Η μόνη διέξοδος, σύμφωνα με τον συνθέτη, για να ξεφύγουμε «από τη δαγκάνα του κακού, δηλαδή την οικονομία», είναι η ουδετερότητα. Γιατί δεν έχουμε φίλους ή συμμάχους, ούτε καν την Ευρωπαϊκή Ενωση
Της Νόρας Ράλλη
Ηταν μόλις 17 ετών όταν, αρχές της δεκαετίας του ’40, παρουσίασε την πρώτη συναυλία του στην Τρίπολη και ταυτόχρονα εντάχθηκε στον αγώνα κατά των Γερμανών. Από τότε φάνηκε καθαρά ότι η ζωή του θα μοιραζόταν ανάμεσα στη μουσική και σε αγώνες για ανθρωπιστικές αξίες. Ο Μίκης Θεοδωράκης αφιερώθηκε για πάνω από 80 χρόνια στα υψηλά ιδανικά «της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του πολιτισμού», όπως είπε ο ίδιος στην ομιλία του, χθες το βράδυ, καθώς παρέλαβε το επίσημο διάδημα ως νέο μέλος στην Ακαδημία Αθηνών από τον πρόεδρό της, Σπύρο Ευαγγελάτο.
«Ασφαλώς πολλοί θα έχουν διερωτηθεί για τη σημερινή παρουσία μου στο βήμα της Ακαδημίας Αθηνών, κυρίως λόγω του προκεχωρημένου της ηλικίας μου. Συνήθως, γι' αυτά τα εξαιρετικά γεγονότα χρησιμοποιούμε μια εύκολη λέξη, τη “σύμπτωση”. Ομως, βαθιά μέσα μου γνωρίζω ότι χθόνιες και ουράνιες δυνάμεις συνωμότησαν, ώστε να μου δοθεί η ευκαιρία να διαλαλήσω μία και μόνη λέξη, που οδηγεί από το Χάος στην Αρμονία: Ουδετερότητα». Αυτός ήταν ο κεντρικός άξονας της ομιλίας του μεγάλου συνθέτη. Mίλησε με ενθουσιασμό για περίπου 40 λεπτά, αναλύοντας εκτενώς το νέο του όραμα, ένα σχέδιο λύτρωσης της Ελλάδας από την «ξένη κυριαρχία» και «αναγνώρισης των αγώνων των ηρώων του 1821», τη «μόνη λύση» για να υπάρξουμε ως κυρίαρχο έθνος στα του έθνους μας.
Η στιγμή ήταν ιστορική. Από τη μια, γιατί το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας, η Ακαδημία, με καθυστέρηση πολλών ετών, με τον όποιο (δικαιολογημένο ή μη) συντηρητισμό της, υποδέχτηκε τον Μίκη Θεοδωράκη ως επίτιμο μέλος της και από την άλλη, εξαιτίας των λόγων του μεγάλου μας Μίκη. Η ομιλία του δεν ήταν απλώς μια ευχαριστήρια, τυπική ή προσωπική ομιλία. Ηταν ένα ξεκάθαρο σχέδιο για το πώς οραματίζεται το μέλλον του τόπου, με συγκεκριμένες συνιστώσες (τον αθλητισμό, την ειρήνη και τον πολιτισμό), συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα (κάλεσε την Ακαδημία να μελετήσει την πρότασή του, ώστε να επηρεάσει τη διεθνή κοινότητα και τον ΟΗΕ) και συγκεκριμένο στόχο: να γίνει η Ελλάδα «η Ελβετία της ειρήνης και του πολιτισμού!».
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο τρόπος για να γίνει αυτό είναι «η Ελλάδα να ανήκει πλέον στη ζώνη της ουδετερότητας. Και, με σύμβολα τη Ακρόπολη και τους Δελφούς, να παράγει μόνο πολιτισμό και ειρήνη. Δεν υπάρχουν φίλοι ή σύμμαχοι. Για ποια Ευρωπαϊκή Ενωση μιλάμε; Υπάρχουν μόνο λαοί πλούσιοι και φτωχοί, διατάσσοντες και διατασσόμενοι. Υποτάσσοντες και υποτασσόμενοι. Και εμείς ανήκουμε στους δεύτερους. Είμαστε στη δαγκάνα του κακού – την οικονομία. Και από την άλλη, έχουμε τον πόλεμο που τριγυρνά εδώ και δεκαετίες στη γειτονιά μας. Βαλκάνια και Μέση Ανατολή. Ολοι οι λαοί υπολογίζονται για μελλοντικά θύματα. Γι' αυτό και η μόνη διέξοδος και διαφυγή είναι η ουδετερότητα. Ο ελληνικός λαός είναι έτοιμος να αφιερωθεί ολόψυχα σε ένα ιδεώδες, την Ειρήνη, και σε μια προσπάθεια, τον Πολιτισμό. Και τα δύο θεωρώ τα έχει στο αίμα του».
Στο κοινό βρίσκονταν ακαδημαϊκοί, καλλιτέχνες, επιστήμονες και πολιτικοί. Ολοι τον άκουσαν. Ο Σπ. Ευαγγελάτος μίλησε για τον «αιώνια έφηβο, τον εθνικό μας βάρδο, τον εραστή της μουσικής και της ζωής». Αλλαξε η Ακαδημία; Εγινε πιο προοδευτική, λιγότερο ουδέτερη πολιτικά; Αλλαξε μήπως ο Μίκης; Εγινε λιγότερο μαχητής; Λιγότερο πατριώτης; Μάλλον, τίποτε από τα δύο δεν συνέβη. Γι' αυτό και η βραδιά ήταν σημαντική. Και από τα όσα ακούστηκαν έγινε κατανοητό πως και ο ίδιος ο τιμώμενος το ένιωθε. Γι' αυτό και δεν μέτρησε τα λόγια του. Στάθηκε, υποβασταζόμενος μεν, δυνατός δε, απέναντι στο κοινό, και δεν αρκέστηκε καν σε ένα πολιτικό μήνυμα, αλλά ανέπτυξε μια συνολική πρόταση για τη θέση και τον ρόλο της Ελλάδας στον κόσμο.
INFO: Αύριο, Πέμπτη, στις 9 μ.μ. θα πραγματοποιηθεί συναυλία στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Η Νένα Βενετσάνου, ο Λάκης Χαλκιάς και η δεκαμελής Ορχήστρα «Μίκης Θεοδωράκης» θα ερμηνεύσουν αγαπημένα κινηματογραφικά και θεατρικά θέματα του συνθέτη.
