Ασκήσεις ισορροπίας του Μπαράκ Ομπάμα στο τετραήμερο ταξίδι του στην Απω Ανατολή. «Παράνομες και άκυρες» χαρακτηρίζει η Κίνα τις διεκδικήσεις της Ιαπωνίας επί των νησιών Σενκάκου / Ντάιογιου

Της Ελλης Πάνου

Το πρώτο 24ωρο του Μπαράκ Ομπάμα στην Ιαπωνία ήταν ασφυκτικά γεμάτο: ξεκίνησε με δείπνο στο φημισμένο, υπόγειο σούσι μπαρ του Τόκιο «Sukiyabashi Jiro» -με τα μόλις 10 καθίσματα, το ένα και μοναδικό πιάτο με τις πολλές εξαιρετικές ποικιλίες και τα τρία αστέρια Michelin- επισκέφθηκε τον ναό Mieji, μίλησε με φοιτητές στο Εθνικό Μουσείο Νέων Επιστημών και Καινοτομιών, έπαιξε λίγο με τον ASIMO -ένα ανθρωποειδές ρομπότ της Honda- συνέφαγε με τον αυτοκράτορα και βεβαίως είχε κρίσιμες συνομιλίες με τον πρωθυπουργό Αμπε. Ολη η επίσκεψη του Αμερικανού προέδρου στην Ιαπωνία -πρώτο σταθμό του τετραήμερου ταξιδιού του στην Ασία- ήταν μια άσκηση ισορροπίας σε μια περίοδο κλιμάκωσης των εντάσεων με το Πεκίνο, που έχει ανεβάσει πάλι τους τόνους στη διεκδίκηση από το Τόκιο του νησιωτικού συμπλέγματος Σενκάκου (ή Ντάιογιου όπως το λένε οι Κινέζοι).

Δίχτυ ασφάλειας

Εχοντας στο πλάι του τον Ιάπωνα πρωθυπουργό, ο Ομπάμα προσέφερε μεν ένα δίχτυ ασφάλειας στη σύμμαχο χώρα και τόνισε ότι οι ΗΠΑ θα προσφέρουν τη βοήθειά τους σε μια πιθανή αντιπαράθεση με την Κίνα για τα αμφισβητούμενα νησιά, προσπάθησε όμως να υποβαθμίσει το θέμα. Αυτά τα «βράχια», είπε, δεν θα πρέπει να είναι η αιτία για να εκτροχιαστεί μια σχέση μεταξύ δυο χωρών που θα μπορούσε σε διαφορετική περίπτωση να είναι εποικοδομητική. Σε κάθε περίπτωση η Κίνα εκνευρίστηκε και το έδειξε. Επιμένοντας ότι οι διεκδικήσεις της Ιαπωνίας είναι «παράνομες και άκυρες», το υπουργείο Εξωτερικών στο Πεκίνο αντεπιτέθηκε και υποστήριξε ότι η συμφωνία ΗΠΑ-Ιαπωνίας του 1960 είναι «μια διμερής συνεννόηση που σφυρηλατήθηκε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου και δεν θα πρέπει να υπονομεύει την εδαφική ακεραιότητα, τα νόμιμα δικαιώματα και τα ενδιαφέροντα της Κίνας».

Ενα άλλο μεγάλο θέμα σε εκκρεμότητα ήταν και παραμένει, παρά τις φρενήρεις προσπάθειες των διπλωματών, η περίφημη εμπορική συμφωνία Ασίας-Ειρηνικού (TPP), στην οποία εμπλέκονται 12 χώρες και είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της στρατηγικής της Ουάσινγκτον στην προσπάθεια να αποκατασταθεί η επιρροή της στην περιοχή μπροστά σε μια όλο και πιο ισχυρή Κίνα. Χθες ο μεν Ιάπωνας διαπραγματευτής δήλωσε ότι οι συνομιλίες σταματούν διότι δεν υπάρχει συμφωνία, ο δε Αμερικανός ομόλογος του τον διέψευσε υποστηρίζοντας ότι οι επαφές θα κρατήσουν όλο το βράδυ.

Παρά τις μαραθώνιες συζητήσεις, ωστόσο, δεν βρέθηκε σημείο επαφής σε μια σειρά θεμάτων όπως η κατάργηση των δασμών στα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα και η ελεύθερη πρόσβαση στην αγορά αυτοκινήτου. Αντιδράσεις για τη συμφωνία υπάρχουν και στις δυο χώρες από συνδικάτα και επαγγελματίες, που φοβούνται ότι οι εργαζόμενοι θα μείνουν απροστάτευτοι απέναντι στον ανταγωνισμό και τα προϊόντα τους θα χάσουν την αξία τους.

Μεγάλη διπλωματική δεξιότητα απαιτούν οι επαφές και στις υπόλοιπες χώρες αυτής της περιοδείας: τη Νότια Κορέα, τις Φιλιππίνες και τη Μαλαισία. Ολες έχουν θέματα μεταξύ τους και με την Κίνα και όλες αφορά αυτή η εμπορική συμφωνία. Για τη Σεούλ, για παράδειγμα, τεράστιο ζήτημα είναι η Βόρεια Κορέα που έχει μεγάλο «προστάτη» την Κίνα, ενώ ταραγμένες είναι οι σχέσεις της και με το Τόκιο. Με τις Φιλιππίνες εκκρεμεί ακόμα η υπογραφή μιας συμφωνία που θα δίνει στην Ουάσινγκτον μεγαλύτερη πρόσβαση στις στρατιωτικές βάσεις της Μανίλα, έτσι ώστε να μπορούν να σταθμεύουν εκεί «προσωρινά» Αμερικανοί στρατιώτες μαζί με τον εξοπλισμό τους. Επιπλέον και οι Φιλιππίνες έχουν θέματα με την Κίνα, η οποία διεκδικεί και εκεί ένα νησιωτικό σύμπλεγμα που βρίσκεται μέσα στην οικονομική ζώνη της Μανίλα.

Τέλος, είναι η Μαλαισία. Ο Ομπάμα είναι ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που θα επισκεφθεί τη χώρα από την εποχή του Λίντον Τζόνσον και αναμένεται να αναφερθεί στη σημασία που έχει η δημοκρατία για τις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, μια θέση που δεν αναμένεται να γίνει ευχάριστα αποδεκτή μετά την καταδίκη τον περασμένο μήνα του ηγέτη της αντιπολίτευσης Ανουάρ Ιμπραχίμ, μια απόφαση που οι οπαδοί του διακηρύσσουν ότι κρύβει πολιτική σκοπιμότητα.