ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Τζώρτζης Ρούσσος

 

Με μειώσεις στις επικουρικές συντάξεις, που ξεκινούν από 10% στο ΙΚΑ και μπορεί να φτάσουν μέχρι και το 70% σε κάποια προβληματικά επικουρικά ταμεία μπήκε το 2014. Με τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος να δίνει τον τόνο, η έτσι και αλλιώς «ασθενής» επικουρική σύνταξη μπαίνει σε διαδικασία συνεχούς απίσχνανσης, αφού το 2015 προβλέπονται νέες μειώσεις. Οι κύριες αιτίες είναι βέβαια η διαρκής μείωση της κρατικής χρηματοδότησης, αλλά και οι αθρόες συνταξιοδοτήσεις, συνεπεία των διαρκών αυξήσεων σε όρια ηλικίας συνταξιοδότησης και των μειώσεων στους συντάξιμους μισθούς… Σύμφωνα με τα δεδομένα που ψηφίστηκαν το 2012 και αναμένεται να ισχύσουν από τον Ιούνιο του 2014, οι επικουρικές συντάξεις θα αναπροσαρμόζονται κάθε χρόνο ανάλογα με τα οικονομικά δεδομένα του Ταμείου.

 

Ετσι, με βάση τις επερχόμενες αλλαγές, το συνολικό ποσό των επικουρικών συντάξεων που θα καταβάλλεται κάθε χρόνο δεν θα υπερβαίνει το ποσόν των εισφορών που θα έχει λάβει το Ενιαίο Ταμείο Επικουρικής Ασφάλισης κατά τον προηγούμενο χρόνο. Το ισχύον ποσό σύνταξης που καταβάλλεται σήμερα θα παίζει ρόλο μόνο σε ό,τι αφορά τον προσδιορισμό της αναλογίας με την οποία θα υπολογιστεί η νέα παροχή πάνω στο ποσόν που τελικά θα διανεμηθεί. Ολα αυτά, βέβαια, θα συνοδεύονται και από τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος, αλλά θα εξαρτώνται και από τη βιωσιμότητα του ασφαλιστικού φορέα.

 

Ετσι, από το τρέχον έτος τα επικουρικά ταμεία είναι υποχρεωμένα να εφαρμόσουν τη λεγόμενη «ρήτρα μηδενικού ελλείμματος». Τα Ταμεία, λοιπόν, που παρουσιάζουν ελλείμματα θα πρέπει να προχωρούν σε «αυτόματες μειώσεις» των επικουρικών συντάξεων. Σύμφωνα με τη νομοθεσία, ανά τρίμηνο θα πραγματοποιούνται μελέτες για τη βιωσιμότητα των φορέων επικουρικής ασφάλισης και αναλόγως θα προσαρμόζονται οι παροχές. Επιπλέον σε όλα τα επικουρικά ταμεία δημιουργούνται «ατομικοί λογαριασμοί», ώστε οι συντάξεις να αντιστοιχούν απολύτως στις εισφορές που έχει καταβάλει ο ασφαλισμένος κατά τη διάρκεια του εργασιακού βίου του.

 

Από το 2015 δε, θα λαμβάνονται υπόψη ακόμα και τα οικονομικά στοιχεία του Ταμείου για τον προσδιορισμό του τελικού ποσού της σύνταξης, που σημαίνει νέες μειώσεις, που υπολογίζονται μεσοσταθμικά σε ένα επιπλέον 30%.

 

Αναλογιστικές μελέτες

 

Αυτές οι μειώσεις θα επέρχονται συνεπεία αναλογιστικών μελετών που θα επικαιροποιούνται κάθε τρίμηνο. Ο νέος τρόπος υπολογισμού των επικουρικών συντάξεων, που ισχύει από τις αρχές του 2014, αναμένεται να δώσει μειώσεις περίπου 10% για τους συνταξιούχους του ΙΚΑ-ΕΤΕΑΜ για το ΙΚΑ, ενώ στα υπόλοιπα ταμεία του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ) οι μειώσεις αναμένεται να κυμαίνονται από 16% έως 45%… Κάποια όμως προβληματικά ταμεία επικουρικής ασφάλισης (όπως θα δείξουν οι αναλογιστικές τους μελέτες) θα ανακοινώσουν μειώσεις που θα φτάσουν ακόμη και το 70%!

 

Τα πράγματα, ωστόσο, είναι ακόμη ρευστά αναφορικά με το πότε θα ισχύσουν οι αλλαγές και το μόνο σίγουρο είναι οι μεγάλες μειώσεις στις επικουρικές που θα θίξουν το εισόδημα των συνταξιούχων.

