ΡΟΥΜΑΝΙΑ Υπερβολικός πλούτος της φτωχής πόλης Ρίμνιστα Βάλτσεα προέρχεται από χάκερ, που κλέβουν τραπεζικούς λογαριασμούς και χρήματα για υποτιθέμενες πωλήσεις αγαθών μέσω Ιντερνετ
Της Μαργαρίτας Βεργολιά
Τρεις ώρες δρόμος με το αυτοκίνητο από το Βουκουρέστι, η Εθνική Οδός 7 οδηγεί στους πρόποδες των τρανσιλβανικών Αλπεων, στα κεντρικά και νότια της Ρουμανίας. Η διαδρομή περνά μέσα από φτωχικά χωριά και άγρια φυσικά τοπία. Και κάπου κοντά στο τέλος της στέκεται η Ρίμνιστα Βάλτσεα…
Εκ πρώτης όψεως δείχνει μια φιλήσυχη μικρή περιοχή, με την κεντρική λεωφόρο της και τις τεράστιες εργατικές πολυκατοικίες, απομεινάρια της κομμουνιστικής περιόδου. Καθώς όμως κανείς απομακρύνεται από το κέντρο της, βλέπει την πόλη των 120.000 κατοίκων αίφνης να αλλάζει.
Σαν τη μύγα μες στο γάλα, στους δρόμους του εργατικού προαστίου Οστροβέν κυκλοφορούν πανάκριβα Ι.Χ., που οδηγούν με νεοπλουτίστικο κομπασμό νεαροί, ηλικίας μεταξύ 20 και 30. Τα κοσμήματα στα χέρια και στους λαιμούς τους επίσης μαρτυρούν μιαν ανεξήγητη ευμάρεια, μέσα στο περιρρέον σκηνικό της φτώχειας. Ομως κι αυτό σταδιακά αλλάζει, με νέες οικοδομές, εμπορικά κέντρα και αντιπροσωπείες πολυτελών αυτοκινήτων, που ξεφυτρώνουν τον τελευταίο καιρό στην περιοχή σαν τα μανιτάρια.
Ολοι οι κάτοικοι του Οστροβέν ξέρουν τη μυστική πηγή αυτού του πλούτου. Ομως, στο πλαίσιο μιας άτυπης «ομερτά», κρατούν χρόνια τώρα το στόμα τους κλειστό και κάνουν τα στραβά μάτια. Το ίδιο συνέβαινε λίγο-πολύ μέχρι πρότινος και με τις ρουμανικές αρχές, που πλέον αναφέρονται στη Ρίμνιστα Βάλτσεα με το νέο της παρατσούκλι – την αποκαλούν «Χάκερβιλ». Τουτέστιν, η «πόλη των χάκερ»…
Για την ακρίβεια, παρατηρεί η γαλλική «Le Monde», πρόκειται για την παγκόσμια πρωτεύουσα της ηλεκτρονικής απάτης. Στα δίχτυα των Ρουμάνων χάκερ έχουν πέσει σχεδόν όλες οι εθνικότητες αγοραστών μέσω Διαδικτύου. Πιο προσφιλή τους θύματα, λέει ανωνύμως ένας από αυτούς στη γαλλική εφημερίδα, «είναι οι Αμερικανοί, που αγοράζουν online μέχρι και το ψωμί τους κι έχουν μάθει να κάνουν τα πάντα πια μέσω Διαδικτύου».
Δημοπρασίες-μαϊμού
Ολα είναι στο «παιχνίδι»: απάτες σε ιστότοπους ηλεκτρονικών δημοπρασιών και αγοραπωλησιών (π.χ. eBay, Craigslist), απάτες με προκαταβολές για ανύπαρκτα προϊόντα, «ψάρεμα» προσωπικών δεδομένων (phising) με spam e-mails, κλοπές απόρρητων στοιχείων από ηλεκτρονικές τράπεζες δεδομένων, «ξάφρισμα» τραπεζικών λογαριασμών μέσω μηχανημάτων ΑΤΜ με κλεμμένους κωδικούς ασφαλείας.
