Οι νεφρικές παθήσεις γίνονται πιο επικίνδυνες όταν προσβάλλουν τον οργανισμό επί μακρόν χωρίς να προκαλούν συμπτώματα. Οταν ο ασθενής φτάσει να ζητήσει βοήθεια, μπορεί να είναι ήδη αργά

Η ΧΝΝ προσβάλλει περίπου το 10% του πληθυσμού

Των Ιωάννη Ν. Μπολέτη, Κ. Α. Κολοβού *

Οι νεφροί είναι ζωτικής σημασίας όργανα, που παρεμβαίνουν στον μεταβολισμό, αποβάλλοντας άχρηστες ουσίες από το αίμα μέσω των ούρων, ρυθμίζουν τη χημική ισορροπία, βοηθούν στον έλεγχο της αρτηριακής πίεσης, παρεμβαίνουν στη φυσιολογία των οστών και συμμετέχουν στη σύνθεση των ερυθροκυττάρων.

Υπάρχουν κάποιες παθήσεις των νεφρών που δίνουν έντονα συμπτώματα, όπως είναι κυρίως οι ουρολοιμώξεις και οι κολικοί του νεφρού. Αυτές είναι και οι κατεξοχήν νεφρικές παθήσεις που θα οδηγήσουν άμεσα τον ασθενή στον γιατρό. Υπάρχει, όμως, και μια σειρά παθήσεων που προσβάλλουν τους νεφρούς και για αρκετό χρονικό διάστημα δεν προκαλούν συμπτώματα. Στις περιπτώσεις αυτές, δυστυχώς, όταν ο ασθενής φτάσει να ζητήσει βοήθεια, η ζημιά μπορεί ήδη να έχει γίνει. Οι συχνότερες από αυτές είναι: ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, οι σπειραματικές παθήσεις και από τα κληρονομικά νοσήματα πιο συχνή είναι η πολυκυστική νόσος των νεφρών. Οι παθήσεις αυτές προκαλούν στους νεφρούς μια χρόνια εξελικτική βλάβη, που τελικά οδηγεί στην καταστροφή τους και στην ανάγκη για κάθαρση ή μεταμόσχευση. Πρόκειται για τη Χρόνια Νεφρική Νόσο (ΧΝΝ).

Η ΧΝΝ είναι ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας που προσβάλλει περίπου το 10% του πληθυσμού. Με βάση τα στοιχεία του Εθνικού Αρχείου Καταγραφής Νεφροπαθών, το σύνολο των ασθενών σε θεραπεία υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας με αιμοκάθαρση ή περιτοναϊκή κάθαρση αυξήθηκε από 8.550 ασθενείς το έτος 2000 σε 12.475 ασθενείς το έτος 2011. Η ΧΝΝ μπορεί να προσβάλει όλες τις ηλικίες, σε μεγαλύτερη όμως συχνότητα εμφανίζεται στους ηλικιωμένους ασθενείς, το ποσοστό των οποίων στον γενικό πληθυσμό αυξάνεται σταθερά παγκοσμίως. Τα άτομα με ηλικία μεγαλύτερη των 75 ετών έχουν κάποιο βαθμό χρόνιας νεφρικής νόσου, ενώ 1 στους 5 άντρες και 1 στις 4 γυναίκες, ηλικίας 65-74 ετών, παρουσιάζουν άλλοτε άλλου βαθμού χρόνια νεφρική νόσο.

➊ Το πρώτο σε συχνότητα νόσημα που προκαλεί ΧΝΝ είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, του οποίου η συχνότητα αυξάνει σημαντικά στον δυτικό κόσμο. Οι ασθενείς που πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να γνωρίζουν ότι κάποια στιγμή στην πορεία της νόσου μπορεί να προσβληθούν οι νεφροί τους από τον σακχαρώδη διαβήτη και η πρώτη εκδήλωση είναι η απώλεια μικρής ποσότητας λευκώματος που ανιχνεύεται στη γενική ούρων. Γι’ αυτό τον λόγο πρέπει να παρακολουθούνται στενά από γιατρό και μόλις υπάρξει ένδειξη νεφρικής προσβολής να παραπεμφθούν άμεσα στον νεφρολόγο.

➋ Η αρτηριακή υπέρταση, κυρίως σε ηλικιωμένα άτομα, όπως και η υπέρταση που διαρκεί πολλά χρόνια και ειδικά αν δεν ρυθμίζεται καλά με φάρμακα, επίσης μπορεί να προσβάλει τους νεφρούς, χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα. Επιπλέον, η υπέρταση από μόνη της μπορεί να είναι ταυτόχρονα και ένδειξη προσβολής των νεφρών από άλλα νοσήματα, γι’ αυτό πρέπει ο ασθενής που πρωτοπαρουσιάζει υπέρταση, και ειδικά αν είναι νέος σε ηλικία, να επισκέπτεται γιατρό για να του χορηγήσει την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή και να του προγραμματίσει τον απαραίτητο έλεγχο.

➌ Οι σπειραματικές παθήσεις είναι μία κατηγορία νοσημάτων που προκαλούν βλάβη στον νεφρό μέσω διαταραχής του ανοσολογικού συστήματος. Σε αυτά τα νοσήματα εμφανίζεται μια σειρά συμπτωμάτων που μπορεί να οδηγήσουν τον ασθενή στον γιατρό, όπως για παράδειγμα η αιματουρία (κόκκινα ή καφεοειδή ούρα), η αρτηριακή υπέρταση, το οίδημα (κατακράτηση υγρών κυρίως στα πόδια ή/και στα βλέφαρα) ή τα αφρώδη ούρα. Δυστυχώς όμως, όχι σπάνια, ακόμα και αυτά τα νοσήματα μπορεί να μη δώσουν κανένα από τα παραπάνω συμπτώματα και ο ασθενής να έρθει στον γιατρό όταν υπάρχει ήδη προχωρημένη Χρόνια Νεφρική Νόσος.

➍ Τα κληρονομικά νοσήματα γενικά είναι πολύ σπάνια. Το πιο γνωστό είναι η πολυκυστική νόσος των νεφρών, η οποία προσβάλλει μέλη της ίδιας οικογένειας και συνήθως το ιστορικό είναι γνωστό. Σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να παρουσιαστεί σε μεμονωμένο μέλος της οικογένειας, οπότε και πάλι διαλανθάνει την έγκαιρη διάγνωση και εξελίσσεται η νεφρική νόσος.

* Ο Ιωάννης Ν. Μπολέτης είναι καθηγητής Νεφρολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής Νεφρολογικής Κλινικής και Μονάδας Μεταμόσχευσης Νεφρού του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Λαϊκό» και η Κ. Α. Κολοβού είναι νεφρολόγος της Νεφρολογικής Κλινικής στο ΓΝΑ «Λαϊκό».