Ουκρανία, Ρωσία και Ευρωπαϊκή Ενωση έχουν συμφέρον να μείνουν ανοιχτοί οι αγωγοί αερίου
Της Ελλης Πάνου
Πέρα από τις στρατιωτικές απειλές και τα σχέδια περί κυρώσεων, τις διεθνείς διπλωματικές αντιπαραθέσεις και το μέλλον της Κριμαίας, αυτή η κρίση στην Ουκρανία έχει για όλους έναν κοινό παρονομαστή, που ρυθμίζει τις εξελίξεις: την αλληλεξάρτηση των βασικών παικτών και για την επιβίωση και για το κέρδος.
ΕΝΕΡΓΕΙΑ: Η Ουκρανία, για παράδειγμα, σύμφωνα με το Reuters, εκτιμά ότι έχει αποθέματα φυσικού αερίου που επαρκούν ακόμα για τέσσερις μήνες. Το καθησυχαστικό επιχείρημα του Κιέβου είναι ότι τα αποθέματα αυτά βρίσκονται στα δυτικά της χώρας -και επομένως μακριά από το μακρύ χέρι της Μόσχας- και ότι η χώρα εξαρτάται μόνο κατά 30% από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Ωστόσο, οι κόκκινες γραμμές στον χάρτη των αγωγών δείχνουν μια πιο περίπλοκη εικόνα. Και η Ρωσία και η Ουκρανία και η Ευρώπη έχουν κάθε συμφέρον οι αγωγοί να μείνουν ανοιχτοί.
«Η Ρωσία χρειάζεται τα χρήματα από τις εξαγωγές της», λέει ο αναλυτής της Société Générale Τιερί Μπρος, «η Ουκρανία απελπισμένα έχει ανάγκη τα έσοδα από τέλη διέλευσης τους φυσικού αερίου μέσω των αγωγών της και η Ευρώπη εξαρτάται κατά μέσο όρο κατά 26% από τη Ρωσία για να καλύψει τις ανάγκες της».
Και το πρόβλημα μπορεί να γίνει ιδιαίτερα οξύ για ορισμένες χώρες, όπως η Γερμανία, η Φινλανδία, η Βουλγαρία και η Ελλάδα.
Οι Ευρωπαίοι, πάντως, αφήνουν να διαρρεύσει με κάθε τρόπο ότι δεν ανησυχούν: ο χειμώνας που μας πέρασε ήταν ήπιος, επομένως και οι δεξαμενές είναι γεμάτες, ενώ γίνεται πιο σωστή διαχείριση με τη βελτίωση των υποδομών. Η εικόνα αυτή είναι υπερβολικά ρόδινη, προειδοποιούν αναλυτές, αφού «κίνδυνοι υπάρχουν» και οι εναλλακτικές λύσεις είναι ακόμα στα χαρτιά, με τον ίδιο τον επίτροπο Ενέργειας να παραδέχθηκε ότι η κατάσταση θα δυσκολέψει σημαντικά, εάν η Ουκρανία «κοπεί στα δυο».
ΕΜΠΟΡΙΟ: Στο μέτωπο του εμπορίου, τα στοιχεία δείχνουν ότι η Ουκρανία βασίζεται στη Ρωσία για το 30% της παγκόσμιας δραστηριότητάς της, σε σύγκριση με το 6% της εξάρτησης της Ρωσίας από την Ουκρανία. Παρότι το δωδεκάμηνο μέχρι τον Ιανουάριο του 2013 αναδείχθηκε η Ε.Ε. ως η μεγαλύτερη αγορά για τις ουκρανικές εξαγωγές, το 1/4 των προϊόντων της χώρας εξακολουθούν να έχουν προορισμό τη Ρωσία, ενώ το Κίεβο ποντάρει στη Μόσχα για το 1/3 των εισαγωγών του. Η εξάρτηση, από την άλλη πλευρά, είναι πολύ μικρότερη: μόνο το 6% των ρωσικών προϊόντων καταναλώνονται από Ουκρανούς και περίπου το 5% των ρωσικών εισαγωγών προέρχονται από την Ουκρανία.
