Του Πέτρου Μανταίου

Στους σχεδόν τρεις μήνες αναγκαστικής απουσίας από τη στήλη, πέρα από την αναντικατάστατη θαλπωρή με την οποία με περιέβαλαν τα παιδιά μου και τα εγγόνια μου, μου κράτησαν παρήγορη συντροφιά κάποια βιβλία που, κυρίως, μου έφερναν φίλες και φίλοι∙ ένα μεγάλο ευχαριστώ για την πολύτιμη, συνεχή συμπαράσταση όλων! Απαριθμώ επί τροχάδην: τρία αστυνομικά του Ιαν Φλέμινγκ και δύο του Ζεράρ Ντε Βιλιέ για τις δύσκολες νύχτες∙ σε μία από τις οποίες… απεβίωσε ο Ντε Βιλιέ! Για τις λιγότερο ταραγμένες μέρες τα: «Η κυρία Νταλογουέι» της Βιρτζίνια Γουλφ, «Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο» της Αλκης Ζέη, «Βέρθερος» του Γκαίτε.

Με ένα όμως, επειδή αφορά χρονογράφο, μάλιστα διαπρεπέστατο, είπα να γεφυρώσω το κενό μακράς απουσίας. Παραθέτω απόσπασμα από… επίκαιρο χρονογράφημα του Παύλου Παλαιολόγου («Βήμα», Νοέμβριος 1941, γερμανική κατοχή!) με τίτλο «Υπάρχουν και τίμιοι άνθρωποι». Περιέχεται στο βιβλίο του συνάδελφου Βίκτωρα Νέτα «Ο νοσταλγός της Πόλης Παύλος Παλαιολόγος – Μια ζωή με παστρικά χέρια», εκδ. Τσουκάτου (εκτενή αναφορά κάνει ο Δ. Γκιώνης στην «Εφ.Συν.» του Σαββάτου):

«…Αν επέμενα στη σιωπή μου, θα σχηματίζατε την πεποίθηση ότι ο τόπος αυτός δεν κατοικείται παρά από κακοποιούς, από ποθενεσχίτες (σ.: εκ του «πόθεν έσχες»!) και μαυραγορίτες, από σατύρους και άρπαγες. Είναι κι αυτοί, αλλά είμαι κι εγώ. Ο λευκός. Πέστε με κουτό, ονομάστε με ανίκανο, κατατάξτε με στους αδρανείς. Συχνά τα βάζω κι εγώ με τον εαυτό μου και τον κατηγορώ. Ερχονται όμως και στιγμές σοβαρών απολογισμών, που ορθώνω σε όλες του τις διαστάσεις το ηθικό μου ανάστημα και λέω: Οχι, δεν είμαι κουτός, δεν είμαι ανίκανος. Είμαι τίμιος. Οφείλω να το λέω για να τονώνουμαι εγώ ο ίδιος πρώτα-πρώτα. Οφείλουμε να το λέμε και για την υπόληψη της ολότητας. Υπάρχουμε κι εμείς οι τίμιοι. Δεν είμαστε οι λιγώτεροι, είμαστε οι αφανέστεροι».