Αλλη ταινία έβλεπα κι άλλη σκεφτόμουν. Στον κινηματογράφο «Αστυ», οι υποβλητικές εικόνες του Τζάρμους από το «Μόνο οι εραστές μένουν ζωντανοί» έτρεχαν μπροστά μου, αλλά εμένα το μυαλό μου αλλού: σε μια ταινία του 1984, στο «Αδερφός από άλλο πλανήτη» του Τζον Σέιλς. Εξωγήινος ο ήρωας τού Σέιλς, όχι βαμπίρ όπως οι «Εραστές», αλλά εξίσου μοναχικός και ξένος. Στο Χάρλεμ αυτός, στο Ντιτρόιτ και στην Ταγγέρη εκείνοι, σε τόπους απόκοσμα εικονογραφημένους, όπως θα έμοιαζε για τους δύο σκηνοθέτες το κινηματογραφικό περιβάλλον της Αμερικής των ’80s. Τότε που τα θορυβώδη μπλοκμπάστερ ήταν ήδη ο κανόνας και το λεγόμενο ανεξάρτητο αμερικανικό σινεμά εμφανιζόταν ως χαμηλόφωνη εξαίρεση.
Βγαίνοντας στην Κοραή αναρωτιόμουν πόσοι από τους εκπροσώπους εκείνου του ρεύματος κατάφεραν να φτάσουν ώς τις μέρες μας. Ενας γρήγορος απολογισμός ήταν απογοητευτικός. Ο Κέβιν Σμιθ των «Υπαλλήλων» κάνει πια ευκαιριακά σινεμά, ο Στίβεν Σόντεμπεργκ (ναι, του «Ocean’s Eleven» αλλά και του «Σεξ, ψέματα και βιντεοταινίες») δήλωσε πως εγκαταλείπει τη σκηνοθεσία, ο Ντέιβιντ Λιντς γράφει μουσική και ανοίγει μπαρ στο Παρίσι… Ο Γκας Βαν Σαντ, μέσα ή έξω από τις μεγάλες εταιρείες παραγωγής, συνεχίζει. Το ίδιο και ο Σπάικ Λι, όταν δεν ασχολείται με το να μετράει πόσα «nigger» ξεστομίζει στις ταινίες του ο Ταραντίνο. Ομως πού βρίσκεται ο Τομ ΝτιΤσίλο του «Living in Oblivion» ή ο Χαλ Χάρτλεϊ του «Trust» και τόσοι άλλοι;
Πάντως ο Τζάρμους, ο Σέιλς και οι Κοέν, που το ’84 -’85 βρίσκονταν μεταξύ των λίγων που ύψωσαν τη σημαία του ανεξάρτητου σινεμά, εξακολουθούν να είναι παρόντες. Και κάτι ακόμη. Oταν δείτε στους τίτλους του «Inside Llewyin Davis» των Κοέν να δεσπόζει το λογότυπο του γαλλικού κολοσσού Canalplus ή το όνομα του παραγωγού του «Τελευταίου αυτοκράτορα» Τζέρεμι Τόμας δίπλα από το όνομα του Τζάρμους στο πρώτο καρέ της ταινίας του, μη βυθιστείτε σε δυσάρεστες σκέψεις περί χαμένης καλλιτεχνικής ανεξαρτησίας. Η σκηνοθέτις Νάνσι Σαβόκα ήταν ξεκάθαρη όταν μιλούσε στον Εμάνουελ Λέβι, συγγραφέα του βιβλίου «Cinema of Outsiders»:
«Κάποτε νόμιζα πως το ζήτημα ήταν από πού προέρχονται τα χρήματα [μεγάλη εταιρεία παραγωγής ή αυτοχρηματοδότηση] αλλά όχι… Το ανεξάρτητο σινεμά είναι τρόπος σκέψης, θέση και άποψη για το πώς αφηγείσαι την ιστορία σου». Κάπως έτσι. Οσο λοιπόν στις αίθουσες της πόλης θα κυριαρχούν κινηματογραφικά σίριαλ με ξωτικά να ψάχνουν στα δάση δαχτυλίδια, εκείνοι, με τη λοξή ματιά και την παλιά τους αυθάδεια, θα μας θυμίζουν πως παραμένουν ανεξάρτητοι και με τις ταινίες τους θα μας κάνουν απρόσμενες επισκέψεις. Σαν μακρινοί συγγενείς, σαν αδελφοί από άλλο πλανήτη.
Νίκος Καλτσάς