«Πουλάμε προϊόντα που δεν υπάρχουν, δημιουργούμε ιστοσελίδες-κλώνους, κλέβουμε τα στοιχεία πιστωτικών καρτών», λέει στη «Monde» ο Ρουμάνος χάκερ. Στην Ευρώπη, εξηγεί, το σύστημα λειτουργεί βάσει μιας στρατιάς από… τραπεζικά «βαποράκια». Η δουλειά τους είναι να κάνουν αναλήψεις από τραπεζικούς λογαριασμούς-βιτρίνες, όπου ανυποψίαστοι καταναλωτές καταθέτουν χρηματικά ποσά ως προκαταβολές για την online αγορά προϊόντων.
Με αυτόν τον τρόπο, οι Ρουμάνοι χάκερ εμποδίζουν τις αρχές από το να παρακολουθούν στενά τις διευθύνσεις Διαδικτυακού Πρωτοκόλλου (IP addresses), κάτι σαν την «ταυτότητα» δηλαδή των ηλεκτρονικών κινήσεών τους. Η αμοιβή για τα «βαποράκια» τους, γνωστά και ως «arrows», είναι το 30% των ποσών που «σηκώνουν» κάθε φορά από τις τράπεζες. «Το υπόλοιπο 70% μάς το στέλνουν μέσω της Western Union», λέει ο χάκερ από το Οστροβέν. Ετσι λοιπόν εξηγείται -σχολιάζει καυστικά το γαλλικό δημοσίευμα- και η «πλημμυρίδα» από ταμπέλες της μεγαλύτερης διεθνώς εταιρείας ηλεκτρονικής μεταφοράς χρημάτων στους δρόμους της Ρίμνιστα Βάλτσεα…
Καθώς το φαινόμενο άρχισε να παίρνει τεράστιες διαστάσεις -μόνον πέρυσι, οι Ρουμάνοι χάκερ έκλεψαν 1 δισ. δολάρια από τραπεζικούς λογαριασμούς στις ΗΠΑ-, οι αρχές αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, υπό την πίεση και με τη βοήθεια λίγων… καλών φίλων. Κι έτσι, μία ομάδα Αμερικανών ειδικών του FBI έχει κάνει εδώ και καιρό πια δεύτερο σπίτι της το Βουκουρέστι, αναλαμβάνοντας τη μετεκπαίδευση 600 Ρουμάνων αστυνομικών στην καταπολέμηση του ηλεκτρονικού εγκλήματος στη βαλκανική χώρα.
«Εχουμε κάνει μεγάλη πρόοδο τα τελευταία χρόνια», υποστηρίζει ο Βιρτζίλ Σπιριντόν, επικεφαλής μιας 200μελούς ομάδας της ρουμανικής αστυνομίας που συστάθηκε ειδικά για την εξάρθρωση σπειρών στην ηλεκτρονική απάτη. «Σήμερα, η Ρουμανία συνεργάζεται με την Ιντερπόλ και την υπηρεσία της Ε.Ε. κατά των κυβερνοεπιθέσεων», λέει. Μόνο μέσα στο 2011, η ομάδα του άνοιξε χιλιάδες υποθέσεις, προέβη σε συλλήψεις 500 υπόπτων και εξ αυτών παρέπεμψε τελικά τους 150 στη Δικαιοσύνη.
Μεταξύ αυτών είναι και ο TinKode, κατά κόσμον Ρατζβάν Τσερναγιάνου. Ηταν ένας από τους πλέον καταζητούμενους χάκερ παγκοσμίως, μέχρι που στις αρχές του 2012 συνελήφθη, κατηγορούμενος για κυβερνοεπιθέσεις στο αμερικανικό Πεντάγωνο, στο Πολεμικό Ναυτικό της Βρετανίας και στη NASA. «Είναι το πάθος μου να διεξάγω αυτό που εγώ ονομάζω ελέγχους ασφαλείας», λέει στο πρακτορείο Reuters. «Το έκανα χωρίς προσωπικό οικονομικό όφελος, σαν χόμπι. Επιπλέον, έστελνα πάντα e-mails στους οργανισμούς στων οποίων τα συστήματα έμπαινα, ζητώντας τους να φτιάξουν αμέσως τα κενά ασφαλείας».
