ΚΥΠΡΟΣ Ο Αυστραλός πρώην υπουργός και νυν διαμεσολαβητής για το Κυπριακό, Α. Ντάουνερ, φέρεται να έχει σχέσεις με εταιρεία που έκανε… όργια υποκλοπών στο Τιμόρ και σήμερα παίζει ρόλο στα κοιτάσματα αερίου της Αν. Μεσογείου

Του Νικόλα Ζηργάνου

Το σκάνδαλο των υποκλοπών που έκαναν οι μυστικές υπηρεσίες της Αυστραλίας κατά του καθημαγμένου και αδύναμου Ανατολικού Τιμόρ προκειμένου να γνωρίζει η ισχυρή και αναπτυγμένη Καμπέρα τα σχέδια του μικρού νησιωτικού κράτους για τον καθορισμό των μεταξύ τους θαλάσσιων συνόρων και ΑΟΖ, καθώς και τα σχέδιά του για τη συνεκμετάλλευση των υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου και την πιθανή κατασκευή σταθμού LNG θα έπρεπε να μας είχαν απασχολήσει περισσότερο στην Ελλάδα. Οι θάλασσες του Νότιου Ειρηνικού δεν είναι τόσο μακριά όσο νομίζουμε. Αλλωστε, μας έφερε πιο κοντά η ανάμιξη στο σκάνδαλο του πρώην υπουργού Εξωτερικών της Αυστραλίας και νυν μεσολαβητή του ΟΗΕ για το Κυπριακό, Αλεξάντερ Ντάουνερ.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία πρώην πράκτορα των μυστικών υπηρεσιών της Αυστραλίας, ο Φιλελεύθερος Ντάουνερ μετέφερε τις πληροφορίες που υπέκλεπταν οι Αυστραλοί στην αυστραλιανή ιδιωτική εταιρεία Woodside, η οποία ανέλαβε και την εκμετάλλευση του τεράστιου κοιτάσματος Sunrise, αξίας 40 δισ. δολαρίων, που βρίσκεται εντός της διαφιλονικούμενης από τα δύο κράτη θαλάσσιας περιοχής. Την υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας για τη συνεκμετάλλευση του κοιτάσματος έκανε ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Αυστραλίας, Αλεξάντερ Ντάουνερ. Ορισμένα ΜΜΕ στην Αυστραλία υποστηρίζουν ότι ο Ντάουνερ διέταξε τον αρχηγό των αυστραλιανών μυστικών υπηρεσιών να κάνει τις υποκλοπές στο Ανατολικό Τιμόρ. (Τώρα μετά τις αποκαλύψεις, το Ανατολικό Τιμόρ θα προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης σχετικά με την ΑΟΖ και τα θαλάσσια σύνορα με την Αυστραλία και την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, μια προσφυγή που επίσης ενδιαφέρει την Ελλάδα λόγω των διαφορών μας με την Τουρκία.)

Στην πράξη, ο Ντάουνερ λειτουργούσε, αν και υπουργός Εξωτερικών, προς όφελος μιας ιδιωτικής εταιρείας. Το σκάνδαλο είναι μεγαλύτερο, καθώς ο Αυστραλός πολιτικός, όταν αποχώρησε από το κοινοβούλιο, τον Ιούλιο του 2008, έκανε λόμπι για τη Woodside και, σύμφωνα με το αυστραλιανό δίκτυο ABC, προσελήφθη ως σύμβουλος στην εταιρεία. Εναν χρόνο μετά διορίστηκε μεσολαβητής του ΟΗΕ για το Κυπριακό.

Ως μεσολαβητής ασχολείται και με θέματα που αφορούν την ΑΟΖ της Μεγαλονήσου, την εκμετάλλευση των υποθαλάσσιων ενεργειακών πόρων, που σχετίζονται και με τον τρόπο μεταφοράς τους στην ακτή και σχετικά ενεργειακά θέματα που θα τεθούν στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης μεταξύ των δύο πλευρών.

Πανταχού παρουσία…

Προφανώς, από έναν αξιωματούχο του ΟΗΕ περιμένει κανείς να κρατήσει ίσες αποστάσεις και να είναι αμερόληπτος (αν και από πλευράς Λευκωσίας υπήρξαν αντιρρήσεις για τον διορισμό του, ειδικά από την πλευρά του πρώην προέδρου Χριστόφια). Ομως στην περίπτωση του κ. Ντάουνερ, το θέμα έχει και άλλη διάσταση.

