ΟYΚΡΑΝΙΑ – Οι μεγιστάνες είχαν στηρίξει τον φιλορώσο πρόεδρο Γιανουκόβιτς, αλλά απογοητεύτηκαν από τον καιροσκοπισμό του και βρήκαν διάδοχό του, τον παγκόσμιο πρωταθλητή στο μποξ, Βιτάλι Κλιτσκό
Της Μαργαρίτας Βεργολιά
Η ονομασία της μεταφράζεται κυριολεκτικά «στο άκρο». Και πράγματι, η Ουκρανία ανέκαθεν αποτελούσε κι εξακολουθεί μέχρι και σήμερα να αποτελεί το «άκρο» μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης… Σχεδόν δυόμισι δεκαετίες μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ και την ανεξαρτητοποίησή της, παραμένει «μήλον της Εριδος» μεταξύ των δύο «γειτόνων». Για τη Ρωσία, η στάση του Κιέβου συνδέεται άμεσα με τα εθνικά συμφέροντά της. Εάν φύγει από τη δική της σφαίρα επιρροής, τότε θα διευρυνθεί το κενό ασφαλείας στα νοτιοανατολικά σύνορά της -μετρώντας στις απώλειες και τη ναυτική βάση στη Σεβαστούπολη- και το Κρεμλίνο θα χάσει σημαντικό μέρος από τον έλεγχο ροής ενέργειας προς την οικονομία της Ευρώπης.
Για την Ε.Ε. και μόνον η τελευταία αυτή παράμετρος αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο για τον διπλωματικό προσεταιρισμό τού κατά καιρούς αμφιταλαντευόμενου Κιέβου. Τα σχέδια για ενίσχυση του αμυντικού «πυλώνα» της υποδεικνύουν έναν επιπλέον στόχο, αντίβαρο των προσπαθειών του Κρεμλίνου να ενισχύσει την Ευρασιατική Ενωση -τη ρωσική «ανταπάντηση» στην Ε.Ε.-, με «έπαθλο» την πλήρη ένταξη της Ουκρανίας.
Δύο στρατόπεδα
Οσο για τα 46 εκατομμύρια των κατοίκων της; Εχουν εδώ και καιρό χωριστεί σε δύο διαφορετικά «στρατόπεδα», τραβώντας νοητά σύνορα μεταξύ τους. Οι φιλοευρωπαίοι ουκρανόφωνοι κατοικούν στα δυτικά και οι ρωσόφωνοι στα ανατολικά, όπου ευδοκιμούν η εγχώρια βαριά βιομηχανία και οι γηγενείς ολιγάρχες.
O εθνικός αυτός διχασμός αποτυπώθηκε στο αποτέλεσμα των εκλογών του 2010, που -με την «ώθηση» και των Ουκρανών ολιγαρχών- έφεραν στην προεδρία τον φιλορώσο πρώην πρωθυπουργό Βίκτορ Γιανουκόβιτς, ο οποίος έκτοτε κινήθηκε… τυχοδιωκτικά, εντός κι εκτός συνόρων.
Πατώντας ταυτόχρονα και στις δύο «βάρκες», επιδίδεται σε ένα διαρκές παζάρι για οικονομικά ανταλλάγματα, ώστε να επιλέξει τον εκάστοτε διεθνή «πάτρωνα». Το τελευταίο δίλημμα ήταν Ε.Ε.-ΔΝΤ έναντι του ρωσικού ρουβλίου, με το τελευταίο να κερδίζει τη μάχη στα σημεία, σώζοντας -στα λόγια ακόμη- το Κίεβο από τη χρεοκοπία.