ΤΡΑΠΕΖΕΣ: Σύμφωνα με την κεντρική τράπεζα στη Μόσχα, οι πιθανές απώλειες για τα ρωσικά ιδρύματα είναι απολύτως ανεκτές, αφού λιγότερο από το 1% των περιουσιακών τους στοιχείων έχουν επενδυθεί στην Ουκρανία. Η Moody’s υπολογίζει ότι οι τέσσερις μεγαλύτερες ρωσικές τράπεζες έχουν συνολικά 20 έως 30 δισ. δολάρια στην Ουκρανία. Σε κάθε περίπτωση, η εκτίμηση είναι ότι έχουν μερίδιο 12% της ουκρανικής αγοράς.
Οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι μια άλλη ιστορία. Υπολογίζεται ότι η απευθείας έκθεση στη Ρωσία αγγίζει τα 56 δισ. ευρώ και στην Ουκρανία περίπου τα 15 δισ. ευρώ. Μπορεί τα ποσά να είναι μικρά σε μια αγορά 25 τρισ. ευρώ, ωστόσο σύμφωνα με τα πλέον πρόσφατα στοιχεία από την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS), οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν 23 δισ. δολάρια εκκρεμή δάνεια στην Ουκρανία, εκ των οποίων τα 6 δισ. ανήκουν σε ιταλικές τράπεζες που βρίσκονται ήδη στο μικροσκόπιο.
Οι Ουκρανοί έχουν να επιλέξουν μεταξύ μιας κακής λύσης και καμίας λύσης, γράφει ο οικονομολόγος Μάικλ Ρόμπερτς. Μια de facto χρεοκοπημένη χώρα 45 εκατομμυρίων κατοίκων, που έχει ΑΕΠ περίπου ίδιο με αυτό της πολύ μικρότερης Ιρλανδίας με μόλις 6 εκατομμύρια πληθυσμό και με μόνο δυο από τους ολιγάρχες της -τον Ρινάτ Αχμέτοφ και τον Ντμίτρο Φιρτάς- να εξακολουθούν να ελέγχουν πάνω από 90 βουλευτές, τα κόμματα πίσω από την κυβέρνηση και την οικονομία στη μετά Γιανουκόβιτς εποχή, πρέπει τώρα να «γονατίσει» απέναντι στις απαιτήσεις της Δύσης για να σωθεί.
Ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις
Η Ουκρανία θα χρειαστεί να δανειστεί 2 δισ. δολάρια μέχρι το τέλος του μήνα και άλλα 9 δισ. μέχρι το τέλος του χρόνου, μόνο και μόνο για να μπορέσει η κυβέρνηση να ξεπληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της.
Μαζί, όμως, με το χρέος των τραπεζών και των επιχειρήσεων, οι ανάγκες χρηματοδότησης για το 2014, φθάνουν σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις τα 30 δισ. δολάρια.
Προς το παρόν οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί λένε ότι μπορεί να της δανείσουν 2 δισ. για να ξεπληρωθεί το χρέος στην Gazprom, οι Αμερικανοί μιλάνε για άλλο 1 δισ. και το ΔΝΤ ετοιμάζεται να θέσει τους όρους για ένα διετές δάνειο περίπου 15 δισ.
Η μεταβατική κυβέρνηση του Γιάτσενιουκ υποσχέθηκε να κάνει όλα τα «αντιλαϊκά» βήματα που θα της ζητηθούν, μια συνταγή γνωστή και παντού ίδια: μεταξύ άλλων δραστική αύξηση της τιμής της ενέργειας με την κατάργηση των κρατικών επιδοτήσεων, «τόνωση» της ανταγωνιστικότητας με εργασιακές «μεταρρυθμίσεις» και μειώσεις των μισθών και περικοπές στον δημόσιο τομέα.
