Ο Τρίτος Κόσμος πληρώνει πανάκριβα σε ευρωπαϊκές χώρες τη δήθεν δωρεάν αναπτυξιακή «βοήθεια»
Του Δημήτρη Σ. Φαναριώτη
Με το ένα χέρι υποτίθεται ότι δίνουν οικονομική βοήθεια με στόχο την ανάπτυξη του ρημαγμένου από τη φτώχεια και τις συγκρούσεις Τρίτου Κόσμου και με το άλλο την παίρνουν πίσω, πολλές φορές δε με το παραπάνω. Ο λόγος για την οικονομική βοήθεια που παρέχει η εύπορη Ευρώπη προς τις τρίτες χώρες, η οποία, όπως καταγγέλλει σε έκθεσή της η οργάνωση «Ευρωπαϊκό Δίκτυο για τα Δάνεια και την Ανάπτυξη» (Eurodad), δεν είναι δωρεάν, αλλά με τόκους και μάλιστα υψηλούς!
Ετσι, πέρυσι οι αναπτυσσόμενες χώρες πλήρωσαν, μόνο σε τόκους, προς τους Ευρωπαίους «ευεργέτες»-δανειστές 600 εκατομμύρια ευρώ, ενώ μέσα στην τελευταία δεκαετία τα ποσά που δόθηκαν ως δάνεια διπλασιάστηκαν φτάνοντας τα 16 δισεκατομμύρια ευρώ. Οπως αναφέρεται στην έκθεση, με τους προϋπολογισμούς στην Γηραιά Ηπειρο να γίνονται όλο και πιο σφιχτοί, ορισμένα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης χρησιμοποιούν «αμφίβολους όσο και ξεπερασμένους κανόνες για την παροχή της αποκαλούμενης αναπτυξιακής βοήθειας (ODA) ώστε να συμπεριλάβουν υψηλότοκα δάνεια προς τις τρίτες χώρες στα ετήσια στατιστικά τους στοιχεία».
Ο επικεφαλής της οργάνωσης Γερούν Κάκενμπος υπογράμμισε ότι οι υφιστάμενοι κανόνες χρήζουν άμεσα μεταρρύθμισης προκειμένου να σταματήσει η παροχή της «βοήθειας» με καταχρηστικούς όρους. Οπως δε υπογραμμίζει η Eurodad, η υποχρέωση των χωρών αυτών να αποπληρώσουν τους δυσβάσταχτους τόκους τις οδηγεί στον δραστικό περιορισμό των αναγκαίων κονδυλίων για υγεία και εκπαίδευση.
Σύμφωνα με την Επιτροπή Βοήθειας για την Ανάπτυξη (DAC) του ΟΑΣΕ, η βοήθεια στις φτωχές χώρες του πλανήτη θεωρείται αναπτυξιακή όταν περιλαμβάνει δωρεάν οικονομική ενίσχυση σε ποσοστό κατ’ ελάχιστο 25%. Ετσι ακόμη κι αν το δωρεάν ποσό είναι το ελάχιστο (δηλαδή μόλις 25%), ως αναπτυξιακή βοήθεια προσμετράται το σύνολο του ποσού.
Ωστόσο το πρόβλημα εντοπίζεται στο γεγονός ότι η ποσόστωση αυτή είναι που ανοίγει διάπλατα τον δρόμο για την επιβολή των επιτοκίων-φωτιά, καθώς οι κανόνες είναι «συγκεχυμένοι» και βοηθούν στην κατάχρηση. Κι αυτό επειδή δημιουργούν την εξής κατάσταση: οι δωρητές δανείζονται με χαμηλό τόκο χρήματα από την αγορά ομολόγων και στη συνέχεια τα δανείζουν με πολύ υψηλότερο επιτόκιο στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το πλέον εξωφρενικό είναι ότι τα χρήματα αυτά λογίζονται ως οικονομική βοήθεια, παρά το γεγονός ότι «παράγουν» κέρδη. Και τι κέρδη!
Μόνο το 2012 τα αναπτυσσόμενα κράτη κατέβαλαν σε ευρωπαϊκές χώρες 590 εκατομμύρια ευρώ, με τρεις «δωρητές» να μοιράζονται το 91% των κερδών από τα υψηλά επιτόκια δανεισμού.
Η Γαλλία κέρδισε 120 εκατομμύρια ευρώ, η Γερμανία 174 εκατ. και 248 εκατ. τα ιδρύματα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Επιπροσθέτως το 2012 η «καθαρή» δωρεάν βοήθεια από τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης προς τον Τρίτο Κόσμο έπεσε στο 0,39% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2007.
Δεν είναι η πρώτη φορά όπου οι κανόνες για την παροχή βοήθειας στον Τρίτο Κόσμο γίνονται αντικείμενο σκληρής κριτικής. Πέρυσι ο πρώην επικεφαλής της αρμόδιας επιτροπής του ΟΑΣΕ της DAC, Ρίτσαρντ Μάνινγκ, είχε εξαπολύσει δριμεία φραστική επίθεση εναντίον του διεθνούς οργανισμού, με επιστολή-καταπέλτη που έστειλε στους Financial Times, στην οποία τόνιζε μεταξύ άλλων ότι οι ισχύοντες κανόνες «ενθαρρύνουν τους υπουργούς Οικονομικών να διαφύγουν έχοντας διαπράξει φόνο, καθώς επιχειρούν να καταγράψουν αύξηση της βοήθειας με ελάχιστο κόστος. Ο δανεισμός πρέπει να γίνεται μόνον όταν έχει έναν θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη», πρόσθετε.
Γερμανική υποκρισία
Θυμίζουμε ότι η Γερμανία, εκ των κορυφαίων «δωρητών», είχε απαντήσει το 2012 στις επικρίσεις που είχαν διατυπωθεί από τον Μάνινγκ υποστηρίζοντας ότι «θεωρεί πως τα δάνεια δίδονται με ευνοϊκούς όρους, εάν προσφέρονται σε αυτούς που τα ζητούν με χαμηλότερο επιτόκιο απ’ ό,τι θα πλήρωναν εάν “έβγαιναν” στις αγορές». Σε ανάλογο μήκος κύματος ήταν και οι δηλώσεις του Παρισιού, ότι οι «ευνοϊκοί όροι» ορίζονται από τη δυνατότητα πρόσβασης του δανειστή στην κεφαλαιαγορά, ασχέτως του κόστους δανεισμού.