Ταυτόχρονα με την τελευταία συμφωνία με τον Πούτιν, ο Γιανουκόβιτς επιχειρεί μεθοδικά να χαλυβδώσει τη θέση του και στο εσωτερικό της Ουκρανίας, στήνοντας τη δική του οικονομική «φαμίλια» και εφαρμόζοντας την τακτική τής… σαλαμοποίησης έναντι του εγχώριου επιχειρηματικού κατεστημένου. Ομως, αυτό το διαρκές ανακάτεμα της «τράπουλας» φαίνεται ότι έχει διαταράξει τις εσωτερικές ρευστές ισορροπίες…
Θορυβημένοι από τις μεθοδεύσεις του, τη δεινή κατάσταση της εθνικής οικονομίας -παρά το νέο deal με το Κρεμλίνο- αλλά και τη διακύβευση των επιχειρηματικών συμφερόντων τους στην ευρωπαϊκή «γειτονιά», οι Ουκρανοί ολιγάρχες έχουν αρχίσει να του γυρνούν την «πλάτη», στηρίζοντας άμεσα ή έμμεσα τους νέους «λαϊκούς ήρωες» της αντικυβερνητικής επανάστασης, το πολιτικό προφίλ των οποίων στήνουν με επιμέλεια οι image makers ΗΠΑ και Ευρώπης…
Πολύ πριν από τις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις -που συνεχίζονται για τρίτη εβδομάδα στην πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου- ο αντιπολιτευόμενος βουλευτής και ηγέτης του φιλοευρωπαϊκού κόμματος Udar, Βιτάλι Κλιτσκό, αποτελούσε «ζωντανό θρύλο» στην πατρίδα του, την Ουκρανία. Με 45 νίκες και μόλις δύο ήττες στο ιστορικό του, ο πάλαι ποτέ κικ-μπόξερ κατείχε τον τίτλο του Παγκόσμιου Πρωταθλητή Πυγμαχίας Βαρέων Βαρών, μέχρι που προχθές αποποιήθηκε τον τίτλο του για το… καλό της χώρας!
Στα 42 του, αυτός ο γίγαντας του ρινγκ -ύψους 2,04 μέτρων και βάρους 113,4 κιλών- αποφάσισε να δώσει νέα διάσταση στο παρατσούκλι του «Σιδερένια Γροθιά», μπαίνοντας δυναμικά στην πολιτική κονίστρα, για άλλου είδους μάχες. Εχοντας κατακτήσει από πέρυσι με το νεοσύστατο κόμμα του Udar (ελληνιστί… «μπουνιά»!) την τρίτη θέση στη Βουλή, θέλει τώρα -που η «εκλεκτή» της Δύσης, Γιούλια Τιμοσένσκο, «σαπίζει» στη φυλακή- να αναμετρηθεί αυτός στα ίσια με τον Βίκτορ Γιανουκόβιτς στις επόμενες προεδρικές εκλογές, που υπό κανονικές συνθήκες θα διεξαχθούν το 2015.
Η αλήθεια είναι ότι η πολιτική καριέρα του Βιτάλι δεν έχει να επιδείξει τα ίδια επιτεύγματα με εκείνη του πυγμάχου. Δύο φορές επιχείρησε να κατακτήσει τη δημαρχία του Κιέβου, αλλά απέτυχε. Και μέχρι σήμερα, τα ισχυρότερα «εχέγγυα» είναι η θητεία του ως συμβούλου στο πλευρό του Βίκτορ Γιούσενκο -του φιλοδυτικού πρώην προέδρου της «Πορτοκαλί Επανάστασης» στην Ουκρανία- καθώς και οι στενότατοι δεσμοί του με τη Γερμανία.
Για το πολιτικό ποιόν του έχει εκφραστεί με τα καλύτερα λόγια ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στενότατος συνεργάτης της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ, Ελμαρ Μπροκ, λέγοντας ότι αποτελεί «έναν εξαιρετικά λαμπρό συνεργάτη».