Στα 21 του, ο Ρατζβάν καταδικάστηκε σε διετή φυλάκιση με αναστολή. Εκτοτε, αποφάσισε να κινηθεί με το γράμμα του νόμου. Σήμερα, εργάζεται στην CyberSmartDefence, μια εταιρεία που ο ίδιος έφτιαξε, με έδρα τη Ρουμανία και αντικείμενο την ασφάλεια ηλεκτρονικών συστημάτων! «Η περίπτωσή του», παρατηρεί το Reuters, «είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα για τη δεξαμενή ταλέντων στην πληροφορική (IT) που διαθέτει η Ρουμανία, αλλά και η γειτονική της Βουλγαρία».
Οι ρίζες του φαινομένου
«Η… εθνική αυτή εξειδίκευση επιτεύχθηκε μάλλον από σπόντα», σχολιάζει. Στη δεκαετία του 1980, το κομμουνιστικό καθεστώς Τσαουσέσκου στήριξε την έρευνα στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές και την τεχνολογική εκπαίδευση, για να τονώσει το πατριωτικό φρόνημα των Ρουμάνων [...] Στην άλλη πλευρά του Δούναβη, το κομμουνιστικό καθεστώς της Βουλγαρίας επικεντρώθηκε αντίστοιχα στο hardware, φτάνοντας μάλιστα κάποια στιγμή να παράγει το 40% των PC που χρησιμοποιούνταν σε ολόκληρο το σοβετικό μπλοκ»!
Η τάση αυτή επένδυσης στις νέες τεχνολογίες συνεχίστηκε και μετά την πτώση του κομμουνισμού. Μέσα στα 6 χρόνια που μεσολάβησαν από την ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στην Ε.Ε., οι εγχώριοι ρυθμοί ανάπτυξης στον κλάδο της πληροφορικής έκαναν άλματα από το 45% στο 80%, ξεπερνώντας κατά πολύ τα δεδομένα σε άλλες πρώην κομμουνιστικές χώρες της Ευρώπης, όπως π.χ. στην Πολωνία, στην Ουγγαρία και στην Τσεχία. Σήμερα, ο τομέας ΙΤ αντιστοιχεί στο 10% του ΑΕΠ των δύο βαλκανικών χωρών…
«Μπορεί να είναι οι δύο φτωχότερες χώρες της Ευρώπης», σχολιάζει το Reuters, «όμως το φτηνό εργατικό κόστος, οι ειδικευμένοι εργάτες και η στρατηγική θέση τους δίνουν ώθηση στον τεχνολογικό τομέα».
Οι αμερικανικοί κολοσσοί Oracle, IBM, Hewlett Packard και οι γερμανικοί SAP και Siemens διατηρούν σήμερα γραφεία στην ευρύτερη περιοχή. H Microsoft συνεργάστηκε με τη ρουμανική GeCaD για τη δημιουργία του RAV, ενός λογισμικού για προστασία από ηλεκτρονικούς ιούς (antivirus). Ενώ ήταν η ρουμανική Softwin που ανέπτυξε το BitDefender για την ασφάλεια του Διαδικτύου, το οποίο σήμερα εμπιστεύονται μισό δισεκατομμύριο άνθρωποι σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Ομως, ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το Βουκουρέστι και τη Σόφια είναι να πέσουν θύματα αυτής της ανέλπιστης μικρής επιτυχίας. Χιλιάδες υψηλής εξειδίκευσης νέοι τους μεταναστεύουν κατά κύματα στο εξωτερικό, με πιο δημοφιλή προορισμό τις ΗΠΑ.
Οσοι μένουν πίσω, διαγκωνίζονται για χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας που ολοένα και λιγοστεύουν, καθώς η ζήτηση υπερκαλύπτεται από την προσφορά -ένεκα και των μαζικών αποφοιτήσεων από τις τεχνολογικές σχολές των ρουμανικών και βουλγαρικών πανεπιστημίων. Κι όσοι μένουν τελικά εκτός αγοράς εργασίας; Γι’ αυτούς, υπάρχει πάντα ένας γνωστός προορισμός: η Ρίμνιστα Βάλτσεα…