 

Θα πρέπει, βέβαια, να πούμε ότι πρόκειται για μέτρα που έχουν ψηφιστεί και τώρα ήρθε η ώρα να εφαρμοστούν. Τον χορό των μειώσεων βέβαια τον έχουν ξεκινήσει, στο τέλος του 2013, κάποια μικρά ταμεία (όπως το ταμείο των εργαζομένων στα φάρμακα), ωστόσο αυτό που φώτισε σαν πυροτέχνημα τη σταδιακή εξαφάνιση του θεσμού της επικουρικής σύνταξης δεν είναι άλλο από τον νέο και ενοποιημένο Κανονισμό Ασφάλισης και Παροχών του Ενιαίου Ταμείου Επικουρικής Ασφάλισης (ΕΤΕΑ), που δόθηκε στη δημοσιότητα και αναμένει την τυπική έγκριση του υπουργού Γιάννη Βρούτση για να ξεκινήσει η διαδικασία θέσης του σε ισχύ… Ο δε υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης αναμένει την αναλογιστική μελέτη που ο ίδιος έχει παραγγείλει στην Εθνική Αναλογιστική Αρχή, προκειμένου να διαπιστώσει αν οι προτεινόμενες μειώσεις (από 16% έως 45%) αρκούν για να «σωθεί» το ΕΤΕΑ. Με βάση λοιπόν τον νέο κανονισμό αυτό, που θα αντιμετωπίζουν από τη θέση του σε ισχύ οι ασφαλισμένοι που ασφαλίζονται στο ΕΤΕΑ, μπορεί να συμπυκνωθεί στα εξής:

 

- Με βάση το νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, που κατατάσσει σε δύο κατηγορίες τους ασφαλισμένους και ο οποίος καθίσταται προφανές ότι συμπιέζει προς τα κάτω τις συντάξεις που θα απονεμηθούν, σε πρώτη φάση εκτιμάται ότι θα επιφέρει μεσοσταθμική μείωση της τάξης του 25%. Η πρώτη κατηγορία είναι αυτή που ομαδοποιεί όσους ασφαλίστηκαν μέχρι την μέχρι 31.12.2000: Για τους ασφαλισμένους λοιπόν που ασφαλίστηκαν πρώτη φορά μέχρι 31.12.2000, η σύνταξη τους υπολογίζεται από μαθηματικό τύπο που λαμβάνει υπ’ όψιν του παραμέτρους όπως ο συντελεστής βιωσιμότητας, τα έτη ασφάλισης μέχρι 31.12.2014, το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισης μέχρι 31.12.2014 και το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισης από 1.1.2015 και εφεξής.

 

Αντίθετα, στη δεύτερη κατηγορία (αυτών που πρωτοασφαλίστηκαν από 1-1-2001), το ΕΤΕΑ λειτουργεί με βάση το Διανεμητικό Σύστημα Προκαθορισμένων Εισφορών με Νοητή Κεφαλαιοποίηση. Το σύστημα αυτό δομείται πάνω στις εξής έννοιες:

 

α) Διανομή: οι καταβαλλόμενες ασφαλιστικές εισφορές χρησιμοποιούνται για να πληρώνονται οι συντάξεις των συνταξιούχων στο ίδιο έτος.

 

β) Προκαθορισμένες εισφορές: το ύψος των ασφαλιστικών εισφορών προκαθορίζεται για όλους τους ασφαλισμένους ως σταθερό ποσοστό επί των συντάξιμων αποδοχών τους.

 

γ) Νοητή κεφαλαιοποίηση: οι καταβαλλόμενες εισφορές κάθε ασφαλισμένου στο έτος συσσωρεύονται για κάθε επόμενο έτος βάσει ενός συντελεστή κεφαλαιοποίησης.

 

- Εισάγονται ατομικές μερίδες με βάση τις οποίες στον κάθε ασφαλισμένο θα καταβάλλεται διαφορετική επικουρική σύνταξη, η οποία θα βασίζεται στις εισφορές που έχει πληρώσει και στα έτη που έχει διανύσει στο σύστημα ώς το 2000. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι μετά αλλάζει ο συντελεστής υπολογισμού, προς το δυσμενέστερο βέβαια. Ετσι ορίζεται ότι οι ασφαλιστικές εισφορές που καταβάλλονται για κάθε ασφαλισμένο τηρούνται σε ατομικές μερίδες. Ατομική μερίδα ή λογαριασμός νοείται η καρτέλα (φάκελος) κάθε ασφαλισμένου, στην οποία απεικονίζονται οι καταβαλλόμενες ασφαλιστικές του εισφορές και η βάση υπολογισμού τους, το συσσωρευμένο εξ αυτών εκάστοτε κεφάλαιο και οι παράμετροι προσδιορισμού του.

 

- Σε σχέση με τους πλασματικούς χρόνους ορίζεται ότι για την πλασματική ασφάλιση ισχύουν:

 

α. Οι χρόνοι ασφάλισης που αναγνωρίστηκαν και εξαγοράστηκαν ή συνεχίζεται η εξαγορά τους ή εκκρεμεί αίτηση εξαγοράς τους, λογίζεται ότι πραγματοποιήθηκαν στην ασφάλιση του ΕΤΕΑ.

 

β. Αξιοποιούνται για τη θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο αξιοποιούνται στο φορέα Κύριας Ασφάλισης ή στο Δημόσιο.