ΣΥΡΙΑ – Το μέλλον του Μπασάρ αλ Ασαντ και η συμμετοχή ή μη του Ιράν στις ειρηνευτικές συνομιλίες εξακολουθούν να χωρίζουν Μόσχα και Ουάσινγκτον, παραμένοντας… «καυτές πατάτες»

Του Νικόλα Ζηργάνου

Μέσα σε κλίμα εγκαρδιότητας συναντήθηκαν χθες στο Παρίσι οι υπουργοί Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ρωσίας, που φαίνεται να συγκλίνουν όλο και περισσότερο στην αντιμετώπιση της συριακής κρίσης, παρά τις διαφορές που εξακολουθούν να έχουν οι δύο πλευρές. Ο Τζον Κέρι και ο Σεργκέι Λαβρόφ ήταν όλο χαμόγελα και αντάλλαξαν δώρα, με τον Λαβρόφ να χαρίζει στην εκπρόσωπο Τύπου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έναν γούνινο σκούφο -για να ξεπεράσει το πολικό κύμα ψύχους που σαρώνει τις ΗΠΑ- και τον Κέρι να βγάζει από χαρτόκουτο δυο τεράστιες πατάτες από το Αϊντάχο και να τις δίνει στον Λαβρόφ μπροστά στα έκπληκτα μάτια των φωτορεπόρτερ. Δεν είναι καυτές, δεν συμβολίζουν τίποτα, είπαν αργότερα συνεργάτες του Κέρι αναφερόμενοι στο πιο φημισμένο προϊόν της μάλλον άγνωστης στο ευρύ κοινό -πέραν της ταινίας «το δικό μου Αϊντάχο» των αδελφών Κοέν- πολιτείας των ΗΠΑ.

Ωστόσο, οι ρεπόρτερ που ήταν μάρτυρες στο ασυνήθιστο ενσταντανέ σημείωσαν πως οι πατάτες μοιάζανε με καρότα, σαν αυτά που θα χρησιμοποιήσουν οι δύο μεγάλοι -μαζί με το μαστίγιο- για να λύσουν τον γόρδιο δεσμό του Συριακού.

Η δεύτερη έκπληξη για τους δημοσιογράφους που περίμεναν με αγωνία τα αποτελέσματα της συνάντησης ήταν η αποκάλυψη ότι όλα είχαν συμφωνηθεί εδώ και πολλές ημέρες μεταξύ της Ουάσινγκτον και της Μόσχας και πως η συνάντηση απλώς επιβεβαίωσε τα συμφωνηθέντα.

Επί της ουσίας, Ρώσοι και Αμερικανοί ανακοίνωσαν ότι εν όψει των ειρηνευτικών συνομιλιών που προγραμματίζεται να διεξαχθούν στις 22 Ιανουαρίου στο Μοντρέ της Ελβετίας (και που ονομάζονται κωδικά «Γενεύη 2») θα ζητήσουν από τις αντιμαχόμενες συριακές πλευρές να κηρύξουν τοπικές εκεχειρίες, να ανοίξουν ανθρωπιστικοί διάδρομοι για να ανακουφιστούν οι πολιορκημένοι άμαχοι και να γίνει ανταλλαγή αιχμαλώτων. Ομως, δυο καυτές πατάτες παραμένουν ακόμη στο τραπέζι. Το μέλλον του Μπασάρ αλ Ασαντ και η συμμετοχή ή μη του Ιράν στις ειρηνευτικές συνομιλίες εξακολουθούν να χωρίζουν Μόσχα και Ουάσινγκτον.

Συνομιλίες

Για το Ιράν, ο Κέρι είπε πως αν αποδεχτεί το πλαίσιο απόφασης της πρώτης ειρηνευτικής διάσκεψης για τη Συρία που έγινε τον Ιούνιο του 2012 και προβλέπει συνομιλίες για μεταβατική κυβέρνηση χωρίς τον Ασαντ, τότε η Τεχεράνη είναι ευπρόσδεκτη στο Μοντρέ. Ομως, το Ιράν δεν είναι διατεθειμένο να συρθεί με -ταπεινωτικούς- όρους στην Ελβετία ούτε και να εγκαταλείψει τα συμφέροντά του στην περιοχή.

Οσο για το μέλλον του Ασαντ, αν και η συριακή αντιπολίτευση θέτει βέτο και δεν δέχεται να έχει κανέναν πολιτικό ρόλο μετά την όποια συμφωνία, η Ουάσινγκτον αρχίζει να βάζει νερό στο κρασί της. Ο λόγος είναι η σαρωτική υπεροχή των ακραίων ισλαμικών ένοπλων ομάδων που μάχονται στη Συρία και η αδυναμία εξεύρεσης εναλλακτικής λύσης στη Δαμασκό, που θα καλύψει το κενό εξουσίας. Οπως είπε χαρακτηριστικά πρώην ηγετικό στέλεχος της CIA στους «Νιου Γιορκ Τάιμς», αν πρόκειται να κερδίσουν οι εξτρεμιστές τη μάχη, τότε καλύτερα θα είναι να μείνει ο Ασαντ στο προεδρικό μέγαρο. Ωστόσο, αυτή δεν είναι ακόμη η επίσημη γραμμή του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.

Προς το παρόν, οι Αμερικανοί ενισχύουν τους ακραίους ισλαμιστές που έχουν τοπική ατζέντα και τους στρέφουν ενάντια στους εξτρεμιστές του «Ισλαμικού κράτους του Ιράκ και του Λεβάντε» που έχουν ευθεία επαφή με την Αλ Κάιντα και μάχονται τόσο στη Συρία όσο και στο Ιράκ, απειλώντας με αποσταθεροποίηση την ευρύτερη περιοχή. Από τις αρχές του 2014 μαίνεται και εντείνεται ο ενδο-ισλαμικός εμφύλιος, με πάνω από 700 νεκρούς μόνο την τελευταία εβδομάδα.

Σε δεινή θέση βρίσκονται πάντως οι μετριοπαθείς της ένοπλης αντιπολίτευσης, καθώς δεν έχουν ερείσματα στο εσωτερικό της χώρας, όπου έχουν υπερφαλλαγγιστεί από τους τζιχαντιστές και, ταυτόχρονα, η εξόριστη ηγεσία τους είναι διασπασμένη και σε πλήρη αποσύνθεση. Είναι χαρακτηριστικό ότι αν και πιέζονται αφόρητα από τον Κέρι να πάρουν μέρος στις ειρηνευτικές συνομιλίες, αποφεύγουν να απαντήσουν θετικά, γιατί αυτό θα τους εκμηδενίσει πολιτικά στο εσωτερικό της Συρίας. Ομως, χωρίς τη φιλοδυτική αντιπολίτευση, δεν μπορεί να διεξαχθεί σοβαρή ειρηνευτική σύνοδος και αυτή είναι και η βασική εκκρεμότητα που θέτει σε αμφισβήτηση τη διεξαγωγή της.