ΑΦΓΑΝΙΣΤΑΝ – Ο πρόεδρος Καρζάι φαίνεται πως έχει ανοιχτούς διαύλους με τους Ταλιμπάν, προκειμένου να επιβιώσουν ο ίδιος και το σύστημα τοπικής εξουσίας που εκπροσωπεί στη νέα, μετα-κατοχική εποχή
Του Νικόλα Ζηργάνου
Επρεπε να περάσουν 12 χρόνια κατοχής για να αρχίσει να αυτονομείται από την Ουάσινγκτον ο πρόεδρος του Αφγανιστάν, Χαμίντ Καρζάι, η δεύτερη θητεία του οποίου λήγει την άνοιξη. Ο Καρζάι αποφάσισε μονομερώς την απελευθέρωση 76 Αφγανών, υπόπτων για τρομοκρατία, που κρατούνται στο κολαστήριο του Μπαγκράμ εδώ και χρόνια χωρίς να έχουν απαγγελθεί κατηγορίες εις βάρος τους.
«Αυτό που δυστυχώς συνέβαινε στο Μπαγκράμ παραβιάζει την αφγανική κυριαρχία και δεν μπορούμε να επιτρέψουμε τη διαιώνισή του. Δεν μπορούμε να δεχτούμε να κρατούνται για μήνες, ακόμη και χρόνια, αθώοι Αφγανοί χωρίς κατηγορίες και χωρίς δίκη», υπογράμμισε εκπρόσωπος της αφγανικής προεδρίας.
Η απόφαση αυτή έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες και ιδίως στο Κογκρέσο, καθώς, ένα χρόνο πριν, όταν οι Αμερικανοί μετέφεραν την αρμοδιότητα κράτησης των «μαχητών του εχθρού», όπως ονομάζουν τους αντικυβερνητικούς αντάρτες, στην αφγανική κυβέρνηση, είχαν λάβει τη διαβεβαίωση από την Καμπούλ ότι θα δικαστούν και θα παραμείνουν υπό κράτηση επ’ αόριστον καθώς «αποτελούν κίνδυνο για την αμερικανική ασφάλεια».
Αθέτηση υπόσχεσης
Η αθέτηση αυτής της υπόσχεσης από πλευράς Καρζάι θεωρείται και ως πρελούδιο της στάσης που θα κρατήσει η Καμπούλ μετά την αποχώρηση των μάχιμων αμερικανικών στρατευμάτων από το Αφγανιστάν, η οποία έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2014. «Δεν θα τηρήσουν όσα θα μας υποσχεθούν, θα αθετήσουν και πάλι την υπογραφή τους» ισχυρίζονται στελέχη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, που βλέπουν τον άνθρωπο που έθεσαν οι ίδιοι ως επιτηρητή των συμφερόντων τους στην περιοχή να ανοίγει δική του ατζέντα εν όψει της αποχώρησης των 60.000 Αμερικανών στρατιωτικών.
Είναι πρακτικά θέμα επιβίωσης για το σύστημα Καρζάι, καθώς ο μεν Χαμίντ δεν δικαιούται συνταγματικά να διεκδικήσει νέα, τρίτη θητεία στις εκλογές του Απριλίου, αλλά ο αδελφός του, Κουαγιούμ, προβάλλει ως διάδοχη λύση στο προεδρικό μέγαρο. Ο πρόεδρος Καρζάι φαίνεται πως έχει ανοιχτούς διαύλους με τους Ταλιμπάν και προσπαθεί να έρθει σε συνεννόηση με τους αντικυβερνητικούς αντάρτες, προκειμένου να επιβιώσουν ο ίδιος και το σύστημα τοπικής εξουσίας που εκπροσωπεί στη νέα, μετα-κατοχική εποχή.