Η ιδιωτική εταιρεία την οποία συμβούλευε, η Woodside, είναι αναμεμιγμένη στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη νοτιοανατολική Μεσόγειο. Στις 3 Δεκεμβρίου το αμερικανο-ισραηλινό κονσόρτσιουμ των εταιρειών που έχει τα δικαιώματα στο μεγάλο ισραηλινό κοίτασμα φυσικού αερίου «Λεβιάθαν» (που βρίσκεται σε απόσταση 130 χιλιομέτρων από τις ακτές του Ισραήλ και συνορεύει ανατολικά με το οικόπεδο 12, «Αφροδίτη», της Κύπρου) ανακοίνωσε ότι η Woodside έκανε προσφορά για να αγοράσει 30% συμμετοχή για 1,5 δισ. δολάρια και ένα ακόμη δισ. δολάρια αν οι διεθνείς τιμές ανέβουν πάνω από ένα ποσοστό. Στη συμφωνία υπήρχε επίσης ο όρος να συμμετάσχει η Woodside στην έρευνα των ισραηλινών θαλάσσιων οικοπέδων 349-Rachel και 350-Amit. Η οριστικοποίηση του συμβολαίου για το 30% του «Λεβιάθαν» εκκρεμεί ακόμη, καθώς η εταιρεία περιμένει την οριστική απόφαση της κυβέρνησης του Ισραήλ για τις ποσότητες που θα εξαγάγει (το Ανώτατο Δικαστήριο αποφάσισε να εξαχθεί το 40%) καθώς και για τον δρόμο που θα ακολουθήσει το αέριο. Η Woodside συνδέει την πρότασή της με την κατασκευή του σταθμού LNG στο Βασιλικό της Κύπρου, όπου υπάρχουν σχέδια να καταλήγουν τόσο το ισραηλινό όσο και το κυπριακό φυσικό αέριο. Η Woodside θέλει να αναλάβει το μεγάλο αυτό έργο, κόστους άνω των 6 δισ. δολαρίων, και στη Λευκωσία τη θεωρούν επικρατέστερη, αν προκριθεί τελικά αυτή η λύση, καθώς η αυστραλιανή εταιρεία διαθέτει μεγάλη τεχνογνωσία. Για την κατασκευή του σταθμού LNG στο Βασιλικό, η Woodside έχει ήδη υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με τους συνεταίρους στο «Λεβιάθαν», Delek Group και Noble Energy.

Σύμφωνα με το άρθρο του συντονιστή προγράμματος γεωπολιτικής της ενέργειας, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Λευκωσίας, δρος Θεόδωρου Τσακίρη (Eliamep briefing notes 08/2013), η Woodside ήταν μέσα στις εταιρείες που ενδιαφέρθηκαν να συμμετάσχουν στον δεύτερο γύρο συμβολαίων εκχώρησης δικαιωμάτων εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων που προκήρυξε η Κυπριακή Δημοκρατία. Στο ίδιο άρθρο, ο Κύπριος καθηγητής αναφέρει ότι η Woodside έδειξε ενδιαφέρον και για τη συμμετοχή της στο κυπριακό οικόπεδο 12.

Η εταιρεία έκανε προσφορά και για το οικόπεδο 6 της Κύπρου, αλλά τελικά το συμβόλαιο το κέρδισε ιταλο-κορεάτικη κοινοπραξία.

Πλούσιο βιογραφικό

Δεν είναι γνωστό αν ο κ. Ντάουνερ έχει διακόψει τυπικά τη σχέση του με τη Woodside, αλλά από το επίσημο επιχειρηματικό βιογραφικό του που δημοσίευσε το «Business Week», προκύπτει ότι πέραν των επίτιμων συμμετοχών του σε κοινωφελή ιδρύματα της Αυστραλίας και στο Δ.Σ. της Συμφωνικής Ορχήστρας της Αδελαΐδας, συμμετέχει επίσης ως μη εκτελεστικό μέλος στα Δ.Σ. τριών ενεργειακών εταιρειών. Της AO Energy Limited (από το 2012), της Sun Resources NL και της Lakes Oil NL (από το 2013). Εγινε δηλαδή διευθυντικό στέλεχος ενώ ασκούσε παράλληλα τα καθήκοντά του ως μεσολαβητής του ΟΗΕ. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων, αν η ενασχόλησή του με το Κυπριακό έχει γνώμονα την εξυπηρέτηση των συμφερόντων των κατοίκων του νησιού ή αν παρεμβάλλονται και τα επιχειρηματικά συμφέροντα εταιρειών με τις οποίες συνδέεται. Κι αν η όποια κατάληξη, αν υπάρξει, της επίλυσης του Κυπριακού και κατά συνέπεια των αποφάσεων που αφορούν την εξόρυξη, εκμετάλλευση και μεταφορά των κοιτασμάτων θα γίνει με την αμερόληπτη συμβολή του πρώην (;) συμβούλου της Woodside, εταιρείας που έχει μεγάλα οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή.

Για το σκάνδαλο στην Αυστραλία, ο κ. Ντάουνερ δήλωσε ότι αποτελεί παλιά ιστορία, σχετίζεται με την εθνική ασφάλεια της χώρας και δεν έκανε άλλο σχόλιο.