Η περιπέτεια των πρώτων προσφύγων από τη Λαμπεντούζα απεικονίζει την αδιέξοδη ευρωπαϊκή πολιτική, την απάνθρωπη κατά­σταση που κρύβεται πίσω από τους όρους Frontex, Eurosur, Κέντρα Φιλοξενίας, Δουβλίνο 2, Push Back, Pull Back

ΑΜΒΟΥΡΓΟ Των Μπ. Αγρολάμπου – Χ. Γανωτή

Πριν από μερικές ημέρες συμπληρώθηκε ένας χρόνος από την άφιξη των πρώτων προσφύγων από τη Λαμπεντούζα στη Γερμανία. Ηταν Μάρτιος 2013. Οι περισσότεροι κατέληξαν στο Βερολίνο και το Αμβούργο. Μερικοί δεν κατάφεραν να φτάσουν έως εκεί. Εμειναν όπου βρήκαν στέγη και τροφή ή συνελήφθησαν και επαναπροωθήθηκαν πίσω στην Ιταλία. Τότε ήταν πρόσφυγες. Η κυβέρνηση Μόντι τούς έδωσε άσυλο και χαρτιά, εισιτήριο χωρίς επιστροφή και λίγα λεφτά και τους παρακίνησε να πάνε όπου θέλουν στην Ε.Ε. Με τη σιωπηρή συγκατάβαση των άλλων χωρών, για ανθρωπιστικούς λόγους. Σήμερα δεν είναι πρόσφυγες ούτε μετανάστες, δεν έχουν χαρτιά και φυσικά δεν μπορούν να έχουν λεφτά για να ζήσουν.

Ο Ούντο από τη Νιγηρία

Ο Ασούγκο Ούντο, 49 χρόνων, από τη Νιγηρία, εργαζόταν στη Λιβύη από το 2006, σε τεχνικά έργα, έως το 2011. Με χιλιάδες άλλους πρόσφυγες και μετανάστες εγκατέλειψε τη χώρα μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου και την επέμβαση του ΝΑΤΟ και με ένα σαπιοκάραβο έφτασε στη Λαμπεντούζα. Μέσα σε τρεις μήνες στο νησί βρέθηκαν περισσότεροι από 25.000 κυνηγημένοι, σε συνθήκες που χαρακτηρίζονται από τις αναφορές της Υπατης Αρμοστείας τραγικές. Η οδύσσεια τώρα συνεχίζεται στον ασφαλή ευρωπαϊκό χώρο.

Συνομιλήσαμε ανάμεσα σε μια συνέλευση των προσφύγων και μια συνέλευση των κατοίκων της περιοχής St. Pauli, όπου διαμένουν, οι περισσότεροι ακόμη σε κοντέινερ στο προαύλιο της εκκλησίας, για την προετοιμασία της διαδήλωσης, που έγινε το Σάββατο 1η Μαρτίου. «Βρεθήκαμε στη Λαμπεντούζα γιατί δεν είχαμε άλλη επιλογή. Είμαστε επί εβδομάδες στο λιμάνι της Τρίπολης, χιλιάδες ξένοι εργάτες και περιμέναμε να μπούμε σε κάποιο πλοίο για να σωθούμε. Αλλοι πέρασαν στην Τυνησία. Αλλά και από εκεί στη συνέχεια πολλοί κατέληξαν στο νησί. Οι συνθήκες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν απάνθρωπες. Σχεδόν δύο χρόνια ήμαστε εγκλωβισμένοι, ώσπου ήταν αδύνατον πλέον να χωρέσουν άλλοι άνθρωποι και οι αρχές αποφάσισαν να μας μεταφέρουν σε άλλες πόλεις, πάλι για προσωρινή φιλοξενία».

Ο Ούντο πριν μεταναστεύσει στη Λιβύη ήταν δημοσιογράφος στη Νιγηρία. Μετά από απειλές και επιθέσεις, αποφάσισε να φύγει. Στην αρχή δούλεψε σε οικοδομές και κατόπιν σε μεγάλα οδικά έργα. Από τη Λαμπεντούζα βρέθηκε στη Νάπολη. Και πάλι σε στρατόπεδο προσφύγων. Στις αρχές του 2013 η ιταλική κυβέρνηση του χορήγησε καθεστώς πρόσφυγα και του έδωσε 500 ευρώ. «Οι υπηρεσίες μάς ενημέρωσαν ότι με τα έγγραφα που έχουμε μπορούμε να πάμε σε οποιαδήποτε χώρα της Ε.Ε. Μας είπαν ότι έχουμε δύο ημέρες να δηλώσουμε πού θέλουμε να πάμε για να μας δώσουν εισιτήριο. Οι περισσότεροι δήλωσαν ότι θα πάνε στη Γερμανία και έφυγαν κατά ομάδες για Βερολίνο, Στουτγάρδη, Αμβούργο. Οσοι είχαν κάπου γνωστούς ήταν εύκολο να επιλέξουν. Εγώ κατέληξα στο σπίτι κάποιων φίλων από τα κινήματα υποστήριξης. Η μία επιλογή ήταν να μείνω εκεί. Ομως με την προσφυγική ιδιότητα δεν θα μπορούσα να δουλέψω. Και η μαύρη εργασία στη Ν. Ιταλία είναι πολύ φτηνή και επικίνδυνη. Τελικά ακολούθησα τη διαδρομή των περισσότερων και έφτασα στις αρχές Μαρτίου, πέρυσι, στο Αμβούργο».