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Οι αγορές χορεύουν στον ρυθμό του Πούτιν
→Χρυσός, πετρέλαιο, αμερικανικά ομόλογα και άλλα «ασφαλή επενδυτικά λιμάνια» έχασαν σχεδόν όλα τα κέρδη που είχαν πετύχει προχθές
Στον ρυθμό της μπαλαλάικα και του δεξιοτέχνη… Βλαντιμίρ Πούτιν χόρευαν χθες οι αγορές, καθώς μετά το προχθεσινό τους μακροβούτι ακολούθησε ράλι. Η δήλωση του Ρώσου προέδρου ότι «δεν υπάρχει προς το παρόν ανάγκη για άσκηση στρατιωτικής βίας στην Κριμαία» καθησύχασε τους φόβους για επικείμενη πολεμική σύγκρουση στην πρώην Σοβιετική Δημοκρατία και ανέστρεψε το αρνητικό κλίμα στις αγορές.
Οι μετοχές και οι υπόλοιπες επενδυτικές αξίες ρίσκου -συμπεριλαμβανομένων και των ρωσικών- επανήλθαν στις προτιμήσεις των επενδυτών, το ρούβλι ανέκαμψε από τα προχθεσινά ιστορικά χαμηλά, ενώ χρυσός, πετρέλαιο, αμερικανικά ομόλογα και άλλα «ασφαλή επενδυτικά λιμάνια» έχασαν σχεδόν όλα τα κέρδη που είχαν πετύχει προχθές.
Το ρωσικό νόμισμα σημείωσε άνοδο 1,2% προσεγγίζοντας τα 36,05 δολάρια ενώ οι MICEX και RTS -οι δύο βασικοί δείκτες του Χρηματιστηρίου της Μόσχας- εκτοξεύθηκαν κατά 5,26% και 6,20%, αντίστοιχα. Τη Δευτέρα η ισοτιμία δολαρίου με το ρούβλι είχε υποχωρήσει στο ιστορικό χαμηλό των 37 ρουβλίων ανά δολάριο ενώ οι MICEX και RTS είχαν βουτήξει 10,8% και 12%, αντίστοιχα.
Οι ευρωπαϊκές αγορές ακολούθησαν τη ρωσική προέλαση, με τον πανευρωπαϊκό δείκτη μετοχών FTSEurofirst 300 να κλείνει με άνοδο 2%, ανακτώντας περισσότερο από τις μισές απώλειες που είχε καταγράψει προχθές. Ο δείκτης DAX στο Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης έκλεισε με άνοδο 2,46%, στο Λονδίνο ο δείκτης FTSE ενισχύθηκε 1,72% ενώ ο CAC στο Παρίσι 2,45%. Ο παγκόσμιος δείκτης μετοχών MSCI αυξήθηκε κατά 1,2% ενώ στη Wall Street o ευρύτερος δείκτης Standard & Poor’s σημείωσε ενδοσυνεδριακά νέο ρεκόρ. Ο Dow Jones περίπου δύο ώρες πριν από το κλείσιμο ενισχυόταν 1,41%.
Αντίθετα, μετά το προχθεσινό τους ράλι, πετρέλαιο και χρυσός υποχώρησαν. Συγκεκριμένα το μπρεντ υποχώρησε 1,95 δολάρια, στα 109,25 δολάρια ανά βαρέλι, ενώ ο χρυσός 0,95% χαμηλότερα στα 1.337,7 δολάρια η ουγκιά. Η άμεση υπερ-αντίδραση των αγορών ήταν αναμενόμενη από τους περισσότερους αναλυτές. Εκείνο όμως που όλοι υπογράμμιζαν ήταν η αβεβαιότητά τους για το τι θα συμβεί αύριο. Οπως χαρακτηριστικά επισήμαιναν, όσο η κατάσταση στην Ουκρανία παραμένει ρευστή η αστάθεια θα κερδίζει συνεχώς έδαφος στις αγορές.
Μπάμπης Μιχάλης