Σύμφωνα με το γερμανικό πρακτορείο dpa, «το Ιδρυμα Κόνραντ Αντενάουερ των Χριστιανοδημοκρατών της Μέρκελ έχει αναλάβει τώρα την εκπαίδευση των ακτιβιστών του Udar» (!), το οποίο παρεμπιπτόντως έχει πάρει καθεστώς παρατηρητή στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Προ ημερών, μάλιστα, στο πλευρό των επαναστατημένων του Κιέβου και του Κλιτσκό προσωπικά είχε προστρέξει ο εν ενεργεία τότε Γερμανός υπ. Εξωτερικών, Γκίντο Βεστερβέλε. Από κοντά ακολούθησαν και Αμερικανοί γερουσιαστές, υπενθυμίζοντας ότι οι ΗΠΑ παρακολουθούν από πολύ κοντά τις εξελίξεις…
Εσχάτως, η «Σιδερένια Γροθιά» απέκτησε και… περίβλημα από «ατσάλι». Σε μια μεταστροφή που μαρτυρεί πολλά για τις εξελίξεις στη χώρα, τα ΜΜΕ των εγχώριων -πάλαι ποτέ φιλοπροεδρικών- «νταβατζήδων» άρχισαν να προβάλλουν εσχάτως λεπτό προς λεπτό τις αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις. Στην πλατεία Ανεξαρτησίας παραμένουν τώρα «συντονισμένα» το 5TV του «βασιλιά της σοκολάτας» και ιδιοκτήτη της βιομηχανίας Roshen, Πέτρο Ποροσένκο, το δίκτυο Inter του Ντμίρτο Φίρτας -του πλουσιότερου σήμερα επιχειρηματία της Ουκρανίας, με επενδύσεις στο φυσικό αέριο και τη βιομηχανία χημικών-, το κανάλι Ukraina και η εφημερίδα «Segounya» του μεγιστάνα Ρινάτ Αχμέντοφ, που έχει σχεδόν τα μισά χαλυβουργεία, ορυχεία σιδηρομεταλλευμάτων και εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στην Ουκρανία.
Αινιγματική ανακοίνωση
Ο ίδιος, με μια αινιγματική ανακοίνωσή του, φάνηκε να παίρνει προ ημερών το μέρος των διαδηλωτών, ακολουθώντας διστακτικά τα «χνάρια» του Βίκτορ Πίντσουκ, του δεύτερου πλουσιότερου Ουκρανού ολιγάρχη, που τον περασμένο Σεπτέμβριο οργάνωσε τη 10η συνάντηση με αντικείμενο τη φιλοευρωπαϊκή στροφή της Ουκρανίας και την παρουσία δεκάδων ξένων ηγετών και προσωπικοτήτων -στη συντριπτική πλειονότητά τους Ευρωπαίοι και Αμερικανοί- στην ιστορική Γιάλτα…
Αν και οι Ουκρανοί ολιγάρχες μετρούν το βραχυπρόθεσμο κόστος της διατάραξης των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία -παρατηρούν σε ανταπόκρισή τους από το Κίεβο οι «Financial Times»- φαίνεται ότι η ζυγαριά τους έχει αρχίσει να γέρνει προς την Ε.Ε., χάρη στα μακροπρόθεσμα οφέλη. Κι αυτά μεταφράζονται στην εξασφάλιση μιας άνευ… φόρων πρόσβασης στην αχανή ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.
«Μπορεί οι Ουκρανοί ολιγάρχες να μη νοιάζονται και πολύ για τις ευρωπαϊκές αξίες», σχολιάζει καυστικά ένας ξένος διπλωμάτης στη «FT», «ξέρουν ωστόσο να εκτιμούν την ευρωπαϊκή… αξία». Ούτως ή άλλως «η ουκρανική πολιτική είναι μια μάχη χωρίς κανόνες», όπως αρέσκεται να λέει και ο Βιτάλι Κλιτσκό, σιγομουρμουρίζοντας ταυτόχρονα, από το βήμα των διαδηλώσεων, τους στίχους του εθνικού ύμνου της χώρας: «η δόξα της Ουκρανίας δεν έχει χαθεί, ούτε η λευτεριά της»…