Τον πρώτο μήνα οι πρόσφυγες από τη Λαμπεντούζα, 300 στο Αμβούργο και άλλοι τόσοι στο Βερολίνο, φιλοξενήθηκαν στα κέντρα αστέγων. Τα κέντρα λειτουργούν μόνον τον χειμώνα, έκλεισαν τον Απρίλιο και οι πρόσφυγες βρέθηκαν στον δρόμο, αν και ο χειμώνας συνεχίστηκε και την άνοιξη. Στο πλευρό των προσφύγων στάθηκαν οργανώσεις, συνδικάτα, η εκκλησία, κινήσεις πολιτών, ομάδες ακτιβιστών και καλλιτέχνες. Εκτοτε, κάθε εβδομάδα οργανώνουν εκδηλώσεις υποστήριξης των προσφύγων, που εν τω μεταξύ έπαψαν να θεωρούνται πρόσφυγες, αλλά δεν έχουν κανένα άλλο καθεστώς παραμονής. Κάθε μήνα διαδηλώνουν, ενώ τώρα με τη συνδρομή νομικών ετοιμάζονται να προσφύγουν στα ευρωπαϊκά δικαστήρια. Ο δήμαρχος, Ο. Σουλτς, στον οποίο απευθύνθηκαν κατ’ επανάληψη, δήλωσε αδυναμία να δώσει λύση στο πρόβλημα και τους παρέπεμψε στην τοπική κυβέρνηση και αυτή με τη σειρά της στην ομοσπονδιακή. «Είμαστε υπό την προστασία των Ηνωμένων Εθνών αλλά δεν έχουμε κανένα δικαίωμα. Πληρώνουμε τον παραλογισμό της Ε.Ε. Δεν έχουμε άλλη επιλογή από το να συνεχίσουμε τον αγώνα μας μέχρι τέλους. Δεν είμαστε πρόσφυγες, είμαστε εργαζόμενοι και θέλουμε να έχουμε άδεια παραμονής και εργασίας».

Τον παραλογισμό της Ε.Ε. είχε επισημάνει από το 2011 η εκπρόσωπος της Υπατης Αρμοστείας στην Ιταλία, Λ. Μπολντρίνι, προς τις Βρυξέλλες. «Από τους ανθρώπους που κατέφυγαν στη Λαμπεντούζα πολλοί προέρχονται από την υποσαχάρια Αφρική. Πρέπει λοιπόν να υπάρξει ένα νόμιμο σύστημα υποδοχής γιατί δύσκολα θα τους χορηγηθεί πολιτικό άσυλο και υπάρχει κίνδυνος να ζήσουν παράνομα». Αυτό ακριβώς συνέβη. Το SPD, που ελέγχει τον δήμο και την τοπική κυβέρνηση, αποφεύγει να πάρει ξεκάθαρη θέση, το συντηρητικό CDU παίζει με τα φοβικά σύνδρομα ενόψει των εκλογών (ευρωεκλογών και τοπικών), ενώ στο πλευρό τους είναι το Die Linke. Δίπλα τους βρέθηκε η τελευταία επιζήσασα της Ορχήστρας των Κοριτσιών του Αουσβιτς, Εστερ Μπεγαράνο, εκφράζοντας την ντροπή της για τη στάση του δήμου και της τοπικής κυβέρνησης.

Συμπαράσταση

Τον περασμένο Νοέμβριο, όταν τρεις από τους μετανάστες συνελήφθησαν και απειλήθηκαν με απέλαση, έσπευσαν σε συμπαράσταση όλες οι οργανώσεις και καλλιτέχνες της πόλης, ανάμεσά τους ο σκηνοθέτης Φατίχ Ακίν και ο ηθοποιός Ρολφ Μπέκερ. Εντυπωσιακή ήταν όμως και η έκφραση αλληλεγγύης της γειτονιάς και των κινήσεων υποστήριξης. «Πολλοί από εμάς έχουμε δουλειά χάρη στην προσφορά των πρωτοβουλιών που αναπτύχθηκαν γύρω μας» λέει ο Ούντο.

Για να μην έχουν ζήτημα παράνομης εργασίας, στο συνδικάτο Verdi άρχισαν ενέργειες για την εγγραφή τους, όχι χωρίς αντιδράσεις. Με τον ίδιο τρόπο λύθηκε το πρόβλημα στέγης για τους περισσότερους. Ο Ούντο εκφράζει τις ευχαριστίες τους προς όλους όσοι βρίσκονται δίπλα τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι για να μη γίνουν απελάσεις έχουν κινηθεί διαδικασίες έκδοσης αδειών γάμου, ώστε να σταματήσουν οι διοικητικές ενέργειες επαναπροώθησης. «Σε όλους αυτούς είμαστε ευγνώμονες. Στους άλλους που είναι απέναντί μας τι να πούμε; Συγγνώμη που είμαστε εδώ;»