Η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών εντόπισε καραμπινάτες παρατυπίες στον τρόπο που Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch αξιολογούσαν χώρες της Ευρώπης. Η αντίδρασή της; Ισως τους επιβάλει πρόστιμα στο μέλλον...
Του Μπάμπη Μιχάλη
Πιθανή τιμωρία των οίκων αξιολόγησης προαναγγέλλουν οι ευρωπαϊκές εποπτικές αρχές, καθώς αυτοί δεν συμμορφώθηκαν με τις συστάσεις που τους είχαν υποδειχθεί για τη διαδικασία αποτίμησης των κρατικών ομολόγων. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών (ESBA) έδωσε χθες στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα έρευνας η οποία πραγματοποιήθηκε από τον Φεβρουάριο έως τον Οκτώβριο εστιάζοντας στο πώς οι Moody’s, Standard & Poor’s και Fitch αξιολογούν το αξιόχρεο διαφόρων ευρωπαϊκών κρατών. Οι αξιολογήσεις των οίκων αποτελούν κλειδί τόσο για τους επενδυτές -οι οποίοι κρίνουν βάσει αυτών πόσο ασφαλείς είναι οι επενδύσεις τους- όσο και για τις χώρες, οι οποίες διασφαλίζουν βάσει αυτών φτηνό ή ακριβό δανεισμό από τις αγορές.
Οχι αδίκως οι οίκοι κατηγορούνται εδώ και χρόνια ότι παίζουν παιχνίδια προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των πελατών τους, δηλαδή των μεγάλων επενδυτικών τραπεζών. Αξιομνημόνευτες είναι οι υψηλές αξιολογήσεις με τις οποίες είχαν επιβραβεύσει τα περιβόητα διασφαλισμένα σε στεγαστικά δάνεια υψηλού κινδύνου (subprime) χρηματοπιστωτικά παράγωγα της προηγούμενης δεκαετίας. Στη διάρκεια του κραχ του 2008, αυτά τα χρεόγραφα κατέληξαν σκουπίδια και οι οίκοι με τις υψηλές αξιολογήσεις που τους είχαν δώσει πήραν στον λαιμό τους εκατομμύρια επενδυτές σε όλον τον κόσμο.
Τα θύματά τους
Αντί να λογοδοτήσουν όμως οι οίκοι, οι αξιολογήσεις τους συνέχισαν να αποτελούν κλειδί για το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Θύματα των πρακτικών τους μετά το 2010 ήταν οι υπερχρεωμένες χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Με αλλεπάλληλες υποβαθμίσεις του αξιόχρεου στην περίοδο 2010-2011 οι οίκοι συνέβαλαν στην εκτόξευση του κόστους δανεισμού της Ελλάδας, της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας από τις αγορές και τις οδήγησαν ταχύτερα σε αναζήτηση βοήθειας από ΔΝΤ-ΕΚΤ-Ε.Ε. και στα δυσβάσταχτα για τους λαούς τους μνημόνια. Η έρευνα της ESBA αποκάλυψε παρατυπίες και ανεπάρκειες στη διαδικασία αξιολόγησης. Ομως η Αρχή δεν κατέληξε αν υπήρξε παραβίαση των ευρωπαϊκών κανόνων και αν θα πρέπει να επιβληθούν πρόστιμα. Πάντως η ΕSBA εξέφρασε σοβαρές ενστάσεις για την ανεξαρτησία των αξιολογήσεων. Οταν ανώτατα στελέχη των οίκων ή ακόμη και μέλη των διοικητικών τους συμβουλίων αποφασίζουν για τις αναβαθμίσεις ή τις υποβαθμίσεις αντί οι κορυφαίοι αναλυτές τους, τότε εγείρονται φόβοι για πιθανά κίνητρα εμπορικού χαρακτήρα στις αξιολογήσεις τους, ανέφερε χαρακτηριστικά. Η ESΒA εξέτασε ακόμη πώς επικείμενη μεταβολή μιας αξιολόγησης κατέληξε να αποκαλυφθεί σε ένα τρίτο μέρος, το οποίο κανονικά δεν είχε δικαίωμα να είναι ενήμερο γι’ αυτήν πριν δημοσιευτεί. Διαπίστωσε ακόμη ανεπαρκείς ελέγχους στη χρήση εξωτερικών συνεργατών στον τομέα της επικοινωνίας και των δημόσιων σχέσεων. Σε κάποιες περιπτώσεις η ESΒA διαπίστωσε καθυστερήσεις μεγαλύτερες των 5 ημερών από τη λήψη μιας απόφασης αξιολόγησης και τη δημοσίευσή της. Σε μία περίπτωση, η καθυστέρηση αυτή έφτασε μάλιστα τις δύο εβδομάδες. Οι αξιολογήσεις πρέπει να δημοσιεύονται έγκαιρα, αφού δίνεται στο ενδιαφερόμενο κράτος μια χρονική προθεσμία τουλάχιστον 24 ωρών για να αμφισβητήσει τυχόν σφάλματα και παραλείψεις από μέρους των αναλυτών του οίκου.
Πάντως από τον επόμενο μήνα, οι οίκοι θα πρέπει να δημοσιεύουν τις υποβαθμίσεις ή τις αναβαθμίσεις του αξιόχρεου κάποιου κράτους μόνο βάσει προκαθορισμένου χρονοδιαγράμματος. Το μέτρο αποτελεί μέρος της προσπάθειας της Ε.Ε. να ελέγξει τους οίκους. Στο πλαίσιο αυτό έχει καταρτίσει τρεις νόμους στην τελευταία τριετία. Κάπως αργά… για τους 4 και πλέον χιλιάδες αυτόχειρες στη χώρα μας.
