Μια μέθοδος απλούστερης και ταχύτερης «χειραγώγησης» του DNA κατά βούληση ανοίγει το δρόμο σε μια νέα εποχή γενετικής ιατρικής. Ένα είδος «αντιγραφής και επικόλλησης» των γονιδίων επιτυγχάνει την ακριβέστερη τροποποίηση του γενετικού υλικού ενός ζωντανού οργανισμού. Το επίτευγμα αυτής της «κοπτοραπτικής» των γονιδίων από κινέζους επιστήμονες, που δοκιμάστηκε για πρώτη φορά με επιτυχία σε μαϊμούδες, μπορεί μελλοντικά να βοηθήσει στη μάχη εναντίον διαφόρων ασθενειών, όπως η νόσος Αλτσχάιμερ, το Πάρκινσον και ο αυτισμός.
Οι κινέζοι γενετιστές, με επικεφαλής τον αναπαραγωγικό βιολόγο Τζιαχάο Σα του Ιατρικού Πανεπιστημίου της Ναντζίνγκ, εφάρμοσαν για πρώτη φορά σε μαϊμούδες τη νέα τεχνική με την ονομασία Crispr/Cas9. Η μέθοδος επιτρέπει την προσθήκη νέων γονιδίων, τη διαγραφή υπαρχόντων γονιδίων ή την τροποποίησή τους.
Οι μακάκοι στην Κίνα είναι τα πρώτα στον κόσμο πρωτεύοντα θηλαστικά, των οποίων το γονιδίωμα τροποποιήθηκε με τη νέα γενετική τεχνική μεγάλης ακρίβειας. Οι κινέζοι επιστήμονες μετάλλαξαν με απολύτως στοχευμένο τρόπο δύο γονίδια σε γονιμοποιημένα ωάρια των μακάκων, τα οποία στη συνέχεια μετέφεραν σε παρένθετες μητέρες, από τις οποίες μερικές γέννησαν και άλλες απέβαλαν.
Γενετιστές από όλο τον κόσμο χαιρέτισαν το νέο βήμα στο πεδίο της γενετικής μηχανικής, λόγω των τρομερών δυνατοτήτων που ανοίγει, καθώς με ταχύτητα και ακρίβεια οι επιστήμονες θα μπορούν να αφαιρούν ελαττωματικά γονίδια από τα κύτταρα και να τα αντικαθιστούν με άλλα υγιή, όχι πλέον μόνο σε τρωκτικά, αλλά και σε ζώα πολύ πιο συγγενικά με τον άνθρωπο. Θα μπορούν έτσι με στοχευμένο τρόπο, για πειραματικούς λόγους, να αλλάζουν ακόμα και ένα μοναδικό «γράμμα» του κώδικα του DNA μαϊμούδων και πιθήκων.
Οι επιστήμονες ιδίως ενδιαφέρονται να κάνουν σχετικές κλινικές δοκιμές στους εγκεφάλους ανεπτυγμένων ζώων, με την ελπίδα νέων γενετικών θεραπειών για τις νευροεκφυλιστικές ασθένειες που πλήττουν τους ανθρώπους – αλλά εδώ αρχίζουν και οι βιοηθικές αντιρρήσεις.
Αντιδράσεις για τη χειραγώγηση των πρωτευόντων πειραματόζωων
Οι συνεχείς γενετικές πρόοδοι εγείρουν νέα διλήμματα βιοηθικής φύσης, κυρίως όσον αφορά την χρησιμοποίηση των ζώων για εργαστηριακά πειράματα. Οι υπέρμαχοι των δικαιωμάτων των ζώων ανησυχούν ότι, αντί να περιοριστεί η χρήση των συγγενικών προς τον άνθρωπο εξελιγμένων πειραματόζωων στα επιστημονικά εργαστήρια, θα αυξηθεί στο μέλλον.
Η διεθνής ανθρωπιστική οργάνωση «Humane Society International» ζήτησε την πλήρη απαγόρευση της γενετικής «χειραγώγησης» των πρωτευόντων πειραματόζωων, με το σκεπτικό ότι οι άνθρωποι έχουν μεγάλη ευθύνη ιδίως απέναντι στα έξυπνα ζώα και δεν πρέπει να τα κάνουν να υποφέρουν σωματικά και ψυχικά.
Διευθυντικό στέλεχος της οργάνωσης δήλωσε ότι η γενετική μηχανική δίνει στους επιστήμονες «σχεδόν απεριόριστη δύναμη να δημιουργούν άρρωστα ζώα» και επεσήμανε πως «δεν είναι τυχαίο ότι η νέα έρευνα εγκαινιάζεται στην Κίνα, όπου σήμερα δεν υπάρχουν καθόλου νόμοι ή επιβεβλημένοι ηθικοί έλεγχοι στα πειράματα με ζώα».
Όμως πέρα από τα ζώα, ανακύπτουν ευρύτερα ζητήματα βιοηθικής, καθώς η νέα τεχνική στο μέλλον μπορεί να αξιοποιηθεί για να αλλάζει κατά βούληση το DNA των ανθρώπινων εμβρύων – κάτι που αναβιώνει το φάσμα της ευγονικής.
efsyn.gr με πληροφορίες από ΑΠΕ-ΜΠΕ