Ηδη κυκλοφορούν σενάρια πως θα επιτρέψει στους Ταλιμπάν να καταλάβουν δυο-τρεις επαρχίες στα σύνορα με το Πακιστάν, ώστε να αφήσουν ελεύθερο το πεδίο στον Καρζάι και τους συμμάχους του για να διαφεντεύουν το κεντρικό και βόρειο Αφγανιστάν.
Στο Μπαγκράμ θα παραμείνουν οι τελευταίοι 16 κρατούμενοι, για τους οποίους υπάρχουν αποδείξεις συμμετοχής τους σε τρομοκρατικές πράξεις και με τη δίκη τους θα κλείσει το αμαρτωλό και βρόμικο κεφάλαιο των αόρατων κρατουμένων που κατά παράβαση κάθε νομιμότητας κρατήθηκαν και ανακρίθηκαν επί χρόνια, συχνά με βασανιστήρια, σε μυστικές φυλακές.
Ομως, αυτό είναι το μικρότερο πρόβλημα στις δύσκολες αμερικανο-αφγανικές σχέσεις.
Ο πονοκέφαλος της Ουάσινγκτον είναι η όσο το δυνατόν συντομότερα, ει δυνατόν χθες, υπογραφή του διμερούς συμφώνου συνεργασίας που θα καθορίσει το πλαίσιο της αμερικανικής αποχώρησης των στρατευμάτων μάχης και κυρίως θα θέσει τους κανόνες για τη μετέπειτα αμερικανική παρουσία στην περιοχή.
Σύμφωνα με το σχέδιο που έχει επιδώσει η Ουάσινγκτον, για τους Αμερικανούς στρατιώτες (περί τους 8.000) που θα παραμείνουν στο Αφγανιστάν μετά το 2014 θα ισχύει η ετεροδικία, δηλαδή τα αφγανικά δικαστήρια δεν θα έχουν καμία αρμοδιότητα επάνω τους. Ο Καρζάι έχει κατηγορηματικά αντιταχθεί στην ετεροδικία και δεν θα μπορούσε να κάνει διαφορετικά, εν όψει των επικείμενων προεδρικών και κοινοβουλευτικών εκλογών.
Eτεροδικία
Ο απερχόμενος πρόεδρος δεν έχει καμία διάθεση να υπογράψει σε αυτή τη συγκυρία και μεταθέτει τη συγκεκριμένη διαδικασία για μετά τις εκλογές. Η Ουάσινγκτον, που θέλει να απεμπλακεί από τον αντιδημοφιλή και κοστοβόρο πόλεμο του Αφγανιστάν, θέλει ταυτόχρονα να υπάρχει στην Καμπούλ μια εξουσία που θα είναι υπό τον έλεγχό της και θα εξυπηρετεί τα συμφέροντά της.
Επίσης, δεν επιθυμεί να δει τα λάβαρα των Ταλιμπάν να ανεμίζουν και πάλι στην Καμπούλ και θέλει να μη δημιουργηθεί κενό ασφαλείας όταν αποχωρήσουν οι πεζοναύτες. Είναι μια εξίσωση με πολλές μεταβλητές, για έμπειρους λύτες, κάτω από συνθήκες που διαρκώς μεταβάλλονται και με το Πακιστάν, παραδοσιακό σύμμαχο των Ταλιμπάν, σε ρόλο μπαλαντέρ. Το μόνο σίγουρο είναι πως άλλες χώρες, όπως η Ινδία, το Ιράν, η Κίνα και η Ρωσία, θα αναλάβουν και πάλι ρόλο στο Αφγανιστάν, σε μια προσπάθεια να καλύψουν το αμερικανικό κενό.
Σημαντική λεπτομέρεια επίσης, ότι οι περιοχές τις οποίες εποφθαλμιούν οι Ταλιμπάν είναι εκείνες που παράγουν και το όπιο, το οποίο ως ηρωίνη κατακλύζει τις δυτικές αγορές και δίνει τεράστια κέρδη στην πολιτική μαφία που τη διαχειρίζεται.
