στο θέμα αυτό Γαλλία, ισχύει σήμερα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες: Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Δανία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Αυστρία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο. Στην Αγγλία, όπου δεν εφαρμόζεται, βλέπουμε ότι ένα νέο βιβλίο, π.χ. το «Inferno» του Νταν Μπράουν, πωλείται μετά την ελεύθερη έκπτωση 20% πιο ακριβά από ό,τι στη μικρότερη ελληνική αγορά. Στην Αγγλία, επίσης, μέσα σε μια τετραετία, τα ανεξάρτητα βιβλιοπωλεία από 1.800 μειώθηκαν σε 1.280. Τα στοιχεία που παρατίθενται στην επιστολή είναι εντυπωσιακά: «Η αλυσίδα Borders με 69 βιβλιοπωλεία στην Αγγλία, 686 στις ΗΠΑ και 19.500 εργαζομένους χρεοκόπησε λόγω του ανηλεούς πολέμου τιμών (κυρίως από την Amazon), αδυνατώντας να συγκρατήσει το μερίδιο της αγοράς που έχανε από το ηλεκτρονικό εμπόριο». Για τους ίδιους λόγους η Waterstones με 288 βιβλιοπωλεία και 4.500 εργαζομένους ήταν στα πρόθυρα χρεοκοπίας -τη διέσωσε Ρώσος επιχειρηματίας- και η Barnes and Noble, με 1.360 βιβλιοπωλεία στις ΗΠΑ, έχει συρρικνωθεί στα 675 και αναζητά χρηματοδότες.

Οποιαδήποτε διατάραξη του συστήματος της ενιαίας τιμής θα έχει ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων: «Να πληγεί το βιβλίο και ιδιαίτερα το σοβαρό. Να ματαιωθεί η προσπάθεια των εκδοτών να φέρουν το κοινό σε επαφή με σπουδαία, πλην όμως αντιεμπορικά έργα. Να κλείσουν επιχειρήσεις, να μείνουν χωρίς δουλειά χιλιάδες εργαζομένων. Να μην εισπράττει το κράτος φόρους, ΦΠΑ και όλα τα παρεπόμενα». Θέλοντας να προστατευτούν ο πλουραλισμός και η ελεύθερη διάδοση ιδεών, η Ενωση καλεί τον κόσμο του βιβλίου, την πανεπιστημιακή κοινότητα, τους εκπαιδευτικούς, τα πολιτικά κόμματα και κάθε ενεργό πολίτη να πάρουν θέση υπέρ της ενιαίας τιμής.

p.spinou@efsyn.gr