ΙΡΑΝ – Η Δύση ζητά εγγυήσεις ότι η Τεχεράνη θα χρησιμοποιεί αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς την τεχνογνωσία της, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την άρση των διεθνών κυρώσεων που στραγγαλίζουν την ιρανική οικονομία
Της Μαργαρίτας Βεργολιά
«Θα συνεχίσουμε τις διαπραγματεύσεις. Δεν θα αθετήσουμε τις δεσμεύσεις μας. Δεν αντιτίθεμαι σε αυτό. Ομως, θα το ξαναπώ: Δεν είμαι αισιόδοξος. Δεν θα οδηγήσουν πουθενά»! Η… προειδοποιητική διπλωματική «βολή» έπεσε χθες από την Ταυρίδα, στο βορειοανατολικό Ιράν, διά στόματος του αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Και αντήχησε μέχρι τη Βιέννη, όπου αρχίζει σήμερα ο νέος γύρος διαπραγματεύσεων μεταξύ Δύσης και Τεχεράνης.
Αυτή τη φορά, οι δύο αντιπροσωπείες θα θέσουν επί τάπητος τα πιο κρίσιμα εκκρεμή ζητήματα της ενδιάμεσης συμφωνίας, με «ποσοστά επιτυχίας 50%» κατά την εκτίμηση του Αμερικανού προέδρου Ομπάμα. Ζητούμενο είναι να βρεθεί μια φόρμουλα που θα παρέχει εγγυήσεις στη Δύση ότι η Τεχεράνη θα χρησιμοποιεί αποκλειστικά για ειρηνικούς σκοπούς την πυρηνική τεχνογνωσία της, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο για την άρση των διεθνών κυρώσεων που στραγγαλίζουν την ιρανική οικονομία. Με απλά λόγια, θα πρέπει με το πέρας των συνομιλιών -το αργότερο μέχρι τα τέλη Ιουλίου- να υπάρξει μια ολοκληρωμένη συμφωνία, που θα εμφανίζει και τις δύο πλευρές νικήτριες στα μάτια των λαών τους.
Σε ορισμένα τεχνικά ζητήματα, φαίνεται ότι υπάρχουν περιθώρια συμβιβασμού. Αν και το Ιράν επιμένει ότι δεν πρόκειται να «παροπλίσει» καμία από τις περίπου 10.000 συσκευές φυγοκέντρισης -που εκτιμάται πως έχει σήμερα σε λειτουργία για τον εμπλουτισμό ουρανίου-, «το εμπόδιο αυτό θα μπορούσε να υποσκελιστεί με μια συμφωνία για την αποστολή μέρους του εξοπλισμού για φύλαξη σε μια τρίτη χώρα», εκτιμά ο Μαρκ Φιτζπάτρικ, διευθυντής του προγράμματος αφοπλισμού του ινστιτούτου γεωπολιτικών αναλύσεων IISS, με έδρα το Λονδίνο.
Υπάρχουν ωστόσο βαθιές διαφορές για το τι μέλλει γενέσθαι με τις επίμαχες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν: την υπόγεια πρώην στρατιωτική βάση στο Φόρντοου και τον σταθμό στο Αράκ, όπου βρίσκεται ο ημιτελής αντιδραστήρας βαρέος ύδατος – απαραίτητος, κατά την Τεχεράνη, για την παραγωγή ιατρικών ισοτόπων. Κατά τον Τζόφι Τζόζεφ, πρώην αξιωματούχο στο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, μια συμβιβαστική λύση θα μπορούσε να βρεθεί στη μεν μονάδα στο Φόρντοου με την υποβάθμιση της πυρηνικής δραστηριότητάς της, στον δε αντιδραστήρα του Αράκ με τη χρήση ενός «απενοχοποιημένου» ελαφρού ύδατος.
Χρονοδιαγράμματα
Ομως, ακόμη κι εάν τελικά ξεπεραστούν όλα αυτά τα τεχνικά εμπόδια, προβάλλει δυσεπίλυτος ένας άλλος «γρίφος»: του χρονοδιαγράμματος της ισχύος και εφαρμογής της όποιας συμφωνίας, συνοδεία της άρσης των διεθνών κυρώσεων κατά της Τεχεράνης. Η Δύση -γράφουν οι L.A. Times, επικαλούμενοι κυβερνητικές πηγές στις ΗΠΑ- θέλουν η άρση να γίνεται σταδιακά και υπό προϋποθέσεις, γι' αυτό και προσβλέπουν σε μια συμφωνία βάθους 20-25 ετών! Το Ιράν, αντίθετα, αξιώνει ένα πολύ πιο σφιχτό χρονοδιάγραμμα στον τερματισμό του διεθνούς εμπάργκο, προκειμένου να είναι άμεσος ο θετικός αντίκτυπος στην ασθμαίνουσα ιρανική οικονομία. Εξ ου και προτιμά να συζητά για μια συμφωνία διάρκειας 3-5 χρόνων.
Για να κάνει μάλιστα πιο σαφές το μήνυμά της, η Τεχεράνη στέλνει τώρα -διά του πρέσβη της στη Μόσχα, Μεχντί Σαναϊέ- την ειδοποίηση ότι η εγχώρια αγορά ξανανοίγει, αφήνοντας ανοιχτό χθες το ενδεχόμενο μιας άμεσης συμφωνίας με τη Μόσχα για την κατασκευή και δεύτερου αντιδραστήρα στον πυρηνικό σταθμό του Μπουσέρ, με αντάλλαγμα ιρανικό πετρέλαιο και την υπογραφή συμφωνίας οικονομικής συνεργασίας…
Με απλά λόγια, «ο Χαμενεΐ δεν θα περιμένει επ' αόριστον τις διαπραγματεύσεις», εξηγεί ο Μοχάμεντ Σαχίμι, ειδικός σε θέματα πυρηνικών στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας. «Θα πρέπει να αποφέρουν κέρδη για το Ιράν και να διαφυλάξουν το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας. Κι αυτά τα κέρδη έχουν να κάνουν με τις διεθνείς κυρώσεις». Πολλά βέβαια θα εξαρτηθούν από «τους σκληροπυρηνικούς τόσο στο Ιράν όσο και στις ΗΠΑ, που αντιτίθεται σθεναρά σε μια συμφωνία», παρατηρεί ο Χένρι Περτς, πρώην αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ. «Η διαφορά είναι ότι στο Ιράν οι σκληροπυρηνικοί μουλάδες εξαρτώνται από τον ηγέτη τους», αναφέρει. «Στις ΗΠΑ, αντιθέτως, ο πρόεδρος μπορεί να βρεθεί εξαρτώμενος από την αντιπολίτευση και τελικά να υποχρεωθεί σε οπισθοδρόμηση».
