Με έναν «Μαραθώνιο δημιουργικότητας» σε δημοτικές βιβλιοθήκες, αλλά και το διεθνές συνέδριο «Unconference», που μετέφερε λαμπρά παραδείγματα από όλη την Ευρώπη, οι άνθρωποι του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος συνεχίζουν την προσπάθειά τους να ανανεώσουν και να αναβαθμίσουν τις υπηρεσίες των βιβλιοθηκών σε όλη την Ελλάδα
Της Παρής Σπίνου
Πώς θα είναι οι βιβλιοθήκες του μέλλοντός μας; Ασφαλώς η στρεβλή εικόνα των δημόσιων βιβλιοθηκών με ράφια γεμάτα σκονισμένα βιβλία και απρόσωπους υπαλλήλους είναι απαρχαιωμένη. Μια σύγχρονη βιβλιοθήκη παρέχει ψηφιακές υπηρεσίες, αξιοποιεί την τεχνολογία, οργανώνει εργαστήρια και εκδηλώσεις, καλλιεργώντας τη συμμετοχικότητα και την επικοινωνία με την τοπική κοινωνία.
Σ’ αυτήν την κατεύθυνση βρίσκεται το πρόγραμμα Future Library, που χρηματοδοτεί το Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Από το 2011 ώς σήμερα έχουν ενταχθεί σ’ αυτό 117 δημόσιες και δημοτικές βιβλιοθήκες από όλη την Ελλάδα, με στόχο την ανανέωση της εικόνας τους, αλλά και την αναβάθμιση των υπηρεσιών τους. Στόχος είναι να ενισχυθεί στη συνείδηση του κόσμου η σπουδαιότητα των βιβλιοθηκών ως κέντρων μάθησης, δημιουργικότητας και διάδρασης. Φιλοδοξία είναι τελικά να αναπτυχθεί ένα βιώσιμο δίκτυο βιβλιοθηκών σε όλη τη χώρα, το οποίο το 2015 θα συνδεθεί με την Εθνική Βιβλιοθήκη στις νέες της εγκαταστάσεις, στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Εδώ και δύο χρόνια η ομάδα του Future Library, σε συνεργασία με τις βιβλιοθήκες του δικτύου, έχει πραγματοποιήσει πάνω από 5.800 εκδηλώσεις σε περισσότερες από 100 πόλεις, με πάνω από 115.000 συμμετέχοντες συνολικά (παιδιά, εφήβους και ενηλίκους). Εχει επιμορφώσει βιβλιοθηκονόμους, έχει προσφέρει 36.160 βιβλία στις βιβλιοθήκες του δικτύου, τις οποίες ενισχύει με τεχνολογικό εξοπλισμό, και συνεχίζει μια σειρά από δράσεις που προωθούν τη φιλαναγνωσία και την καινοτομία.
Στις 6 και 7 Δεκεμβρίου εγκαινιάστηκαν εννέα Media Labs με έναν «Μαραθώνιο δημιουργικότητας». Ετσι, οι δημοτικές βιβλιοθήκες στη Δράμα, τα Τρίκαλα, τη Λιβαδειά, την Κόρινθο, τη Ναύπακτο, το Κερατσίνι-Δραπετσώνα, την Ηλιούπολη, την Κοζάνη και τα Χανιά υποδέχτηκαν τη νέα γενιά, τη λεγόμενη γενιά «Υ», αλλά και το ευρύτερο κοινό, με εργαστήρια τεχνολογίας, αστρονομίας, αισθητικής, φωτογραφίας, θεάτρου, μουσικής, κόμικς, γιόγκα, ακόμα και μαγειρικής. Ενας μεγάλος αριθμός επισκεπτών, 5.500 σε ένα διήμερο, είχαν την ευκαιρία να «κατέβουν 100 μέτρα κάτω από τη γη», στα υπόγεια του CERN, να ανακαλύψουν τις δυνατότητες που έχει ένα music studio με τη βοήθεια DJ και μουσικών, να στήσουν διαδικτυακό ραδιόφωνο, να περιηγηθούν στον κόσμο του YouTube και του Google.
Πολύτιμη, όμως, ήταν και η εμπειρία του «Unconference», του διήμερου διεθνούς συνεδρίου που ολοκληρώθηκε τη Δευτέρα στο Μουσείο Μπενάκη. Πάνω από 40 ομιλητές και 400 συμμετέχοντες, επαγγελματίες του χώρου, είχαν την ευκαιρία να μοιραστούν τις εμπειρίες τους, αλλά και τον προβληματισμό τους για το σήμερα και το αύριο των βιβλιοθηκών. Πολλοί εντυπωσίασαν: η αρχιτέκτονας της ομάδας Mecanoo, Φρανσίν Χούμπεν, παρουσίασε εικόνες από την περίφημη βιβλιοθήκη του Μπέρμιγχαμ, τη μεγαλύτερη βιβλιοθήκη της Ευρώπης, έκτασης 35.000 τ.μ. Ο Μίκαελ Πετρέν, επικεφαλής της Ψηφιακής Βιβλιοθήκης της Στοκχόλμης, εξήγησε το άνοιγμα που γίνεται στο e-book και στον σχεδιασμό νέων μοντέλων ηλεκτρονικού δανεισμού. Ωστόσο, οι περισσότεροι κατέληξαν ότι το Α και το Ω σε μια βιβλιοθήκη είναι οι άνθρωποί της. Οι βιβλιοθηκονόμοι κυρίως, που οργανώνουν, ενημερώνουν, εμψυχώνουν και τελικά εμπνέουν την τοπική κοινωνία.
«Για να είμαστε καινοτόμοι, δεν αρκούν μόνο τα χρήματα. Πρέπει να διαμορφωθεί το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό των βιβλιοθηκών, άνθρωποι δημιουργικοί, που προσφέρουν υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και επιθυμούν να βελτιώσουν τον δημόσιο χώρο και τη σχέση των πολιτών με αυτόν», μας λέει ο Δημήτρης Πρωτοψάλτου, επικεφαλής του Future Library. «Πρώτα απ’ όλα είχαμε ανακαινίσει τις παιδικές βιβλιοθήκες στη Μακεδονία, που τώρα λειτουργούν εξαιρετικά δυναμικά, προσφέροντας δημιουργικά εργαστήρια. Για να συνεχίσουν χρειάζεται υποστήριξη από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης, για παράδειγμα, έχει καταλάβει τη σημασία τους και υποστηρίζει τις παιδικές βιβλιοθήκες».
Ο Δ. Πρωτοψάλτου τονίζει πως «έxουν τεθεί οι βάσεις με τεχνολογικό εξοπλισμό των βιβλιοθηκών, με εκπαίδευση και κατάρτιση των ανθρώπων τους. Ωστόσο, τώρα πρέπει οι ίδιοι να τις υποστηρίζουν, προσφέροντας νέες υπηρεσίες και δράσεις που προκαλούν τη συμμετοχή του κόσμου». Και καταλήγει: «Βρισκόμαστε στη φάση της δοκιμαστικής λειτουργίας των βιβλιοθηκών, γίνεται καταμέτρηση της επισκεψιμότητας, συνεχής αξιολόγηση, αντιμετωπίζονται τα προβλήματα που προκύπτουν. Για να κάνουμε πλάνα για το μέλλον, πρέπει να δούμε τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος, που εξαρτάται από το πόσο ο κόσμος και οι τοπικές κοινότητες θα συνεχίσουν να αγκαλιάζουν αυτές τις βιβλιοθήκες».
